TCDN - Ông Lê Minh Trí cho biết quá trình điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế lớn, các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo đã kê biên, phong tỏa, tạm giữ, tạm dừng giao dịch... được số tiền hơn 389.219 tỷ đồng.

Khởi tố gần 100 nghìn vụ án hình sự

Báo cáo công tác năm 2023, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, về tình hình tội phạm, năm 2023, trên phạm vi cả nước, tình hình an ninh, chính trị cơ bản được bảo đảm. Tuy nhiên, tình hình tội phạm tiếp tục diễn biến phức tạp và tăng so với năm 2022, xuất hiện nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới, như: đối tượng thành lập các doanh nghiệp lấy danh nghĩa công ty kinh doanh dịch vụ tài chính, công ty luật, công ty mua bán nợ để thực hiện hành vi đòi nợ trái pháp luật; một số vụ án về kinh tế, tham nhũng, chức vụ với tính chất nghiêm trọng, phức tạp, có tổ chức gây hậu quả đặc biệt lớn đã được phát hiện và khởi tố tại các tỉnh, thành phố trên cả nước,...

Trong bối cảnh đó, toàn ngành kiểm sát nhân dân phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng đấu tranh, phát hiện, khởi tố mới 98.466 vụ án hình sự (tăng 20,4% so với năm 2022).

Về khiếu kiện hành chính, tranh chấp dân sự, kiểm sát việc thụ lý, giải quyết của Tòa án theo thủ tục sơ thẩm: 12.159 vụ án hành chính, tăng 0,9%, các khiếu kiện hành chính ngày càng phức tạp; 446.258 vụ, việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động (tăng 7%), nổi lên là các tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về hợp đồng dân sự cũng chiếm tỷ lệ lớn.

Bên cạnh đó, trong năm 2023, toàn ngành đã thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra 134.501 vụ/209.197 bị can (tăng 17,9% số vụ và 15,4% số bị can); kiểm sát 100% số vụ án hình sự ngay từ khi khởi tố; ban hành 99.123 bản yêu cầu điều tra (tăng 20,8%); trực tiếp hỏi cung 41.206 bị can (tăng 14,2%). Không phê chuẩn 511 lệnh, quyết định áp dụng biện pháp ngăn chặn; quyết định hủy 510 quyết định tạm giữ; hủy 23 quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ vụ án và yêu cầu Cơ quan điều tra giải quyết theo đúng quy định của pháp luật. Số vụ án truy tố đúng thời hạn đạt 100% (vượt 10%) và số bị can truy tố đúng tội danh đạt 99,9% (vượt 4,9%).

Thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử 96.297 vụ/180.556 bị cáo. Thông qua công tác kiểm sát xét xử đã phát hiện vi phạm và ban hành 787 kháng nghị phúc thẩm, được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 70,6%; ban hành 123 kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 78%.

Tỷ lệ điều tra khám phá các loại tội đạt 82,5% (vượt 12,5%); tỷ lệ điều tra khám phá các tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đạt 96,1% (vượt 6,1%); tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng đạt 84,7% (vượt 24,7%); đã ban hành 111 kiến nghị yêu cầu khắc phục, phòng ngừa vi phạm và tội phạm đối với các cơ quan tư pháp.

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tăng cường phối hợp với Bộ Công an, Tòa án Nhân dân tối cao đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố và đưa ra xét xử nghiêm minh nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế lớn, các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo. Quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã kê biên, phong tỏa, tạm giữ, tạm dừng giao dịch... được số tiền hơn 389.219 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 82,4%).

Hoàn thiện chính sách hình sự xử lý tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, tham nhũng

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao cho biết, dự báo trong thời gian tới tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, nhất là tội phạm trên không gian mạng, tội phạm phi truyền thống; các tranh chấp dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại kể cả có yếu tố nước ngoài ngày càng phức tạp, đa dạng. Trong khi đó, một số quy định của pháp luật trong các lĩnh vực này còn chưa hoàn thiện, còn một số bất cập.

Trong năm 2024 ngành Kiểm sát sẽ tiếp tục tập trung thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của ngành trong thực hành quyền công tố, đặc biệt là nhiệm vụ, quyền hạn của Viện Kiểm sát trong hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử; chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm; giải quyết đúng yêu cầu và tiến độ các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.

Thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của ngành trong kiểm sát hoạt động tư pháp; chủ động kiến nghị, kháng nghị yêu cầu các cơ quan tư pháp khắc phục vi phạm và các cơ quan hữu quan loại trừ các nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm để bảo vệ quyền lợi ích nhà nước, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần vào sự phát triển kinh tế trong nước cũng như hội nhập kinh tế quốc tế…

Viện trưởng Lê Minh Trí cho hay, từ thực tiễn giải quyết một số vụ án hình sự thời gian qua cho thấy một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc phạm tội là do việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật dưới luật còn sơ hở, chưa chặt chẽ. Do đó, kiến nghị Quốc hội chỉ đạo nghiên cứu có cơ chế kiểm soát việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật chặt chẽ hơn và xem xét trách nhiệm trong trường hợp ban hành văn bản gây hậu quả nghiêm trọng.

Cũng theo ông Lê Minh Trí, qua thực hiện chức năng, nhiệm vụ, Viện Kiểm sát nhân dân phát hiện nhiều sơ hở, thiếu sót, vi phạm gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho lợi ích của nhà nước, lợi ích công cộng trong một số lĩnh vực quản lý nhà nước như môi trường, đất đai, an toàn thực phẩm,... nhưng chưa được phát hiện sớm để xử lý, ngăn ngừa hoặc giảm bớt thiệt hại góp phần phòng ngừa tội phạm.

Tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 mới chỉ xác định nội dung khởi kiện dân sự nên cần có cơ chế thí điểm giao cho một cơ quan thay mặt nhà nước thực hiện quyền kiến nghị, kháng nghị hoặc khởi kiện vụ án hành chính để đưa ra Tòa án phán quyết đối với trường hợp các cơ quan quản lý nhà nước không thực hiện hoặc thực hiện không đúng chức năng, nhiệm vụ được giao, gây thiệt hại tới lợi ích công cộng, lợi ích nhà nước. Làm được cơ chế này sẽ góp phần giảm bớt việc phải khởi tố, xử lý về hình sự trong một số trường hợp vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng.

Cùng với đó, lãnh đạo Viện Kiểm sát nhân dân cũng kiến nghị Quốc hội tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện chính sách hình sự xử lý tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, tham nhũng, chức vụ, bảo đảm yêu cầu vừa nghiêm trị, vừa khoan hồng theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung; đồng thời phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản nhà nước bị tham nhũng, thất thoát; bảo đảm hiệu quả phòng chống tội phạm, vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục.