Thứ trưởng Tài chính Phạm Thị Mai Cương

24/06/2019, 10:01

TCDN -

Năm 1995, khi tôi thực tập tại Bộ Tài chính, Thứ trưởng Tài chính Phạm Thị Mai Cương đã nghỉ hưu được 2 năm nhưng tên tuổi của bà vẫn hiện hữu ở trụ sở cơ quan bộ, số 8 Phan Huy Chú, Hà Nội. Thường nhắc đến trong những cuộc hội nghị, hội thảo hay khi cần tìm, khảo cứu tư liệu (như chúng tôi) để viết về đề tài thông tin tài chính cho luận văn tốt nghiệp khi ra trường, theo khuyến cáo của nhiều cán bộ, công chức, viên chức trong ngành.



Tôi lấy làm lạ. Thứ trưởng Mai Cương là người thế nào, bà có vai trò ra sao trong sự nghiệp ngành tài chính; và vì sao khi đề cập đến thông tin ngành tài chính là người “sâu sắc nhất, tinh tường nhất”?

Hà Nội, những sáng mùa thu kỷ niệm 50 năm cách mạng rộn ràng, trong muôn hồng nghìn tía, trời mưa nhiều hơn thường ngày, thỉnh thoảng có những cơn gió lạnh lùa qua khe cửa, lá rụng đầy, một sớm như vậy tôi đạp xe tìm đến nhà bà. Bà mở cửa tiếp tôi trong sự thận thiện lạ thường khác xa với những gì chúng tôi dự đoán dẫu chưa hề báo trước. Pha ấm nước chè xong, bà mở đầu câu chuyện về công thức 5W và 1H làm căn bản khi thông tin một sự việc, sự kiện nào đó trong cuộc sống trong đó có thông tin tài chính. 5W trong tiếng Anh là Who, Where, What, When và Why? Tạm dịch là ai, ở đâu, cái gì, khi nào và vì sao? Còn H, nghĩa tiếng Anh là How, tức như thế nào? Theo bà khi đưa một thông tin nào đến với mọi người phải có được 6 yếu tố đó, nếu thiếu sẽ khiếm khuyết, không hoàn hảo, thiếu cái cần thông tin. “Cháu biết đấy”, bà nói: “Một nữa cái bánh mì là bánh mì, một nữa thông tin đâu phải là sự thật”. Nói xong bà cười. Một nụ cười hiền hậu.

Trên đường đạp xe về nhà tôi cứ suy nghĩ mãi, vì sao một thứ trưởng tài chính vốn lo âu nhiều việc cho ngân sách quốc gia, đảm bảo thu chi đúng, đủ và công bằng lại biết được cái công thức ấy, là kiến thức riêng biệt, chuyên dụng của những người làm báo?

Sau này (khoảng một tuần) khi trò chuyện với GS.TS Tào Hữu Phùng (lúc bấy giờ là Thứ trưởng, kiêm Tổng biên tập Thời báo Tài chính) mới hay trước khi làm người đứng đầu ngành tài chính người con giá Hà Nội, sinh năm 1930, quê gốc Kim Bảng, Hà Nam này tham gia hoạt động cách mạng từ năm 13 tuổi, có thời kỳ là phóng viên báo Lao Động - cơ quan ngôn luận của giai cấp công nhân và lao động, thuộc Tổng Công hội đỏ, ra đời năm 1929, nay là Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Vả lại, trước đó, năm 1949, bà được cử đi học lớp viết báo đầu tiên kể từ ngày khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Tổng bộ Việt Minh tổ chức. Khóa học mang tên “Lớp viết báo Huỳnh Thúc Kháng”.

Sau này, tôi có nhiều lần gặp nhưng chưa kịp hỏi vì sao bà không tiếp tục làm báo, viết báo, viết cho tờ của Công hội đỏ có sức ảnh hưởng lớn mà từ tháng 1 năm 1954, khi chiến dịch Điện Biên Phủ ở vào giai đoạn quyết định nhất, bà chuyển sang Bộ Tài chính, cụ thể là Sở thuế Trung ương, tiền thân Tổng cục Thuế ngày nay?

Theo ông Huỳnh Huy Quế, cán bộ lão thành ngành tài chính, năm nay tròn 90 tuổi (được mệnh danh là cây sử của ngành thuế), lý do: Lúc này, Việt Minh dự báo được khả năng giành thắng lợi trên toàn bộ chiến trường, kể cả lòng chảo Điện Biên với Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam cho nên Trung ương có có những bước chuẩn bị cho thời hâu chiến. Vì thế: “Đầu năm 1954 khi chuyển sang ngành thuế và trong tháng 8 cùng năm đến cuối năm 1960 chị Cương làm biên tập viên cho tờ nội san của sở Thuế Trung ương, một công việc vô cùng quan trọng lúc bấy giờ trong việc thông tin - tuyên truyền chính sách thuế của Việt Minh đến công chúng cả nước, đến quốc dân đồng bào”. Và sau khi hòa bình lập lại, trước sự kham khó trăm bề của một nhà nước non trẻ, lại vừa trải qua 9 năm kháng chiến đầy hy sinh, gian khổ, thiếu thốn nhiều thứ, nhất là thiếu tiền, đặc biệt là ngoại tệ, nên đầu năm 1961 Trung ương điều chị sang làm cán bộ quản lý ngoại tệ”.

Theo lịch sử ngành tài chính, sau khi thôi làm công tác thông tin, tuyền truyền ngành thuế, bà có 14 năm trực tiếp làm công việc quản lý ngoại tệ (trong đó có 2 năm đi học). Từ đây, từ cán bộ, rồi phó phòng, trưởng phòng, vụ phó cho đến năm 1975 khi đất nước thống nhất bà trở lại ngành thuế, là phó cục trưởng (vụ trưởng) để rồi năm 1982 là Cục trưởng Cục thuế Công thương nghiệp (Bộ Tài chính).

Hôm nghe tin Thứ trưởng Mai Cương ốm nặng, e khó qua khỏi, một chiều, sau giờ tan tầm, bên cốc bia hơi trên đường Hoàng Cầu ( Hà Nội), tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Thuế nhớ lại:

“Năm 1982, sau khi tốt nghiệp trường Đại học Tài chính Kế toán Hà Nội, tôi về nhận công tác tại Cục Thuế công thương nghiệp, lúc này bà Phạm Thị Mai Cương là vẫn đang là cục trưởng, chuẩn bị lên thứ trưởng. Tuổi thơ “cắt cỏ trên đồng, rạ rơm thì ít gió đông thì nhiều” cho nên những ngày đầu đi làm công chức thuế lớ ngớ lắm, mọi việc tinh anh như tờ giấy trắng. May có những anh chị lớn hơn giúp cho, trong đó có bà Mai Cương. Một hôm, trong lúc ngồi làm việc, chuông điện thoại réo vang, tôi nhấc ống nghe, đầu dây bên kia một giọng Nam bộ (nhân viên tổng đài Sài Gòn) gọi đến báo đã kết nối cuộc gọi đường dài theo yêu cầu của cục trưởng, tôi chạy đến báo tin. Khốn nổi, ngày đầu, do chưa biết cách sử dụng điện thoại, khi bà nhanh chân đến thì ống nghe tôi đã gác máy, cuộc liên lạc vì thế cũng bị ngừng kết nối. Hồi đó, do hệ thống đường truyền cũ kỹ, để đăng ký một cuộc gọi đường dài, ví dụ từ Hà Nội vào sài Gòn phải qua tổng đài, mất nhiều thời gian, theo đó, cũng trể nãi nhiều việc. Thấy vậy nhưng bà vẫn điềm tĩnh, chẳng hề có sự trách móc nào, ngược lại ôn tồn hướng dẫn tôi cách sử dụng điện thoại. Nhớ lại, tôi thầm cảm ơn bà vô cùng”.

Điều “lạ” thứ hai, theo Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú gần 40 năm gắn bó với ngành thuế (1982-2019): “Từ cuối năm 1982, khi làm thứ trưởng Bộ Tài chính cho đến những năm sau, theo tiêu chuẩn chung lúc bấy giờ, bà được đi xe ô tô LADA nhưng không hiểu sao bà chỉ chọn xe NIVA, nhỏ hơn và rẻ tiền hơn. Tôi nghĩ, có lẽ, bà muốn tiết kiệm cho ngân sách nhà nước trong lúc đất nước còn nghèo. Và nữa, lái xe của bà là nữ, nguyên là thanh niên xung phong, đường Trường Sơn, có tên là Ánh. Hiện chị ấy đang nghỉ hưu tại Hà Nội”.

Còn chuyện này nữa - Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú kể tiếp: “Khi sử dụng ô tô đi công tác bà thường ngồi sau, không rõ thế nào hôm ấy bà lại ngồi trước (ghế phụ). Trên đường đi một cây to đột ngột đổ xuống làm bẹp cả xe. May quá, do ngồi phía trước nên bà thoát nạn”.

Ông Huỳnh Huy Quế kể thêm, bà sống rất tình người, tôn trọng và thương yêu anh em cùng cơ quan; dường như việc gì bà cũng làm được; khó khăn mấy của quyết làm cho bằng được. “Tôi còn nhớ, có anh Tường nhân viên đánh máy cơ quan, không may ốm nặng bởi căn bệnh nan y, bác sĩ đầu hàng. Thương quá, bà trực tiếp chữa bệnh cho anh Tường bằng phương pháp truyền điện. Sau hằng giờ đồng hồ sử dụng công lực, nội sinh cho bệnh nhân bà kiệt sức tại chỗ”.

-Sau đó, ông Tường có khỏi bệnh không?

-Tôi không nhớ lắm, nhưng những năm sau đó vẫn thấy anh ấy đi làm bình thường.

Hèn chi, sau hơn 10 năm làm thứ trưởng tài chính - nữ thứ trưởng đầu tiên của ngành, năm 1993 nghỉ hưu, bà sớm thành lập và trực tiếp điều hành Trung tâm Tiềm năng dưỡng sinh, phục hồi sức khỏe người cao tuổi. Trung tâm này hiện vẫn hoạt động đều đặn dẫu bà không còn nữa. Thống kê, 20 năm hoạt động, Trung tâm thu hút hàng nghìn người cao tuổi tham gia, nâng cao sức khỏe tuổi già. Phần nhiều các thành viên của Trung tâm đều có tuổi thọ trên 80.

Nghe tin bà đi xa, hưởng thọ 90 tuổi, ông Nguyễn Đình Vu, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế kể; “Do công việc, trong nhiều năm làm cán bộ, rồi lãnh đạo Tổng cục Thuế tôi không gần bà Mai Cương nhiều. Tuy nhiên, cũng có một kỷ niệm như sau: Năm ấy nhiều anh em ở Bộ Tài chính thông tin rằng tôi sẽ chuyển sang đảm đương một công việc ở bộ Tài chính. Quyết định điều động đã ký và đóng dấu.Tôi thấp thỏm, vừa mừng, vừa lo, không hiểu lý do gì. Thế rồi quyết định chằng công bố. Mọi việc không có gì thay đổi. Sau này tôi mới hay Thứ trưởng Phạm Thị Mai Cương muốn tôi vẫn tiếp tục công việc cũ. Chuyện ấy xảy ra lâu lắm rồi, tôi không còn nhớ. Một hôm, trong cuộc gặp cán bộ hưu trí bà Mai Cương đột ngột nhắc lại ngõ hầu giải bày một điều gì đó. Qua đó càng thấy, trong cuộc công việc và cuộc sống, thứ trưởng Mai Cương rất sâu sắc; tuy tuổi cao nhưng trí nhớ vẫn mẫn tiệp.

Hôm đám tang bà (trước ngày kỷ niệm 94 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam) hoa nhiều vô kể, vòng hoa nối tiếp vòng hoa. Nhiều cán bộ, công chức, viên chức đang công tác hay đã nghỉ hưu trong và ngoài ngành cả nước đến viếng bà, đến tiễn đưa bà lần cuối về nơi an nghỉ cuối cùng. Vòng hoa của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc gửi viếng; của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân mang dòng chữ “Vô cùng thương tiếc Đồng chí Phạm Thị Mai Cương”. Theo đoàn Bộ Tài chính do Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng làm trưởng đoàn kính viếng bà, tôi thầm lặng, chắp tay và thắp cho bà một nén tâm hương trong mênh mang thương tiếc, bất chợt tôi ngước nhìn lên phía trước, ai đó khắc họa chân dung bà bằng công nghệ photoshop đang tĩnh tại ngồi trên đóa hoa sen hồng. Theo triết lý nhà Phật cũng như cuộc sống, hoa sen tượng trưng cho sự trong trẻo, tinh khiết, không ưu tư, phiền muộn. Trải qua hàng ngàn năm, loài hoa ấy vẫn lặng lẽ nở trong nắng gió, nở trong lòng những con người hướng thiện, giống loài hoa trong nhạc phẩm “Đóa hoa vô ưu” của Trần Hoàng Phúc: “Hoa của mùi hương thơm bay ngược gió, hoa mang niềm an lạc đến khắp dương gian”, Trong nghi ngút trầm tiễn đưa bà về thế giới “Cực lạc” đột nhiên tôi liên tưởng, bà như loài hoa vô ưu, “không tàn không úa như đóa hoa đời”, một loài hoa quí, hiếm của ngành tài chính, ngành thuế Việt Nam và của cả nước./.

Đồng chí Phạm Thị Mai Cương là tấm gương sáng về sự trung thành, tận tụy phục vụ Đảng và Nhân dân; là tấm gương lớn cho lớp cán bộ trẻ noi theo về lòng yêu nước, khiêm tốn, lắng nghe ý kiến người khác, ham học hỏi, nhân ái, về trách nhiệm cao trong công tác, về tinh thần học tập và ý thức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư và về phong cách giản dị trong cuộc sống đời thường. Với công lao và thành tích cống hiến trong quá trình tham gia Cách mạng, Đồng chí đã được Đảng và Nhà nước trao tặng các phần thưởng cao quý: Huân chương Độc lập hạng nhất. Huân chương Kháng chiến hạng nhất cùng nhiều nhiều Huy chương, Kỷ niệm chương, Bằng khen khác....

Hồ Phú Hội
Bạn đang đọc bài viết Thứ trưởng Tài chính Phạm Thị Mai Cương tại chuyên mục Tin tức của Tạp chí Tài chính doanh nghiệp. Liên hệ cung cấp thông tin và gửi tin bài cộng tác:

email: [email protected], hotline: 086 508 6899

x