TCDN - Thảo luận ở Hội trường về Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách nhà nước năm 2019, tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2020, đại biểu Mai Sỹ Diến nêu 8 vấn đề đáng lưu tâm.

Theo ĐBQH Mai Sỹ Diến, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa 8 vấn đề cần lưu ý là:

Thứ nhất, thu nội địa Chính phủ lập và giao tăng 8,73%, tổng số thu nội địa do các địa phương lập tăng 8,9% so với ước thực hiện năm 2017 là thấp hơn mức tăng tối thiểu bình quân 12-14%, trong đó 10 địa phương lập dự toán thu nội địa 2018 thấp hơn ước thực hiện 2017. Điều này cho thấy cách lập dự toán thu NSNN như trên là chưa có cơ sở chắc chắn và chưa có tiêu chí thống nhất, sẽ làm mất đi tính tích cực và khả năng phấn đấu phát triển kinh tế, làm ảnh hưởng đến nhiều chỉ tiêu, mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước nói chung.

Thứ hai, trong thu NSNN, còn phổ biến tình trạng nhiều đơn vị hạch toán và kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí, thông qua đó tính thiếu thuế GTGT, thuế TNDN và lợi nhuận còn lại phải nộp NSNN. Thông qua kiểm toán đã xác định số phải nộp NSNN tăng thêm hơn 8 ngàn tỷ đồng, điều này cho thấy, số đơn vị, số DN chưa được đối chiếu, chưa kiểm toán đang tiềm ẩn nguồn thu NSNN chưa được thu đúng, thu đủ là rất lớn. Số nợ thuế đến hết năm 2018 bằng 8% số thực thu NSNN năm 2018, chưa đạt mức phấn đấu dưới 5%, trong đó nợ khó thu tăng 17%, đề nghị Chính phủ phải có giải pháp tích cực trong xử lý và thu hồi nhằm tăng nguồn thu NSNN, bảo đảm sự công bằng, bình đẳng.

Thứ ba, các khoản dự toán thu tiền sử dụng đất chưa sát với thực tế dẫn đến chênh lệch lớn giữa dự toán và thực hiện, đã vượt 72% so với dự toán là biểu hiện của hạn chế trong tầm nhìn của việc lập dự toán về các khoản thu này. Vấn đề đặt ra là: Đây là nguồn thu được đánh giá trong các Báo cáo trình QH ở nhiều kỳ họp là còn nhiều bất cập trong quản lý, là lĩnh vực dễ xảy ra thất thoát, lãng phí và có nhiều vi phạm, là nguồn thu từ tài nguyên cần phải tiết kiệm thì lại tăng thu rất nhiều. Đây không phải hoàn toàn là thành tích, mà cần phải xem xét thận trọng để có chủ trương đúng đắn về khai thác nguồn thu này; tránh tình trạng về lâu dài, sẽ làm cạn kiệt nguồn thu ngân sách từ đất.

Thứ tư, theo Báo cáo KTNN thì một số bộ, ngành, cơ quan Trung ương, địa phương được kiểm toán đã lập dự toán chi không sát thực tế và khả năng đáp ứng của NSNN, lập dự toán khoản chi chưa đúng nguồn kinh phí, không có trong qui định. Những tồn tại này, đại biểu đề nghị cần xem xét trách nhiệm việc quản lý, điều hành, tham mưu của các đơn vị chuyên môn để điều chỉnh và có giải pháp cụ thể. Một số địa phương phân bổ vốn năm 2018 cho một số dự án còn những vi phạm quy định của pháp luật hiện hành như: Phân bổ cho dự án không thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn, không có trong kế hoạch đầu tư năm 2018; không đúng tính chất nguồn vốn; bố trí vốn không đúng thứ tự ưu tiên; phân bổ vượt mức quy định, vượt khả năng thực hiện. Tình trạng này đã kéo dài nhiều năm và không được xử lý dứt điểm là chúng ta chưa làm tròn trách nhiệm với những đồng tiền thuế của dân đóng góp và khoản nợ vay đã sát trần mà nhiều thế hệ sau phải có trách nhiệm trả nợ với gần 3 triệu tỷ đồng.

Thứ năm, số chuyển nguồn năm 2018 tăng thêm gần 108 ngàn tỷ đồng, dẫn đến tổng số chi chuyển nguồn năm 2018 chiếm 23,2% tổng chi NSNN, tăng cao so với 3 năm trước liền kề, trong bối cảnh NSNN năm 2018 phải đi vay để bù đắp bội chi gần 154 ngàn tỷ đồng. Điều này cho thấy, trong việc điều hành NSNN năm 2018 chưa thực hiện đúng NQ 07/2016 của Bộ Chính trị. 

Thứ sáu, theo báo cáo về kết quả kiểm toán niên độ 2018 của KTNN cho thấy số liệu tổng hợp nợ đọng XDCB đến hết năm 2018 của 45 địa phương là hơn 33 ngàn tỷ đồng. Vấn đề này đòi hỏi phải được ưu tiên nguồn vốn NS hàng năm để trả nợ XDCB và phải được chỉ đạo quyết liệt, tránh tình trạng bất cập do chuyển giao thế hệ và chuyển giao nhiệm kỳ. Năm 2018, có 70% tổng số dự án hoàn thành được phê duyệt quyết toán. Giá trị quyết toán giảm gần 5,9 ngàn tỷ đồng, giảm hơn 1% giá trị đề nghị quyết toán; tuy nhiên, có đến 10,8% dự án hoàn thành đang vi phạm thời gian quyết toán. Điều này cho thấy việc quyết toán DA hoàn thành không được DN, nhà đầu tư tự giác chấp hành nếu thiếu sự quyết liệt và trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước.

Thứ bảy, qua kết quả kiểm toán về quyết toán NSNN 2018 cho thấy sự vi phạm về quản lý NSNN còn rất lớn, kiến nghị xử lý của Kiểm toán Nhà nước là hơn 81 ngàn tỷ đồng và tình hình thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước chưa nghiêm, mới đạt 71,8%. Số liệu này cho thấy sự vi phạm lớn, tính chất phổ biến, kéo dài, có tính chất cố ý vi phạm. Sự vi phạm này, nguyên nhân cơ bản, sâu xa là có lợi ích cá nhân và lợi ích nhóm. Đây là căn bệnh cần được kiểm soát và xử lý quyết liệt, mạnh mẽ và công khai mới hy vọng đẩy lùi.

Thứ tám, từ những tồn tại trong quản lý, điều hành NSNN năm 2018 và những năm vừa qua, ĐBQH Mai Sỹ Diến đề nghị trong Nghị quyết về QTNSNN năm 2018, QH giao cho UBTVQH giám sát việc thực hiện quy định, quy trình lập dự toán thu NSNN, chi NSTW và địa phương, thực hiện kiến nghị của QH, các cơ quan của QH và kiến nghị của KTNN, thông qua đó kiến nghị khắc phục những tồn tại, hạn chế trong tổ chức thực hiện, tăng cường quản lý, kiểm soát cam kết chi, quy định trách nhiệm bắt buộc giải trình về những tồn tại trong điều hành NSNN.

Báo cáo KTNN đã rất công phu, chỉ ra rất nhiều tồn tại, thất thoát và những kiến nghị… đại biểu đề nghị khi trình QH thì phải có một báo cáo giải trình kèm theo của các cơ quan có trách nhiệm, làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm và biện pháp khắc phục.