TCDN - Nếu Mỹ giảm thuế đối với mặt hàng cá ngừ từ Trung Quốc thì thị trường cá ngừ Mỹ sẽ gia tăng và nhiều nước sẽ phải đối mặt với việc bị mất thị phần vào tay Trung Quốc, trong đó có các doanh nghiệp Việt Nam.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Việt Nam hiện đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 2 tại Mỹ sau Thái Lan, trước Indonesia và Ecuador. Hiện nguồn cung cá ngừ từ Việt Nam chiếm 21% tổng nhập khẩu cá ngừ của Mỹ.

Mỹ đang phải đối mặt với mức lạm phát cao nhất kể từ năm 1981 trở lại đây. Điều này đang khiến cho Chính phủ Mỹ xem xét việc dỡ bỏ một số loại thuế quan đang áp lên cho các mặt hàng, trong đó có các sản phẩm cá ngừ nhập khẩu từ Trung Quốc, nhằm giúp kiểm soát sự tăng giá của hàng hóa tiêu dùng tại Mỹ, kiềm chế lạm phát. Hiện tại, các mặt hàng cá ngừ từ Trung Quốc khi vào thị trường Mỹ đang chịu thuế suất đặc biệt, ở mức 25% (được tăng lên 25% vào năm 2019 từ mức 10% của năm 2018).

Nếu chính sách giảm thuế đối với mặt hàng cá ngừ từ Trung Quốc được thực thi, tính cạnh tranh tại thị trường cá ngừ Mỹ sẽ gia tăng và nhiều nước sẽ phải đối mặt với việc bị mất thị phần vào tay Trung Quốc, trong đó có các doanh nghiệp Việt Nam.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ trong 5 tháng đầu năm 2022 tăng 102%, đạt 251 triệu đô la Mỹ. Trong đó, giá trị xuất khẩu hầu hết các nhóm mặt hàng cá ngừ đều tăng so với cùng kỳ, trừ cá ngừ tươi và đông lạnh mã HS03.

Đáng chú ý trong giai đoạn này, xuất khẩu cá ngừ đông lạnh tăng mạnh nhất, lên đến 184% so với cùng kỳ. Tiếp đến là các sản phẩm chế biến khác, trong đó chủ yếu là loin (phần thịt thăn dọc sống lưng) cá ngừ hấp đông lạnh, tăng 22%.

VASEP đề xuất gì để xuất khẩu cá ngừ tận dụng được lợi thế FTA? 

VASEP khẳng định, hiện nay các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ Việt không thể tận dụng được các lợi thế từ Hiệp định thương mại (FTA) để tăng sức cạnh tranh so với các quốc gia xuất khẩu khác. Nguyên nhân được VASEP chỉ ra là do có hơn 80% nguyên liệu cá ngừ, doanh nghiệp phải nhập khẩu từ các nước và vùng lãnh thổ chưa có FTA với Việt Nam.

Xuất phát từ những khó khăn, vướng mắc này của doanh nghiệp hải sản, VASEP cho biết vào cuối tháng 6/2022 Hiệp hội này đã gửi công văn tới Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) kiến nghị một số nội dung về quy tắc xuất xứ trong quá trình thực hiện, áp dụng quy tắc xuất xứ hàng hóa. Lý do, quy tắt xuất xứ trong các FTA yêu cầu nguyên liệu sử dụng cho chế biến, xuất khẩu phải có xuất xứ thuần túy (tức là nguyên liệu có xuất xứ trong nước) hoặc có xuất xứ nội khối (nguyên liệu có xuất xứ từ các quốc gia thành viên FTA).

Nhưng với nguyên liệu hải sản đánh bắt, đặc biệt là cá ngừ thì hơn 80% phải nhập từ các nước và vùng lãnh thổ chưa có FTA với Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ Việt Nam không thể tận dụng được các lợi thế từ FTA để tăng sức cạnh tranh so với các nước đối thủ khác.

VASEP cho rằng, để giúp các doanh nghiệp cá ngừ có thể tận dụng tối đa được những lợi thế do các FTA mang lại thì cần mở rộng thỏa thuận về quy tắc xuất xứ hàng hóa theo tiêu chí chuyển đổi mã số HS. Trong đó cho phép các nước thành viên FTA được sử dụng nguồn nguyên liệu nhập khẩu bên ngoài khối để sản xuất, xuất khẩu vào các quốc gia trong các khối FTA theo thuế suất ưu đãi như những sản phẩm có xuất xứ thuần túy hoặc xuất xứ nội khối.

Từ đó VASEP đã đề nghị Cục Xuất nhập khẩu xem xét đưa vào nội dung dự kiến thảo luận tại các FTA trong thời gian tới về quy tắc xuất xứ trong quá trình thực hiện, áp dụng quy tắc xuất xứ như: Về cơ chế chứng nhận xuất xứ: cần tiến tới cơ chế cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận xuất xứ để giảm bớt các thủ tục hành chính và đề cao tính trách nhiệm cho các doanh nghiệp;

Về hình thức chứng nhận xuất xứ: Sớm triển khai các chứng nhận xuất xứ điện tử, kể cả chứng nhận xuất xứ do doanh nghiệp tự chứng nhận trên hệ thống điện tử chung thông qua chữ ký số của doanh nghiệp; Quy định về xuất xứ hàng hóa: mở rộng thêm tiêu chí xuất xứ hàng hóa để doanh nghiệp có thể sử dụng nguyên liệu nhập khẩu từ các nước ngoài khối FTAs để sản xuất và xuất khẩu vào các quốc gia trong khối FTA; Tiêu chí xuất xứ tại danh mục Quy tắc cụ thể mặt hàng (PSR): Cần thiết mở rộng thêm tiêu chí chuyển đổi mã HS.