TCDN - Thanh tra Chính phủ kết luận dự án xây trụ sở Bộ Ngoại giao dừng thi công theo từng giai đoạn và kéo dài hơn 10 năm, gây lãng phí số vốn nhà nước đã chi cho dự án hơn 4.000 tỷ đồng. Đồng thời, cơ quan thanh tra đã chuyển 5 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật sang Bộ Công an.

Dự án từ hơn 3.000 tỷ đồng lên gần 7.000 tỷ đồng

Trong kết luận thanh tra vừa được Thanh tra Chính phủ công bố, cơ quan thanh tra đã chỉ ra hàng loạt vi phạm, sai phạm tại dự án này xây dựng trụ sở Bộ Ngoại giao (đường Lê Quang Đạo, TP Hà Nội).

Bộ Ngoại giao là chủ đầu tư và trực tiếp quản lý dự án xây dựng trụ sở mới của bộ. Dự án xây trụ sở Bộ Ngoại giao có tổng mức đầu tư ban đầu là 3.484 tỷ. Từ tháng 7/2012 bộ này trình tổng mức đầu tư điều chỉnh của dự án lên 6.900 tỷ.

Ban đầu, trụ sở này được kỳ vọng trở thành khu tổ chức các nghi lễ chính thức, hội nghị quốc tế lớn, họp báo quốc tế, tiếp khách, chiêu đãi. Đây còn dự kiến là khu làm việc của lãnh đạo Bộ Ngoại giao, văn phòng và các cục, vụ, viện chức năng của bộ này.

Tuy nhiên theo Thanh tra Chính phủ, từ năm 2014 - 2025, dự án "đã chậm tiến độ 10 năm", qua 4 lần điều chỉnh song không đạt được mục tiêu đã đề ra và có nguy cơ gây lãng phí ở một số nội dung. Cụ thể, việc dừng thi công theo từng giai đoạn khiến dự án đến nay không thể hoàn thành theo tiến độ bàn giao. Nhiều nhà thầu phải phát sinh chi phí sửa chữa, khắc phục trước khi nghiệm thu hoàn thành. Chi phí quản lý, bảo lãnh, công tác bảo hành cũng vượt quá hạn mức.

Những phần công việc đã được nghiệm thu như tòa A và một phần tòa B, từ cuối năm 2016 với tổng giá trị phần xây lắp và thiết bị 1.666 tỷ đồng. Đã 9 năm trôi qua, các hạng mục này chưa hoàn thành để bàn giao, đưa vào sử dụng.

Giai đoạn 2009 - 2024, dự án không sử dụng hết vốn được bố trí, không đạt được các mục tiêu đã đề ra.

Trong các năm 2010, 2012, 2013, 2014, ban quản lý dự án đã thanh quyết toán cho 8 đoàn công tác ra nước ngoài, trong số này cả cán bộ, công chức không tham gia thực hiện dự án. Điều này bị cho rằng đã gây tiêu tốn hơn 700 triệu đồng.

"Việc để dự án dừng thi công theo từng giai đoạn, và kéo dài hơn 10 năm gây lãng phí số vốn nhà nước đã chi cho dự án là hơn 4.000 tỷ đồng", Thanh tra kết luận.

Theo Thanh tra Chính phủ, nguyên nhân chính khiến dự án bị chậm chủ yếu là vi phạm pháp luật về đấu thầu trong việc thi tuyển phương án kiến trúc, lập, thẩm định, phê duyệt dự án. Việc phê duyệt dự toán gói thầu, tổ chức chỉ định thầu và ký hợp đồng vượt tổng mức đầu tư trái quy định pháp luật về đấu thầu...

Bộ Ngoại giao đề xuất nghiên cứu phương án xây trụ sở mới ở nơi khác

Đáng chú ý, kết luận nêu Bộ Ngoại giao kiến nghị cho phép nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền phương án lập dự án đầu tư xây dựng trụ sở mới của bộ tại một địa điểm phù hợp.

Trước đề nghị trên, Thanh tra Chính phủ cho rằng khi lập dự án đầu tư, Bộ Ngoại giao đã xác định có các hạng mục đặc biệt là sân đỗ trực thăng, hầm thoát hiểm. Khi trình điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư bộ cũng đã bổ sung thêm Trung tâm lưu trữ - hạng mục đặc biệt.

Trong tổng mức đầu tư điều chỉnh từ 3.484 tỷ đồng lên 6.988 tỷ đồng có nhiều nội dung phát sinh do tính chất đặc thù của công trình gần 1.585 tỷ đồng.

Theo kết luận, giá trị khối lượng phát sinh do tính chất đặc thù của công trình 1.585 tỷ nhưng Ban quản lý dự án chưa có tài liệu chứng minh và không giải trình được "tính chất đặc thù này".

Mặt khác, theo kết luận thanh tra, dự án trụ sở Bộ Ngoại giao còn nhiều vướng mắc cần phải được kiểm toán để xác định chính xác giá trị dự toán, tổng dự toán, tổng mức đầu tư làm căn cứ tiếp tục thực hiện dự án.

“Do đó việc điều chuyển dự án xây dựng trụ sở Bộ Ngoại giao cho các cơ quan, tổ chức nhà nước cần tính đến các yếu tố này để đảm bảo không gây thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước”, kết luận nêu.

Cơ quan thanh tra kiến nghị Kiểm toán Nhà nước kiểm toán việc lập dự toán tổng mức đầu tư để làm căn cứ tiếp tục thực hiện và quyết toán dự án.

Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét xử lý theo thẩm quyền. Quá trình thực hiện kết luận, nếu phát hiện vi phạm pháp luật hình sự gây thiệt hại tài sản thì các đơn vị cần chuyển thông tin đến cơ quan điều tra để xem xét, xử lý.

Chuyển 5 vụ việc sang Bộ Công an điều tra

Theo kết luận, Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ 5 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật gây hậu quả nghiêm trọng liên quan đến dự án xây dựng trụ sở Bộ Ngoại giao sang Bộ Công an để điều tra.

Vụ việc thứ nhất liên quan đến vi phạm quy định đấu thầu phương án kiến trúc. Cụ thể, Hội đồng thi tuyển tự ý hạ điểm sàn từ 70 xuống 60 để “hợp thức hóa” phương án của một đơn vị tư vấn bị loại. Kết quả, một công ty Hàn Quốc chỉ đạt 68,3 điểm lại được chọn, trong khi đơn vị của Đức đạt 78,2 điểm bị loại. Hành vi này bị xác định vi phạm quy chế thi tuyển, gây hậu quả nghiêm trọng trong lựa chọn tư vấn thiết kế.

Bộ Ngoại giao còn chỉ định thầu trái quy định 20 gói thầu, với tổng giá trị hơn 4.388 tỷ đồng, vượt 904 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư được phê duyệt ban đầu (3.484 tỷ đồng). Theo kết luận, hành vi này vi phạm nguyên tắc quản lý chi phí đầu tư, trái chỉ đạo của Thủ tướng, khiến dự án bị chậm tiến độ và phát sinh chi phí, tiềm ẩn nguy cơ thiệt hại ngân sách và vốn của nhà thầu.

Vụ việc thứ hai là, việc trình, thẩm tra và phê duyệt dự toán bị trùng lặp mục chi phí tư vấn giai đoạn 1, gây thiệt hại tạm tính 42,9 tỷ đồng.

Vụ việc thứ ba, Bộ Ngoại giao ký hợp đồng thuê tư vấn nước ngoài vượt thẩm quyền, gây thiệt hại ngân sách khoảng 79,2 tỷ đồng.

Vụ việc thứ tư, trong đàm phán và thanh toán chi phí giám sát tác giả, cơ quan thanh tra phát hiện thanh toán sai 5,4 tỷ đồng, gây thiệt hại ngân sách. Tổng cộng, giá trị thiệt hại và nguy cơ thất thoát từ bốn vụ việc trên lên tới 127,5 tỷ đồng.

Vụ việc thứ năm liên quan đến đánh giá hồ sơ và lập dự toán một số gói thầu thiết bị trái quy định. Giá trị hợp đồng thiết bị được phát hiện cao hơn giá nhập khẩu sau thuế từ 2 đến 13 lần. Cụ thể, trong tổng giá trị thiết bị 766,6 tỷ đồng, phần 183,7 tỷ đồng được xác định chênh lệch hơn 108 tỷ đồng, không phù hợp cơ chế thị trường, tiềm ẩn thất thoát lớn cho ngân sách.