TCDN - Những mô hình HTX điển hình chuyển giao tri thức, tư duy thị trường cho đồng bào dân tộc thiểu số ở miền Tây Quảng Trị.

Bước ngoặt từ thay đổi tư duy canh tác

Thực tế tại Quảng Trị cho thấy, những mô hình HTX điển hình ở miền núi không chỉ dừng lại ở việc khai thác lợi thế thổ nhưỡng, mà đang đóng vai trò như những "cuốn cẩm nang sống" trong việc chuyển giao kiến thức kinh tế cho đồng bào. Điển hình cho sự chuyển dịch này là câu chuyện của Hợp tác xã Nông sản Khe Sanh, xã Khe Sanh. Nhìn lại chặng đường phát triển, thách thức lớn nhất mà đơn vị này phải đối mặt không phải là thị trường hay vốn, mà là "cuộc cách mạng" về nhận thức.

Chị Nguyễn Thị Hằng, Giám đốc HTX Nông sản Khe Sanh thừa nhận, việc thuyết phục bà con từ bỏ thói quen canh tác truyền thống phụ thuộc vào phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật để chuyển sang quy trình hữu cơ nghiêm ngặt là một bài toán nan giải. Sự bỡ ngỡ và phân vân của các thành viên ban đầu là điều khó tránh khỏi khi phải tuân thủ những quy trình khắt khe. Tuy nhiên, thực tiễn đã trở thành lời giải đáp thuyết phục nhất. Ngay từ vụ mùa đầu tiên, môi trường sản xuất được cải thiện, sâu bệnh giảm và năng suất đạt mức khả thi đã củng cố niềm tin cho người dân, thúc đẩy họ tham gia vào chuỗi liên kết.

Đến nay, mô hình này đã quy tụ 35 thành viên chính thức và 115 thành viên liên kết, quản lý vùng nguyên liệu trên 130 ha với quy trình khép kín. Với sản lượng chế biến và thu mua đạt 4.000 - 4.500 tấn mỗi năm, Khe Sanh đã ghi tên mình lên bản đồ nông sản chất lượng cao với sản phẩm bột Arabica đạt chuẩn OCOP 5 sao – sản phẩm OCOP cấp quốc gia đầu tiên của khối HTX tỉnh Quảng Trị.

Nếu như câu chuyện cà phê Khe Sanh minh chứng cho tư duy chuẩn hóa chất lượng, thì Hợp tác xã Nông nghiệp Hướng Hiệp, xã Hướng Hiệp lại là ví dụ sinh động cho việc tối ưu hóa nguồn lực nội tại. Được thành lập năm 2023 với số vốn khiêm tốn 300 triệu đồng, HTX này đã chọn hướng đi khác biệt: tập trung vào chăn nuôi lợn bản và dê núi, dựa trên lợi thế sẵn có của địa phương.

Ông Đỗ Văn Ánh, Giám đốc HTX Hướng Hiệp, đã khéo léo giải quyết bài toán chi phí bằng tư duy kinh tế tuần hoàn. Thay vì phụ thuộc vào thức ăn công nghiệp đắt đỏ, mô hình này tận dụng tối đa phụ phẩm nông nghiệp như cám, ngô, khoai, sắn và thân chuối. Chiến lược này không chỉ giảm thiểu chi phí đầu vào mà còn tạo ra chất lượng thịt thương phẩm vượt trội, đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng với giá bán cao hơn mặt bằng chung.

Sự nhạy bén trong việc gắn kết nông dân với doanh nghiệp để tạo ra sản phẩm đặc trưng có lợi thế cạnh tranh đã mang lại "trái ngọt". Từ quy mô thử nghiệm, hiện trang trại đã mở rộng lên hơn 200 con, mang lại lợi nhuận ròng hàng năm khoảng 250 triệu đồng – một con số ý nghĩa đối với kinh tế vùng cao. Thành công bước đầu này đã tạo đà để HTX mạnh dạn vay vốn, mở rộng quy mô chuồng trại, khẳng định hướng đi đúng đắn phù hợp với khí hậu và đất đai bản địa.

Số hóa: Cầu nối đưa nông sản xuống phố

Theo bà Đinh Thị Quỳnh Hoa – Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị: Sự thành công của các mô hình kinh tế tập thể tại miền núi Quảng Trị không thể thiếu vai trò kiến tạo của chính sách, đặc biệt là việc thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 10 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Liên minh Hợp tác xã tỉnh đã đóng vai trò "bà đỡ" trong việc kết nối các nguồn lực, từ tuyên truyền chính sách đến đào tạo kỹ năng thực chiến.

Cụ thể, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ số cho các HTX, tổ hợp tác và cộng đồng dân cư: Đã triển khai 03 lớp với 161 học viên là cán bộ HĐQT, Giám đốc, Phó Giám đốc, thành viên các HTX, LHHTX, Cơ sở SXKD, hộ gia đình đồng bào vùng Dân tộc thiểu số và miền núi (01 lớp xã Khe Sanh với 56 học viên; 01 lớp xã Hướng Phùng với 53 học viên; 01 lớp xã Hướng Hiệp với 52 học viên). Nội dung chủ yếu tập trung vào trang bị Kỹ năng, kiến thức cơ bản về ứng dụng CNTT, hướng dẫn, sử dụng sàn Thương mại điện tử; xây dựng kênh bán hàng trên nền tảng số tại các HTX; hoàn thiện sản phẩm, bao bì nhãn mác và đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử.

Tư vấn các HTX, THT, thành viên các HTX vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khu vực Nam Quảng Trị kết nối giao thương, cung ứng sản phẩm trên sàn thương mại của Liên hiệp Hợp tác xã sinh thái SVN nhằm thúc đẩy hoạt động kinh doanh trực tuyến và mở rộng các điểm bán hàng theo các tour du lịch của Liên hiệp HTX, trong đó có tour kết nối Khe Sanh - đặc khu Cồn Cỏ. Đồng thời, hỗ trợ Hợp tác xã Du lịch Việt Nam – Khe Sanh duy trì, phát triển sản phẩm và doanh số bán hàng qua sàn thương mại điện tử, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động vùng miền núi. Phối hợp với HTX CNTT Huế xây dựng, duy trì và phát triển sàn thương mại điện tử chodongbao.com nhằm kết nối giao thương, quảng bá sản phẩm của khu vực miền núi đến người tiêu dùng trên khắp các tỉnh từ Yên Bái, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đồng Tháp. Đến nay, đã đưa lên sàn và tiến hành giao dịch thương mại cho 31 sản phẩm của tỉnh Quảng Trị.

Việc triển khai thực hiện nội dung “Hỗ trợ xây dựng và duy trì chợ sản phẩm trực tuyến vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” của Tiểu Dự án 2, thuộc Dự án 10 đã góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Giúp người dân tiếp cận với hoạt động thương mại điện tử. Góp phần thay đổi tư duy kinh doanh, buôn bán trên không gian mạng và chợ thương mại điện tử của HTX, THT, thành viên vùng đông bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Kết quả của quá trình "số hóa" này là sự ra đời và vận hành hiệu quả của các sàn thương mại điện tử như chodongbao.com hay sàn giao dịch của Liên hiệp Hợp tác xã sinh thái SVN. Không còn bó hẹp trong các chợ phiên truyền thống, 31 sản phẩm đặc trưng của Quảng Trị đã được đưa lên không gian mạng, kết nối giao thương với người tiêu dùng dọc khắp dải đất miền Trung và cả nước. Thậm chí, tư duy làm kinh tế còn được mở rộng sang kết hợp du lịch, với các tour kết nối Khe Sanh – Cồn Cỏ, tạo thêm đầu ra bền vững cho sản phẩm.