TCDN - Ở Việt Nam, nguồn lực xây dựng nông thôn mới thời gian qua chủ yếu vẫn là nguồn đầu tư công và nguồn tín dụng. Mức độ tham gia của doanh nghiệp, các tổ chức còn ít.

Mức độ tham gia của DN, các tổ chức còn ít

Trao đổi với phóng viên TBTCO, TS. Vũ Nhữ Thăng - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Tài chính) cho biết, nguồn lực tài chính xây dựng NTM rất đa dạng, bao gồm: nguồn ngân sách nhà nước (NSNN), huy động từ cộng đồng, từ khu vực tín dụng và từ các DN.

Trong đó, các nước chú trọng huy động nguồn lực từ cộng đồng theo phương thức "nhà nước và nhân dân cùng làm" và nguồn lực từ khu vực tín dụng. NSNN đóng vai trò là chất xúc tác, "vốn mồi" để thu hút các nguồn vốn khác tham gia vào quá trình xây dựng NTM.

Ở Việt Nam, thời gian qua, hệ thống các chính sách huy động nguồn lực tài chính cho xây dựng NTM cũng khá đa dạng, từ các chính sách hỗ trợ gián tiếp của nhà nước thông qua chính sách tín dụng hay chính sách chi NSNN trực tiếp hoặc gián tiếp cho đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, chính sách ưu đãi thuế, bảo hiểm... Tuy nhiên, nguồn lực xây dựng NTM thời gian qua chủ yếu vẫn là nguồn đầu tư công và nguồn tín dụng. Mức độ tham gia của DN, các tổ chức còn ít.

Cụ thể, giai đoạn 2011 - 2015, cả nước đã huy động được khoảng 851,38 nghìn tỷ đồng, trong đó NSNN chiếm 31,3%,vốn tín dụng 435 nghìn tỷ đồng, chiếm 51,1%, vốn doanh nghiệp (DN) chiếm khoảng 5%, nguồn đóng góp của nhân dân chiếm 12,6% . Đặc biệt, trong giai đoạn 2014 - 2016, Thủ tướng Chính phủ đã phân bổ thêm 15.000 tỷ đồng từ nguồn trái phiếu chính phủ.

Năm 2016, huy động cho phát triển NTM khoảng 322,5 nghìn tỷ đồng cho thực hiện Chương trình NTM. Trong đó, nguồn huy động từ tín dụng đạt cao nhất 78,3%; tiếp đến là nguồn từ NSNN chỉ khoảng 10% (do cuối năm mới giao kế hoạch vốn); hai nguồn huy động còn lại từ DN và nhân dân đạt thấp.

Sang năm 2017, tổng nguồn lực huy động cho xây dựng khoảng 269,5 nghìn tỷ đồng, trong đó nguồn NSNN chiếm khoảng 16%, nguồn huy động từ tín dụng 58,7%, còn lại là nguồn huy động từ DN, nhân dân và nguồn lực khác.

Nguồn lực xây dựng NTM thời gian qua chủ yếu vẫn là nguồn đầu tư công và nguồn tín dụng. Ảnh: TL minh họa

Theo lý giải của ông Vũ Nhữ Thăng, nguồn huy động vốn đầu tư của DN vào nông nghiệp, nông thôn còn hạn chế do chính sách ưu đãi đối với DN đầu tư vào nông nghiệp nông thôn còn chưa đủ hấp dẫn và thực tế hiện cả nước có khoảng 1% tổng số DN đầu tư vào nông nghiệp với số vốn chiếm khoảng 3% tổng số vốn đầu tư của khu vực DN vào sản xuất kinh doanh. Hơn thế, chủ yếu là các DN có quy mô nhỏ, số DN có quy mô vốn dưới 5 tỷ đồng chiếm trên 55%.

Nguồn huy động vốn đầu tư từ nông dân hiện còn ít, do thu nhập của dân còn thấp, và việc đóng góp xây dựng NTM của người dân theo nguyên tắc tự nguyện, cũng chưa phải là khoản thu bắt buộc…

Mở rộng cơ sở thu, tạo nguồn thu cho ngân sách địa phương

Để tăng cường huy động nguồn lực cho xây dựng NTM trong thời gian tới, ông Vũ Nhữ Thăng cho rằng, Nhà nước cần rà soát, hoàn thiện các chính sách thu NSNN theo hướng mở rộng cơ sở thu, tạo nguồn thu cho ngân sách địa phương có thêm nguồn lực bền vững để xây dựng NTM.

Theo đó, cần nghiên cứu và ban hành Luật Thuế bất động sản theo các nghị quyết của Trung ương và thông lệ tại nhiều quốc gia. Thu ngân sách từ thuế bất động sản đã trở thành một nguồn thu quan trọng cho ngân sách địa phương và có xu hướng ngày càng mở rộng.

“Tuy còn có sự khác biệt giữa các nhóm nước, song về tổng thể mức độ động viên ngân sách từ thuế bất động sản của các nước đã có xu hướng tăng dần trong những thập niên vừa qua, từ mức bình quân 0,77% GDP những năm 1970 lên mức 1,04% GDP những năm 2000. Các quốc gia có thu nhập càng cao thì mức độ động viên từ thuế bất động sản có xu hướng ngày càng cao...” - ông Thăng nêu ví dụ.

Đồng thời, cần tiếp tục thực hiện các biện pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; tạo quỹ đất sạch để thực hiện đấu giá; đẩy mạnh việc thực hiện đấu giá đất, giảm đối tượng giao đất...

Cùng với đó, Nhà nước đẩy mạnh và thực hiện hiệu quả việc lồng ghép các chương trình, dự án hỗ trợ có mục tiêu và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện Chương trình NTM; đôn đốc các địa phương đẩy nhanh tiến độ xử lý dứt điểm nợ đọng xây dựng cơ bản thuộc Chương trình NTM theo nghị quyết của Quốc hội.

Đặc biệt, Chính phủ cần rà soát và đánh giá hiệu quả hoạt động của hệ thống các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách để cơ cấu lại các quỹ, giảm áp lực chi từ NSNN cho các quỹ.

Ngoài ra, chúng ta cần đẩy mạnh thực hiện chính sách xã hội hóa, cơ chế tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công và cơ chế hợp tác công tư.../.

Theo Thời báo tài chính Việt Nam