TCDN - Việt Nam có nhiều cơ hội đón làn sóng chuyển dịch chuỗi cung ứng trong thời gian tới. Để đón đầu, Việt Nam tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng logistics, nâng công suất bốc dỡ và kho chứa cảng biển; hình thành trung tâm cung ứng dịch vụ logistics…

Thách thức từ hạ tầng

Theo tính toán của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, chi phí logistics của Việt Nam trung bình ở mức 16,8 - 17% GDP, cao hơn nhiều so với mức bình quân chung 10,6% của thế giới. Hạ tầng logistics còn nhiều hạn chế, thiếu đồng bộ và thiếu liên kết; quy hoạch cảng biển còn bất cập, chưa có các cảng đầu mối, các trung tâm logistics lớn quy mô khu vực và quốc tế...

Bà Vũ Thị Hương Giang, đồng Chủ tịch Ủy ban sản xuất Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ (Amcham) tại Việt Nam cho rằng, các hiệp định thương mại song phương, đa phương đang tạo cơ hội lớn cho doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng. Thời gian qua, Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ hệ thống vận tải, bao gồm cảng biển, sân bay, đường bộ. Tuy nhiên, hạ tầng cơ sở vẫn còn nhiều bất cập cần được cải thiện. Theo Chỉ số hiệu quả logistics do Ngân hàng Thế giới công bố năm 2023, Việt Nam đứng thứ 50, sau Ấn Độ (thứ 38), Trung Quốc (thứ 20)…

Tuy nhiên, bà Đinh Thị Quỳnh Vân - Chủ tịch Công ty PwC Việt Nam phân tích, doanh nghiệp Việt Nam đến giờ cũng có ít doanh nghiệp thâm nhập vào được chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhìn tổng kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp, kể cả các ngành lớn như điện tử, may mặc chủ yếu là FDI và họ đã nằm trong chuỗi cung ứng. Nhưng chúng ta có thể thu hút được bằng cách tạo Việt Nam thành ProductionHUB. Trong bối cảnh yêu cầu phát triển xanh toàn cầu thì logistics bắt buộc phải thay đổi. Các doanh nghiệp họ sẽ yêu cầu đối tác Logistics phải đạt được giảm thiểu cac-bon.

Tại Tp. Hồ Chí Minh "đa số doanh nghiệp logistics trên địa bàn hiện nay là doanh nghiệp nhỏ và vừa, do đó áp lực lớn là nguồn lực tài chính. Để thích ứng với thị trường, các doanh nghiệp cần bắt tay với nhau để cùng dùng chung nền tảng, qua đó tiết kiệm được chi phí", bà Đặng Thị Minh Phương - Chủ tịch Hiệp hội Logistics Tp. Hồ Chí Minh cho biết.

Thách thức lớn nhất hiện nay vẫn là hạ tầng giao thông, đặc biệt tại Tp. Hồ Chí Minh, đường bộ vẫn là phương thức hoạt động vận tải chính trong điều kiện hạ tầng giao thông đang bị quá tải, xuống cấp và các phương thức vận tải khác chưa phát triển. Dù Cát Lái là cảng container quốc tế lớn nhất Việt Nam, đầu mối trọng điểm trong hệ thống cảng biển vùng Đông Nam Bộ nhưng suốt nhiều năm bị bủa vây bởi ùn tắc đã làm suy giảm hoạt động kinh tế toàn khu vực. Trung bình mỗi ngày có khoảng 19.000 - 20.000 lượt xe ô-tô ra vào cảng, do kết cấu giao thông chưa hợp lý nên giờ cao điểm các xe container thường bị ùn tắc ở đây vài giờ đồng hồ trước khi vào được cảng, lượng tiêu tốn nhiên liệu sẽ nhiều hơn, thời gian vận chuyển hàng hóa bị chậm lại. Bên cạnh đó, 90% lượng hàng hóa ra vào thành phố được xếp dỡ, tiếp chuyển bằng đường thủy, trong khi đó hạ tầng bến thủy nội địa còn thiếu. Điều này dẫn đến tình trạng hàng hóa phải vận chuyển loanh quanh, doanh nghiệp tốn thêm chi phí khi đến được cảng Cát Lái để xuất khẩu.

Tăng cường triển khai dự án đầu tư

Các chuyên gia cho rằng, để đón đầu các chuỗi cung ứng, Tp. Hồ Chí Minh cần tăng cường triển khai dự án đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, hạ tầng logistics. Bên cạnh đó là phát triển đồng bộ hệ thống logistics cấp quốc gia, quốc tế gắn với cảng biển, cảng hàng không, cửa khẩu quốc tế, các trục hành lang kinh tế trọng điểm và tuyến thương mại liên vùng Đông Nam Bộ.

Theo ông Nguyễn Công Luân, Phó trưởng phòng Quản lý Xuất nhập khẩu thuộc Sở Công Thương Tp. Hồ Chí Minh, dù có 9.600 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh ngành dịch vụ logistics (chiếm 36,7% cả nước), là địa phương dẫn đầu trong hoạt động logistics trong khu vực và cả nước, tuy nhiên, thành phố chưa có trung tâm logistics quy mô lớn, ứng dụng công nghệ tiên tiến hiện đại. Hiện thành phố chỉ có 1 dự án Trung tâm logistics ở Khu Công nghệ cao đã được cấp phép. Chính vì thế, thành phố đang tích cực kêu gọi đầu tư vào các dự án xây dựng trung tâm logistics. Trong thời gian tới, ngành Công Thương thành phố sẽ phối hợp cùng các sở, ban, ngành và cộng đồng doanh nghiệp triển khai các định hướng, giải pháp phát triển logsitics như triển khai hiệu quả cơ chế, chính sách, giải pháp phát triển logistics. Theo đó, tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng logistics, nâng công suất bốc dỡ và kho chứa cảng biển, đón đầu các chuỗi cung ứng; hình thành trung tâm cung ứng dịch vụ logistics tại Tp. Hồ Chí Minh tầm cỡ khu vực.

Theo ông Luân, thành phố sẽ tập trung phát triển mạnh, đồng bộ hệ thống logistics cấp quốc gia, quốc tế gắn với cảng biển, cảng hàng không, cửa khẩu quốc tế, các trục hành lang kinh tế trọng điểm và tuyến thương mại liên vùng; tập trung xây dựng trung tâm logistics hàng không gắn với cảng hàng không quốc tế Long Thành, đầu tư phát triển hệ thống logistics cảng và cảng trung chuyển quốc tế tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu...

Về phía chính quyền địa phương, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng cho rằng, sự phát triển của ngành logistics của thành phố có nhiều triển vọng, cơ hội và cũng không ít thách thức lớn cho doanh nghiệp nói chung. Do vậy, doanh nghiệp cần chuẩn bị tâm thế đón nhận cơ hội và vượt qua thách thức để phát triển ngành logistics trong tương lai. Thành phố mong muốn cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục chủ động nghiên cứu sáng tạo và tin rằng doanh nghiệp sẽ thích ứng và phát triển bền vững trong ngành này.

Tuấn Minh