TCDN - Các công ty Pfizer, BioNTech và Moderna đang thu lợi nguồn thu khổng lồ khi tính giá bán vaccine cho các chính phủ cao hơn 41 tỷ USD so với chi phí sản xuất.

Theo Oxfam, bất chấp sự gia tăng nhanh chóng các trường hợp mắc và tử vong do COVID-19 tại các nước đang phát triển, tính đến thời điểm này Pfizer, BioNTech và Moderna đã bán hơn 90% số vaccine của họ cho các quốc gia giàu có với mức giá cao gấp 24 lần chi phí sản xuất ước tính.

Tuần vừa qua, truyền thông quốc tế cho hay Pfizer, BioNTech thông báo sẽ cấp phép cho một công ty Nam Phi cung cấp và đóng gói 100 triệu liều để sử dụng ở châu Phi, song theo phân tích của giới chuyên gia đây chỉ là một con số rất nhỏ so với nhu cầu. Trên thực tế, cả hai hãng dược đều không đồng ý chuyển giao đầy đủ công nghệ vaccine với bất kỳ nhà sản xuất có năng lực nào ở các nước đang phát triển, một động thái có thể giúp tăng nguồn cung toàn cầu, từ đó hạ giá thành và cứu sống hàng triệu người.

Phân tích các kỹ thuật sản xuất vaccine mRNA ngừa COVID-19 do Pfizer, BioNTech và Moderna sản xuất được phát triển nhờ nguồn ngân sách công với chi phí khoảng 8,3 tỷ USD, từ đó cho thấy những loại vaccine này có thể được sản xuất với mức 1,2 USD/một liều. Tuy nhiên, COVAX - Chương trình được thành lập để giúp các quốc gia tiếp cận với vaccine COVID-19 - đã phải chi trả trung bình cao gấp gần 5 lần chi phí nêu trên. Do đó, COVAX đã phải vật lộn để có đủ liều lượng và đáp ứng tốc độ yêu cầu, vì nguồn cung không đủ và thực tế là các nước giàu đã tìm cách để được đứng đầu danh sách chờ bằng cách sẵn sàng trả giá cao hơn rất nhiều.

Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người bao gồm 70 tổ chức (trong đó có Liên minh châu Phi, Oxfam và UNAIDS) cho biết việc một số nước giàu không ủng hộ việc dỡ bỏ độc quyền và giảm giá vaccine đang ở mức cao một cách bất hợp lý đã góp phần trực tiếp vào tình trạng khan hiếm vaccine ở các quốc gia nghèo hơn.

Nếu không có độc quyền dược phẩm về vaccine làm hạn chế nguồn cung và đẩy giá lên, số tiền mà COVAX chi cho đến nay có thể đủ để tiêm chủng đầy đủ cho mọi người ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình bằng giá thành sản xuất (nếu có đủ nguồn cung). Tuy nhiên với mức chi phí đắt đỏ, COVAX chỉ tiêm được cho nhiều nhất là 23% dân số vào cuối năm 2021.

Theo bà Maaza Seyoum, đại diện Liên minh châu Phi và Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người châu Phi, việc tạo điều kiện cho các nhà sản xuất ở các nước đang phát triển sản xuất vaccine là cách nhanh và chắc chắn nhất để tăng nguồn cung và giảm đáng kể giá bán. Điều này từng được thực hiện để điều trị HIV, và chúng ta đã thấy giá giảm tới 99%.

Mặt khác, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng phân tích trước đại dịch các nước đang phát triển đang trả mức giá trung bình là 0,80 USD/liều cho tất cả các loại vaccine (không phải là vaccine COVID-19). Tuy vaccine loại khác nhau và các loại vaccine mới có thể không so sánh trực tiếp được nhưng ngay cả một trong những loại vaccine COVID-19 rẻ nhất trên thị trường như Oxford/AstraZeneca cũng có giá gần gấp 4 lần giá mức giá trung bình, vaccine Johnson and Johnson cao hơn 13 lần, các loại vaccine đắt tiền nhất, như Pfizer/BioNTech, Moderna và Sinopharm cao hơn tới 50 lần.

Bà Maaza Seyoum chia sẻ: “Nếu những tập đoàn dược phẩm này vẫn tiếp tục nắm độc quyền trong tay công nghệ chữa trị những căn bệnh chết người, họ sẽ luôn ưu tiên những hợp đồng mang lại lợi nhuận cao, bỏ mặc những quốc gia đang phát triển.”

Với tình hình ngân sách chính phủ gặp khủng hoảng ở khắp mọi nơi và các ca mắc COVID ngày càng tăng ở những nước đang phát triển, đã đến lúc chúng ta ngừng hỗ trợ những hãng dược giàu có. Việc cần làm lúc này là đặt con người lên trên lợi nhuận.

Bà Anna Marriott, Quản lý Chính sách Y tế của Oxfam cho biết, các hãng dược đang đòi cả thế giới tiền chuộc vào thời điểm khủng hoảng toàn cầu chưa từng có. Đây có lẽ là một trong những vụ trục lợi lớn nhất trong lịch sử. Những khoản ngân sách quý giá lẽ ra có thể được sử dụng để xây dựng thêm các cơ sở y tế ở các nước nghèo hơn đang được nắm giữ bởi các Giám đốc điều hành và cổ đông của các tập đoàn đầy quyền lực này.

Vừa qua, yêu cầu dỡ bỏ quyền sở hữu trí tuệ này đã được hơn 100 quốc gia ủng hộ, bao gồm cả Mỹ và Pháp, hiện đã bắt đầu được đàm phán chính thức tại Tổ chức Thương mại Thế giới và sẽ tiếp tục họp vào tuần này.