TCDN - Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, một trong những nguyên nhân chậm cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước do chào bán cổ phần lần đầu (IPO) không bán hết số lượng, hạn chế giao dịch khi niêm yết trên thị trường chứng khoán như GENCO2, PVPOWER; Tổng công ty Thép Việt Nam 11 năm chưa thực hiện quyết toán cổ phần hóa.

Doanh nghiệp cổ phần hóa, thoái vốn có quy mô lớn, sở hữu nhiều đất đai

Bộ Tài chính vừa trả lời chất vấn của địa biểu quốc hội. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Nam (đoàn Thừa Thiên - Huế), đề nghị Bộ Tài chính báo cáo, làm rõ nguyên nhân của việc chậm tiến độ, không hoàn thành mục tiêu kế hoạch cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp giai đoạn 2016 - 2020. Chỉ có 39/137 doanh nghiệp thuộc danh mục cổ phần hóa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã thực hiện cổ phần hóa, chỉ đạt 28,4% theo kế hoạch. Về thoái vốn, chỉ đạt 30% về số lượng và 11% tổng giá trị phải thoái.

Trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, trong thời gian qua, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc không hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp là do khâu tổ chức thực hiện.

Trong đó, nguyên nhân khách quan là do các doanh nghiệp cổ phần hóa, thoái vốn có quy mô lớn, sở hữu nhiều đất đai, tồn tại nhiều vấn đề về tài chính. Dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, các địa phương thực hiện phong tỏa, giãn cách xã hội đã ảnh hưởng lớn đến tình hình thị trường tài chính, chứng khoán trong nước và khu vực, ảnh hưởng đến công tác xác định giá trị doanh nghiệp, rà soát, lập phương án sắp xếp các cơ sở nhà, đất để thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn, triển khai công tác đấu giá phần vốn nhà nước theo quy định.

Nguyên nhân chủ quan là do công tác chuẩn bị cổ phần hóa, thoái vốn (xử lý, sắp xếp các cơ sở nhà, đất theo pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, tồn tại tài chính…) chưa tốt, một số phương án cổ phần hóa chưa hấp dẫn với nhà đầu tư nên khi chào bán cổ phần lần đầu (IPO) không bán hết số lượng cổ phần, do đó khi niêm yết trên thị trường chứng khoán bị hạn chế giao dịch. Đơn cử như việc cổ phần hóa Tổng công ty Phát điện 2 - GENCO2, Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn, Tổng công ty Điện lực dầu khí Việt Nam - PVPOWER, 3 Tổng công ty thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản việt Nam tỷ lệ cổ phần doanh nghiệp nhà nước nắm giữ sau cổ phần hóa lớn.

Bên cạnh đó việc chậm quyết toán cổ phần hóa cũng đã ảnh hưởng đến tiến độ thoái vốn như Tổng công ty Thép Việt Nam chính thức chuyển thành công ty cổ phần từ năm 2011 đến nay đã hơn 11 năm chưa thực hiện quyết toán cổ phần hóa.

Bộ trưởng khẳng định, trách nhiệm thuộc về cơ quan đại diện chủ sở hữu và doanh nghiệp.

Cũng theo Bộ trưởng Tài chính, việc xây dựng danh mục, kế hoạch thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn còn chưa khả thi, chưa sát với thực tế, chậm rà soát, điều chỉnh kế hoạch nên khi triển khai thực hiện không đạt kết quả; ảnh hưởng đến số thu về ngân sách nhà nước từ cổ phần hóa, thoái vốn. Trách nhiệm chủ yếu thuộc về các cơ quan đại diện chủ sở hữu và doanh nghiệp.

Vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp, cơ quan đại diện chủ sở hữu còn chưa cao, còn ngại khó, né tránh, sợ trách nhiệm, thiếu tính chủ động mà trông chờ vào việc thay đổi cơ chế, chính sách mới triển khai, còn tư tưởng đùn đẩy trách nhiệm đến các Bộ, Thủ tướng Chính phủ và Chính phủ quyết định và không muốn cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước theo hình thức cổ phần hóa, thoái vốn khỏi những ngành, lĩnh vực nhà nước không cần nắm giữ, đang hoạt động ổn định. Trách nhiệm thuộc về các cơ quan đại diện chủ sở hữu và doanh nghiệp.

Cùng với đó, một số bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp nhà nước chưa quan tâm đến việc sắp xếp xử lý nhà, đất. Việc phối hợp giữa các cơ quan đại diện chủ sở hữu với các Ủy ban nhân dân tỉnh thành phố bộ ngành liên quan trong việc thực hiện lập, phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất còn chưa tốt, chậm. Trách nhiệm thuộc về cơ quan đại diện chủ sở hữu và các cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn.

Xây dựng cơ chế, chính sách tiền lương theo nguyên tắc thị trường

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, trong thời gian tới sẽ xây dựng kế hoạch, danh mục doanh nghiệp nhà nước thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn giai đoạn 2021 - 2025 đảm bảo khả thi, phù hợp.

Các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp nhà nước theo chức năng, nhiệm vụ được giao nghiêm túc thực hiện Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 12/5/2022 của Chính phủ về tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động và huy động nguồn lực của doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội, Quyết định số 360/QĐ-TTg ngày 17/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2021 – 2025”, Quyết định số 22/20221/QĐ-TTg ngày 2/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ về “Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước thực hiện chuyển đổi sở hữu, sắp xếp lại, thoái vốn giai đoạn 2021 – 2025” và công điện số 478/CĐ-TTg ngày 27/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh công tác sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn và cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước.

Trong đó nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách tiền lương theo nguyên tắc thị trường, gắn với năng suất lao động và hiệu quả sản xuất kinh doanh, đặc biệt đối với người giữ chức danh, chức vụ, người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp, bảo đảm phù hợp với kết quả, điều kiện sản xuất kinh doanh, ngành nghề, tính chất hoạt động của doanh nghiệp.

Đổi với công tác quản lý người giữ chức danh, chức vụ tại doanh nghiệp để tuyển dụng hoặc thuê nhân lực chất lượng cao; thực hiện cử thành viên Hội đồng thành viên độc lập (các chuyên gia có trình độ, năng lực về tài chính, quản trị…) tham gia quản lý, điều hành. Nghiên cứu cơ chế, chính sách tuyển chọn lãnh đạo quản lý, đẩy mạnh việc tuyển dụng thông qua thi tuyển công khai, minh bạch.

Tiếp tục thực hiện tốt các chính sách sắp xếp, bố trí, sử dụng cán bộ; đào tạo, chuyển đổi nghề và xử lý lao động dôi dư theo quy định pháp luật.

Cũng theo người đứng đầu ngành Tài chính, cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp và các Tập đoàn, Tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước phải triển khai công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp thuộc phạm vi quản lý theo đúng quy định, đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả và thu hồi cao nhất phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; khẩn trương đôn đốc các doanh nghiệp trực tiếp quản lý, sử dụng nhà đất kê khai báo cáo, lập phương án sắp xếp lại các cơ sở nhà đất theo quy định tại nghị định số 167/2017/NĐ-CP, Nghị định số 67/2021/NĐ-CP để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo thẩm quyền.

Bộ Tài chính cũng kiến nghị Bộ Nội vụ để rà soát sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về người quản lý doanh nghiệp; cán bộ, công chức của cơ quan đại diện chủ sở hữu để xử lý nghiêm trường hợp làm chậm, vi phạm quy định về cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp. xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan, nhất là người đứng đầu trong công tác sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, thực hiện các nhiệm vụ, công việc liên quan; coi việc thực hiện nhiệm vụ và kết quả thực hiện sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước là một tiêu chí đánh giá các cơ quan, đơn vị tập thể, cá nhân liên quan.

Tăng cường công khai, minh bạch thông tin về tình hình tài chính, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước để tạo niềm tin, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư trước khi triển khai công tác cổ phần hóa, thoái vốn.