TCDN - Tạp chí Tài chính Doanh nghiệp xin trân trọng giới thiệu 10 sự kiện nổi bật của kinh tế Việt Nam trong năm 2020.

1. Tăng trưởng kinh tế cao nhất khu vực

Do vật lộn với tỷ lệ lây nhiễm, tử vong cao vì COVID-19, nhiều quốc gia đã phải đóng cửa, giãn cách xã hội thời gian dài, khiến hàng loạt nền kinh tế suy thoái, tăng trưởng âm hai quý liên tiếp.

Trong khi đó, Việt Nam đã thực hiện được mục tiêu kép: vừa chống dịch, vừa phát triển, phục hồi kinh tế. Mục tiêu tăng trưởng cả năm là 2,5-3% của Chính phủ là trong tầm tay.

Nền kinh tế không bị giãn cách quá lâu, sớm vận hành bình thường, duy trì sản xuất trong nước và xuất khẩu. Chính phủ cũng triển khai hàng loạt chính sách cứu trợ như gia hạn thời gian nộp thuế, tiền sử dụng thuê đất trị giá 180.000 tỷ đồng, gói hỗ trợ tín dụng 250.000 tỷ đồng , gói an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đẩy mạnh đầu tư công - đặc biệt tăng tốc vào cuối năm, kích cầu tiêu dùng nội địa, tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài...

 2. Việt Nam trở thành sáng lập viên khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới

Ngày 15/11/2020, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) chính thức được ký kết trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 do Việt Nam tổ chức trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2020.

RCEP bao gồm 10 quốc gia ASEAN và 5 đối tác gồm: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand được kỳ vọng sẽ tạo nên một thị trường thương mại tự do lớn nhất từ trước đến nay với tổng GDP là 26.200 tỷ USD, chiếm khoảng 30% GDP và gần 28% thương mại toàn cầu.

Cùng với RCEP, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA) chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020 đã mở ra nhiều cơ hội hợp tác chiến lược về thương mại cho Việt Nam trong giai đoạn tới.

3. Thiên tai gây thiệt hại hơn 38.400 tỷ đồng tại nhiều vùng, miền

Năm 2020 ghi nhận nhiều diễn biến thiên tai bất thường, cực đoan. Trong đó, lũ lụt miền Trung được xem là đợt lũ lụt lịch sử mới với mức báo động IV, cấp bậc thiên tai nguy hiểm, rủi ro rất lớn của Việt Nam.

Chỉ trong tháng 10 và 11/2020 có tới 7 cơn bão liên tiếp đổ bộ vào miền Trung, trong đó bão số 9 là cơn bão mạnh nhất trong 20 năm trở lại đây. Mưa lũ kéo dài gây sạt lở kinh hoàng tại Thủy điện Rào Trăng 3 (Thừa Thiên-Huế), Nam Trà My và Phước Sơn (Quảng Nam), Hướng Hóa (Quảng Trị) khiến nhiều người thiệt mạng.

Bên cạnh đó, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển tiếp tục xảy ra tại Đồng bằng sông Cửu Long; động đất ở Mường Tè (Lai Châu), Mộc Châu (Sơn La)… cũng gây tổn thất lớn về người và tài sản.

Trong năm, ước tính tổng thiệt hại do thiên tai gây ra là 38.400 tỷ đồng, trong đó thiệt hại do bão, lũ là 31.700 tỷ đồng. Những diễn biến bất thường của khí hậu cũng đặt ra khuyến cáo cần có sự quản lý chặt chẽ hơn đối với rừng phòng hộ, các công trình thủy điện...

4. Chính phủ phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia

Ngày 3/6/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030."

Đây là lần đầu tiên Chính phủ ban hành quyết định về chuyển đổi số quốc gia, đặt ra mục tiêu phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và phát triển các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam có năng lực vươn tầm toàn cầu.

Mục tiêu của chương trình đến năm 2025, kinh tế số chiếm 20% GDP, Việt Nam thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu về chỉ số cạnh tranh; đến năm 2030, kinh tế số chiếm 30% GDP, Việt Nam thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu về chỉ số cạnh tranh.

5. Số doanh nghiệp giải thể tăng mạnh

Đại dịch COVID-19 được coi là thách thức lớn nhất với cộng đồng doanh nghiệp. Trong 11 tháng đầu năm 2020 có 93,5 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, chờ giải thể và giải thể, tăng 15,6% so với cùng kỳ năm trước, tập trung vào khu vực doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, ăn uống, bất động sản, dịch vụ môi giới, logistics, sản xuất nhỏ lẻ, vận tải nhỏ…

Số lượng doanh nghiệp giải thể tăng mạnh, khiến mục tiêu đến năm 2020 cả nước có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp (theo Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính phủ) không đạt được.

6. Ngân hàng Nhà nước 3 lần giảm lãi suất điều hành, hỗ trợ nền kinh tế

Năm 2020, lần đầu tiên chỉ trong vòng 1 năm, Ngân hàng Nhà nước đã 3 lần giảm lãi suất điều hành. Theo đó, lãi suất điều hành đã giảm từ 1,5-2,0%/năm; trần lãi suất tiền gửi giảm từ 0,6-1,0%/năm; trần lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên giảm 1,5%/năm...

Việc Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm lãi suất điều hành đã hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng, giảm chi phí vay vốn của người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn do tác động của COVID-19.

7. Giải ngân đầu tư công tăng mạnh nhất trong một thập kỷ

Theo số liệu của Bộ Tài chính, ước thanh toán từ đầu năm đến 30/11/2020 là 336.012,19 tỷ đồng đạt 71,4% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm (470.600 tỷ đồng) (cùng kỳ năm 2019 đạt 53,96% kế hoạch Quốc hội giao và đạt 58,16% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao), trong đó vốn nước ngoài là 20.586,26 tỷ đồng (đạt 40,21% kế hoạch).

Đối với kế hoạch các năm trước kéo dài chuyển sang năm 2020 (91.827,06 tỷ đồng), lũy kế thanh toán đến 31/10/2020 đạt 60,94% kế hoạch; ước thanh toán 11 tháng đạt 67,11% kế hoạch.

Như vậy, năm 2020, giải ngân vốn đầu tư công được đẩy mạnh, dự kiến đạt trên 90% kế hoạch, mức tăng cao nhất trong giai đoạn 2011-2020. Ngay từ đầu năm, vốn đầu tư công đã được Chính phủ xác định là nguồn lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Quyết tâm từ cấp cao nhất đã được lan tỏa xuống cấp thực thi, tạo ra những kỷ lục trong thực hiện dự án đầu tư công.

8. Xuất siêu đạt mức kỷ lục 20 tỉ USD

Trong bối cảnh dịch COVID-19 khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gẫy nặng nề, xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam vẫn đạt mức cao.

Theo Tổng cục Thống kê, xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam 11 tháng năm nay đạt mức xuất siêu kỷ lục 20,1 tỉ USD trong bối cảnh dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp gây ảnh hưởng tiêu cực tới kinh tế thế giới.

Cơ quan thống kê cho hay tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa 11 tháng ước tính đạt 489,1 tỉ USD, tăng 3,5% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu đạt 254,6 tỉ USD (tăng 5,3%), nhập khẩu đạt 234,5 tỉ USD (tăng 1,5%).

Năm 2020, Việt Nam có tới 31 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 92% tổng kim ngạch xuất khẩu; trong đó có 6 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD.

9. Thị trường chứng khoán trở thành kênh huy động vốn quan trọng

Sau 20 năm kể từ ngày đi vào vận hành (28/7/2000 - 28/7/2020), thị trường chứng khoán Việt Nam đã phát triển vượt bậc về quy mô và chất lượng, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng, góp phần đáng kể vào phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Tính đến 30/11/2020, tổng giá trị vốn hóa thị trường chứng khoán đạt hơn 6,11 triệu tỷ đồng - mức cao nhất từ trước đến nay, chiếm 101,33% GDP, vượt mục tiêu chiếm 70% GDP đề ra trong chiến lược phát triển thị trường chứng khoán tới năm 2020.

10. Khởi công nhiều dự án giao thông lớn

Sân bay Long Thành giai đoạn 1 với tổng mức đầu tư hơn 109.000 tỷ đồng (4,6 tỷ USD) dự kiến khởi công những ngày cuối năm 2020, sau 20 năm chuẩn bị. Sân bay Long Thành có mục tiêu trở thành cảng hàng không quốc tế quan trọng của quốc gia và là trung tâm trung chuyển hàng không quốc tế của khu vực. Dự án sử dụng nguồn vốn doanh nghiệp; vốn ngân sách chi trả công tác giải phóng mặt bằng.

Trước đó, hồi tháng 9, ba dự án thành phần cao tốc Bắc Nam khác, gồm đoạn Mai Sơn - quốc lộ 45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây, đồng loạt khởi công, đánh dấu bước tiến đầu tư tuyến cao tốc Bắc Nam dài 654 km. Ba dự án với tổng vốn trên 35.000 tỷ đồng được Quốc hội quyết định chuyển hình thức đầu tư từ đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công vào tháng 6 và được triển khai "thần tốc, chưa từng có trong lịch sử ngành giao thông" - chỉ sau hai tháng chuẩn bị.

Theo kế hoạch, các dự án cao tốc Bắc Nam sẽ hoàn thành vào năm 2023, giúp giảm thời gian lưu thông từ Hà Nội đến Hà Tĩnh còn khoảng 5 giờ (thay vì 7-8 giờ hiện nay); từ TP HCM đến Nha Trang còn 4-5 giờ (thay vì 8-9 giờ). Các dự án cũng góp phần phát triển kinh tế xã hội của 13 tỉnh, thành nơi tuyến đường đi qua.

Nửa đầu năm, nhiều dự án quy mô lớn khác cũng được xây dựng như cầu Mỹ Thuận 2 nối Tiền Giang và Vĩnh Long, tổng mức đầu tư hơn 5.000 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành năm 2023; hai dự án nâng cấp đường băng sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất, tổng vốn đầu tư hơn 4.000 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành trước 31/12.