TCDN - Nguyên tắc xác định quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội và quỹ đất phát triển nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị được nêu rõ trong văn bản về việc hợp nhất Nghị định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội vừa được Bộ Xây dựng công bố.

Theo văn bản của Bộ Xây dựng, tại các đô thị loại đặc biệt, loại I, loại II và loại III, trong quá trình lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch đô thị; quy hoạch xây dựng nông thôn; quy hoạch phát triển khu công nghiệp; quy hoạch xây dựng các cơ sở giáo dục đại học, trường dạy nghề (trừ viện nghiên cứu khoa học, trường phổ thông dân tộc nội trú công lập trên địa bàn), UBND cấp tỉnh có trách nhiệm căn cứ vào nhu cầu nhà ở xã hội trên địa bàn và chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở đã được phê duyệt để bố trí đủ quỹ đất dành cho phát triển nhà ở xã hội.

Ngoài ra UBND cấp tỉnh chỉ đạo cơ quan chức năng xác định cụ thể vị trí, địa điểm, quy mô diện tích đất của từng dự án xây dựng nhà ở xã hội đồng bộ về hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội để phát triển nhà ở xã hội.

Tại các đô thị loại IV và loại V, UBND cấp tỉnh căn cứ vào điều kiện cụ thể của địa phương về nhu cầu nhà ở xã hội trên địa bàn nơi có dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị được phê duyệt hoặc chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở để yêu cầu chủ đầu tư dành một phần diện tích đất ở trong dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội.

Diện tích đất và các thông tin về khu vực, địa điểm dành để phát triển nhà ở xã hội phải được công bố công khai trên Cổng thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh và cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh theo quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật về nhà ở.

Việc sử dụng đất để phát triển nhà ở xã hội bảo đảm phù hợp với quy hoạch đô thị, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng nông thôn đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và tuân thủ theo đúng Giấy phép xây dựng trong trường hợp phải có giấy phép do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp theo quy định của pháp luật về xây dựng.

Đồng thời, trong văn bản nêu rõ việc chuyển mục đích sử dụng đất vườn liền kề, đất nông nghiệp khác để phát triển nhà ở xã hội đối với tổ chức do UBND cấp tỉnh quyết định; đối với hộ gia đình, cá nhân do UBND cấp huyện quyết định.

Đối với quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội trong dự án nhà ở thương mại, khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 2 ha trở lên tại đô thị đặc biệt và loại I hoặc từ 5 ha trở lên tại đô thị loại II và III phải dành 20% diện tích đất ở trong đồ án quy hoạch chi tiết để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Trường hợp dự án nhà ở thương mại, khu đô thị có quy mô sử dụng đất nhỏ hơn 2 ha tại đô thị đặc biệt và loại I hoặc nhỏ hơn 5 ha tại đô thị loại II và III thì chủ đầu tư không phải dành 20% quỹ đất và có nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất cho toàn bộ dự án theo quy định.

Trường hợp phải bố trí 20% diện tích xây nhà ở xã hội nhưng thay đổi quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết dẫn đến việc bố trí quỹ đất 20% không còn phù hợp thì UBND cấp tỉnh phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét chấp thuận.

Đối với dự án đầu tư nhà ở thương mại, khu đô thị đã lựa chọn chủ đầu tư trước thời điểm Nghị định này có hiệu lực, nhưng chưa có quỹ đất 20% mà sau thời điểm Nghị định có hiệu lực thi hành, dự án bị thu hồi giao chủ đầu tư khác thì chủ đầu tư dự án có trách nhiệm lập, điều chỉnh quy hoạch để bố trí bổ sung quỹ đất 20% theo quy định.

Trường hợp Nhà nước sử dụng quỹ đất 20% để xây dựng nhà ở xã hội bằng vốn đầu tư công thì chủ đầu tư dự án phải chịu trách nhiệm xây dựng hạ tầng đồng bộ theo quy hoạch được phê duyệt, nếu chủ đầu tư đã thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng quỹ đất 20% thì sẽ được trừ vào nghĩa vụ tài chính phải nộp tại dự án đó.

Trước đó, Hà Nội cũng có văn bản đề nghị rà soát toàn bộ dự án xây dựng nhà ở thương mại không bố trí nhà ở xã hội. 

UBND TP giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp các sở Quy hoạch - Kiến trúc, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, đơn vị liên quan, tổng hợp kiểm tra, rà soát, tham mưu, dự thảo văn bản của Ban Cán sự đảng UBND TP báo cáo Thường trực Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy các nội dung liên quan đến trách nhiệm nghĩa vụ phát triển nhà ở xã hội theo quy định pháp luật trên địa bàn TP.

Rà soát, thống kê đầy đủ các quỹ đất quy định là 20% (TP.Hà Nội là 25%) và quỹ đất NƠXH độc lập mà chủ đầu tư các dự án phát triển nhà ở thương mại, dự án đầu tư phát triển đô thị trên địa bàn TP có trách nhiệm phải bố trí và dự án nhà ở xã hội;

Tình hình triển khai thực hiện cơ chế thí điểm 5 khu nhà ở xã hội tập trung; kế hoạch phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn TP giai đoạn 2021 - 2025; Đồng thời, Sở Xây dựng tham mưu, đề xuất kiến nghị những nội dung cụ thể thuộc thẩm quyền của UBND TP, HĐND TP, Thủ tướng Chính phủ; báo cáo UBND TP.Hà Nội trước ngày 30/6/2021.

Ngoài ra, UBND TP Hà Nội cũng giao Sở Quy hoạch - Kiến trúc chủ trì, kiểm tra, rà soát quỹ đất 20% (25%) toàn bộ quy hoạch chi tiết dự án đầu tư phát triển nhà ở thương mại, dự án đầu tư phát triển đô thị (phải bố trí nhà ở xã hội), dự án đấu giá quyền sử dụng đất theo quy hoạch chi tiết phải bố trí nhà ở xã hội, kể cả quy hoạch chi tiết phân cấp quận, huyện, thị xã...

Theo số liệu của Bộ Xây dựng, đến nay với tổng diện tích hơn 5,2 triệu m2 nhà ở xã hội đã hoàn thành xây dựng thì mới chỉ đạt được khoảng 41,7% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020.

Một trong số những nguyên nhân khiến việc phát triển nhà ở xã hội chưa đạt yêu cầu là tại một số địa phương, trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội, chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội, hoặc có bố trí nhưng ở tại các vị trí không thuận lợi hoặc chưa giải phóng xong mặt bằng, dẫn đến thiếu quỹ đất sạch để triển khai các dự án nhà ở xã hội.