Thông tin này được đưa ra tại hội thảo Tăng cường trao đổi nhân lực Việt Nam – Nhật Bản thông qua chương trình thực tập sinh kỹ năng do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) phối hợp với Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức sáng 26/5.

Theo số liệu của Bộ Tư pháp Nhật Bản, tính đến cuối năm 2016 tổng số thực tập sinh Việt Nam tai Nhật ước đạt 90.000 người. Riêng trong năm 2016, lượng thực tập sinh Việt Nam được cử sang Nhật lên đến hơn 40.000 người. Ở chiều ngược lại, số lượng thực tập sinh kỹ năng Việt Nam trở về nước ngày càng tăng. Cụ thể, năm 2015 là 22.000 người; năm 2016 là khoảng trên 35.000 người; năm 2017 là gần 58.000 người.

Đại diện VEPR cho biết, thực tập sinh được tuyển từ những người đang tìm kiếm việc làm hoặc mới tốt nghiệp. Sau khi trúng tuyển, thực tập sinh sẽ được đào tạo trung bình từ 4 - 6 tháng. Nội dung đào tạo gồm tiếng Nhật, văn hóa, phong cách sống và kỷ luật lao động của Nhật. Kết thúc khóa học, thực tập sinh sẽ được phái cử sang Nhật. Ngay sau khi nhập cảnh vào Nhật, thực tập sinh được nghiệp đoàn đón và đưa đến trung tâm đào tạo của nghiệp đoàn. Kết thúc một tháng đào tạo tại trung tâm, thực tập sinh sẽ được đưa đến làm việc tại doanh nghiệp tiếp nhận.

Mặt khác, chi phí tuyển dụng thực tập sinh cao, trung bình là khoảng 5.300 USD/người. Điều này ảnh hưởng lớn đến tâm lý học tập, bởi thực tập trung chủ yếu vay nợ, trong 7 tháng đầu tại Nhật, họ chủ yếu tập trung vào kiếm tiến mà sao nhãng việc học hỏi kỹ năng.

Tuy nhiên, trình độ và nguyện vọng của thực tập sinh về nước không tương xứng với nhu cầu tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp tại địa phương, gây ra sự khập khiễng về kỹ năng trên thị trường lao động. Kết quả khảo sát của VEPR cho thấy, sau khi trở về Việt Nam 61% thực tập sinh lựa chọn công việc không liên quan đến công việc đã làm ở Nhật.

Để tận dụng được nguồn lực nay, đồng thời giải quyết vấn đề khập khiễng về kỹ năng, VEPR đề xuât: Cùng với việc cải thiện tính minh bạch của thị trường , cung cấp nhiều hơn thông tin cho các bên liên quan, đặc biệt là thực tập sinh, cần nâng cao cai trò của Hiệp hội Xuất khẩu lao động Việt Nam (VAMAS). Theo đó, đơn vị này cần chủ động hỗ trợ doanh nghiệp thành viên về các dịch vụ hành chính và giám sát quy tắc ứng xử, chất lượng hoạt động của các doanh nghiệp thành viên thông qua hệ thống xếp hạng.

PV