TCDN - Từ 1/1/2026, gần 5 triệu hộ kinh doanh sẽ chấm dứt nộp thuế khoán, chuyển sang hình thức kê khai theo doanh thu. Để tránh rủi ro bị xử phạt, chuyên gia thuế lưu ý hộ kinh doanh cần sớm rà soát doanh thu, kiểm kê hàng tồn kho, đăng ký tài khoản ngân hàng riêng và chuẩn bị sổ sách kế toán....

7 việc hộ kinh doanh cần làm

Đối với các hộ kinh doanh đang thuộc diện khoán và chuẩn bị chuyển sang kê khai, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, chia sẻ về 7 nhóm công việc hộ kinh doanh cần đặc biệt lưu ý.

Tất cả hộ kinh doanh cần rà soát doanh thu thực tế năm 2025, dự kiến doanh thu năm 2026 để xác định thuộc nhóm hộ kinh doanh nào. Đồng thời, trên cơ sở mô hình hoạt động kinh doanh để lựa chọn phương pháp tính thuế, chế độ kế toán áp dụng, phần mềm giải pháp cho hoạt động bán hàng, kế toán, hóa đơn, khai thuế tương ứng với quy mô thuộc nhóm.

Các hộ kinh doanh dưới ngưỡng 3 tỷ, được áp dụng phương pháp tỷ lệ trên doanh thu cho cả thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân, thì hàng tồn kho không tham gia vào việc xác định số thuế phải nộp. Hàng tồn kho trong trường hợp này chỉ nhằm chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa bán ra.

Riêng với các hộ doanh thu trên 3 tỷ đồng, áp dụng phương pháp tính thuế doanh thu trừ chi phí, hàng tồn kho trở thành yếu tố quan trọng trong việc xác định chi phí.

Tùy vào việc thuộc nhóm nào trong năm 2026, hộ kinh doanh cần chủ động chuẩn bị và thực hiện kiểm kê hàng tồn kho cho phù hợp.

Đối với các hộ kinh doanh dự kiến doanh thu 2026 từ 1 tỷ đồng trở lên bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử. Những hộ kinh doanh năm 2026 hoặc cuối năm 2025, kể cả hộ khoán, nếu dự kiến doanh thu thực tế sẽ vượt 1 tỷ đồng thì nên đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử sớm để làm quen, để khi chính thức áp dụng thì hộ kinh doanh có thể chủ động và vận hành trơn tru. 

Các hộ kinh doanh dự kiến doanh thu năm 2026 thuộc diện phải nộp thuế (500 triệu đồng trở lên) cần thiết lập hệ thống sổ sách kế toán theo quy định.

Hộ kinh doanh nếu có thay đổi so với hiện tại cần cập nhật thông tin đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế theo cơ chế một cửa liên thông hoặc trực tiếp tại cơ quan thuế theo quy định hiện hành.

Cá nhân, hộ kinh doanh cần mở hoặc chỉ định tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh và khai báo với cơ quan thuế từ đầu năm 2026. Tài khoản này có thể đứng tên chủ hộ hoặc các thành viên (có tên trên giấy phép). Việc này cần hoàn tất ngay trong tháng 12 để tránh những rủi ro có thể phát sinh.

Đối với các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 50 tỷ đồng, kỳ kê khai thuế được thực hiện theo quý. Điều này có nghĩa là hộ kinh doanh sẽ chỉ phải nộp tờ khai thuế lần đầu vào ngày 30/4/2026.

Tuy nhiên, toàn bộ các yêu cầu về chuẩn bị như tách tài khoản phục vụ kinh doanh, đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế, sử dụng hóa đơn điện tử và thiết lập sổ sách kế toán đều phải được bắt đầu từ ngày 1/1/2026.

Với các hộ mới bắt đầu kinh doanh trong năm 2026, thời điểm phải kê khai được áp dụng linh hoạt như đối với hộ mới ra kinh doanh. Ví dụ, nếu bắt đầu kinh doanh từ đầu năm 2026, hộ sẽ thực hiện kê khai vào tháng 7. Nếu bắt đầu kinh doanh vào cuối năm 2026, thời điểm kê khai có thể lùi đến tháng 1/2027.

Lưu ý định danh cá nhân của hộ kinh doanh phải được xác thực điện tử thì mới đăng ký sử dụng hóa đơn và khai thuế điện tử qua các ứng dụng như eTax Mobile được. 

15 nghĩa vụ thuế buộc phải biết từ 2026

Căn cứ theo khoản 2 Điều 37 Luật Quản lý thuế 2025 quy định từ ngày 1/7/2026, người nộp thuế có các nghĩa vụ sau:

[1] Đăng ký thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định;

[2] Khai chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng hạn; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế và các tài liệu cung cấp cho cơ quan quản lý thuế trong quá trình giải quyết hồ sơ thuế;

[3] Nộp đầy đủ, đúng hạn các khoản thuế, khoản thu khác, tiền chậm nộp, tiền phạt. Trường hợp số tiền phải nộp đã được cơ quan quản lý thuế cung cấp mã định danh khoản phải nộp thì người nộp thuế nộp theo mã định danh khoản phải nộp;

[4] Tuân thủ chế độ kế toán, thống kê, sử dụng hóa đơn, chứng từ theo quy định;

[5] Ghi chép, ghi nhận chính xác, trung thực, đầy đủ những hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế, khấu trừ thuế và giao dịch phải kê khai thông tin về thuế;

[6] Lập và giao hóa đơn, chứng từ cho người mua theo đúng số lượng, chủng loại, giá trị thực thanh toán khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ theo quy định của pháp luật;

[7] Cung cấp chính xác, đầy đủ, kịp thời thông tin, tài liệu liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế dưới dạng văn bản giấy hoặc điện tử; cung cấp thông tin cho cơ quan quản lý thuế để thực hiện trao đổi thông tin với cơ quan quản lý thuế nước ngoài theo điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế về thuế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc là bên ký kết; giải thích việc tính thuế, khoản thu khác, khai thuế, khoản thu khác, nộp thuế, khoản thu khác theo yêu cầu của cơ quan quản lý thuế;

[8] Chấp hành quyết định, thông báo, yêu cầu của cơ quan quản lý thuế và công chức quản lý thuế theo quy định của pháp luật;

[9] Chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ thuế, khoản thu khác theo quy định của pháp luật bao gồm cả trong trường hợp người đại diện theo pháp luật hoặc đại diện theo ủy quyền thay mặt người nộp thuế thực hiện thủ tục về thuế, khoản thu khác sai quy định;

[10] Vận hành hạ tầng kỹ thuật để thực hiện giao dịch điện tử, kết nối thông tin nghĩa vụ thuế với cơ quan quản lý thuế;

[11] Sử dụng đúng mục đích các hàng hóa, dịch vụ miễn thuế, khoản thu khác, không chịu thuế theo kê khai; nếu thay đổi mục đích, phải kê khai lại và nộp tiền thuế, khoản thu khác và các khoản phát sinh theo quy định của pháp luật;

[12] Người nộp thuế có giao dịch liên kết phải lập, lưu trữ, kê khai, cung cấp hồ sơ về giao dịch liên kết và các bên liên kết của người nộp thuế, kể cả bên liên kết ở nước ngoài;

[13] Người nộp thuế là doanh nghiệp xã hội có trách nhiệm kê khai chính xác, trung thực và đầy đủ các khoản thu từ hoạt động hợp tác, tài trợ và hợp đồng kinh tế với tổ chức, cá nhân nước ngoài sử dụng cho mục đích xã hội, môi trường theo quy định của pháp luật về thuế và pháp luật có liên quan;

[14] Người nộp thuế phải nộp số tiền thuế, khoản thu khác ấn định theo quyết định xử lý về thuế, khoản thu khác của cơ quan quản lý thuế. Trường hợp không đồng ý với số tiền thuế, khoản thu khác do cơ quan quản lý thuế ấn định thì người nộp thuế vẫn phải nộp số tiền thuế, khoản thu khác đó, đồng thời có quyền đề nghị cơ quan quản lý thuế giải thích hoặc khiếu nại, khởi kiện về việc ấn định thuế. Người nộp thuế có trách nhiệm cung cấp các hồ sơ, tài liệu để chứng minh cho việc khiếu nại, khởi kiện;

[15] Khi cơ quan quản lý thuế kiểm tra thuế, người nộp thuế có nghĩa vụ chấp hành quyết định kiểm tra thuế tại trụ sở người nộp thuế của cơ quan quản lý thuế; chấp hành thông báo yêu cầu giải trình, bổ sung thông tin, tài liệu của cơ quan quản lý thuế; cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác, trung thực các thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra thuế; ký biên bản kiểm tra thuế trong thời hạn quy định của pháp luật; chấp hành kết luận, quyết định xử lý kết quả kiểm tra thuế.