TCDN - Ông Nguyễn Minh Cường, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam cho rằng, năm 2023 kinh tế Việt Nam sẽ chịu tác động bởi hàng loạt “cơn gió ngược” mạnh như khủng hoảng kinh tế toàn cầu; sức ép thị trường vốn trái phiếu doanh nghiệp trong quý 2, 3… ảnh hưởng tới mục tiêu tăng trưởng.

Tăng trưởng kinh tế ở mức 6,5%

Theo ông nền kinh tế Việt Nam sẽ bị những “cơn gió ngược” nào tác động?

Năm 2023 cầu bên ngoài yếu đi, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất làm giảm xuất nhập khẩu. Suy thoái kinh tế toàn cầu trở nên trầm trọng trong quý 4 năm 2022 và nhiều khả năng sẽ tiếp tục trong năm 2023. Nhu cầu toàn cầu giảm đã khiến chỉ số sản xuất công nghiệp giảm 6,3% trong hai tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất chế biến chế tạo đã giảm xuống dưới 50 trong bốn tháng liên tiếp do lĩnh vực sản xuất chế biến chế tạo hàng xuất khẩu giảm.

Những yếu tố bất lợi bên ngoài vẫn rất mạnh như chính sách tiền tệ thắt chặt tiếp tục được thực hiện ở một số nước phát triển nhưng với tốc độ chậm hơn. Giá cả hàng hóa dự kiến vẫn tiếp tục tăng.

Trong nước, sau 3 năm chống chọi với đại dịch Covid-19, những điểm yếu về mặt cơ cấu bắt đầu bộc lộ như thị trường lao động, thị trường vốn là rủi ro nội tại của Việt Nam. Trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn từ tháng 3 - 12/2023 sẽ gây áp lực nên hệ thống cùng với lãi suất liên ngân hàng tăng ở tất cả các kỳ hạn.

Áp lực lạm phát vẫn gia tăng khi giá lương thực, giá nguyên vật liệu xây dựng tăng. Lạm phát chung và lạm phát cơ bản vẫn ở mức cao. Cán cân đối ngoại còn nhiều sức ép như cán cân tổng thể chuyển sang thâm hụt, dự trữ ngoại hối giảm xuống…

Do những “cơn gió ngược” này tiếp tục ảnh hưởng mạnh tới Việt Nam nên ADB dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2023 là 6,5%, năm 2024 là 6,8%; lạm phát tăng ở mức 4,5% năm 2023 và 4,2% năm 2024.

Như ông vừa nói, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, vậy theo ông động lực cho phát triển kinh tế năm 2023 là gì?

Để đạt mục tiêu tăng trưởng 6,5% của Việt Nam năm nay là một thách thức và cần phải có 3 đột phá.

Đầu tư công sẽ là động lực chính cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế trong năm 2023. Dự kiến một lượng đáng kể vốn đầu tư công sẽ được giải ngân trong năm 2023. Chính phủ cam kết giải ngân 30 tỉ USD trong năm nay, trong đó 90% đã được phân bổ cho các bộ ngành và tỉnh để giải ngân từ tháng 1 năm 2023. Nếu Việt Nam giải ngân hết sẽ đóng góp cho tăng trưởng 1% GDP.

Việc chuyển hướng nới lỏng chính sách tiền tệ, hạ lãi suất của Việt Nam trong thời gian vừa qua sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng.

Cùng với đó, việc Trung Quốc mở cửa sẽ giúp kinh tế Việt Nam hồi phục. Dịch vụ dự kiến tăng 8,0% trong năm 2023 nhờ du lịch và các dịch vụ liên quan được phục hồi đặc biệt khách du lịch từ Trung Quốc. Trung Quốc là thị trường du lịch lớn nhất của Việt Nam, do đó Việt Nam sẽ được hưởng lợi đáng kể từ sự thay đổi này.

Trung Quốc mở cửa trở lại cũng sẽ mang lại lợi ích cho ngành nông nghiệp. Trung Quốc có thể tạo ra nhu cầu đáng kể đối với hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam, vì quốc gia này tiếp nhận 45% lượng rau quả xuất khẩu của Việt Nam. Do đó, nông nghiệp dự kiến sẽ tăng 3,2% vào năm 2023.

Phá băng nguồn vốn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Vừa qua, ngân hàng nhà nước thực hiện giảm lãi suất điều hành, theo ông động thái này liệu có đi ngược với xu hướng của các ngân hàng thế giới không?

Lạm phát giảm nhẹ và tình trạng bất ổn trong lĩnh vực ngân hàng gần đây ở Mỹ được đánh giá  sẽ khiến Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) giảm bớt chính sách thắt chặt tiền tệ diều hâu, qua đó có khả năng làm giảm lạm phát do chi phí đẩy từ bên ngoài. Trong năm 2022 Fed vừa tăng lãi suất và thu hẹp bảng cân đối. Nhưng thời gian vừa qua, Fed tăng lãi suất nhưng lại nới lỏng định lượng.

Tại Châu Á, năm 2022 các ngân hàng đều nhìn nhau để hành động giống nhau, tăng lãi suất với mục đích kiểm soát lạm phát và hạn chế lạm phát nhập khẩu.

Thế nhưng sang tới quý 1 năm 2023, mục đích đã khác nhau. Chính sách giảm lãi suất điều hành bất ngờ khiến Việt Nam trở thành nền kinh tế đầu tiên ở Đông Nam Á nới lỏng chính sách tiền tệ. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã hành động vì thị trường vốn căng thẳng đã khiến tín dụng cho bất động sản bị thắt chặt và ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư cùng với áp lực duy trì tăng trưởng kinh tế khi nền kinh tế toàn cầu đình trệ.

Tuy nhiên, xu hướng hạ lãi suất của Việt Nam cũng là xu hướng chung và trong khu vực Châu Á cũng đang có sự chuyển dịch rất rõ ràng. Việc Ngân hàng Nhà nước chuyển hướng nằm trong xu hướng đó nhưng Việt Nam đi trước 1 bước.

Thị trường vốn đặc biệt trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam hiện đang gặp khó khăn, ADB có gợi ý chính sách cho Việt Nam?

Bất ổn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường chứng khoán tại Việt Nam đã thúc đẩy việc quản lý thắt chặt hơn nữa đối với các thị trường vốn, dẫn đến tình trạng căng thẳng thanh khoản trong quý 3 năm 2022 và ảnh hưởng đến niềm tin của các nhà đầu tư.

Thị trường vốn đặc biệt trái phiếu doanh nghiệp đang bị sức ép rất mạnh. Sức ép đó rơi vào quý 2, 3 năm 2023 do trái phiếu doanh nghiệp bất động sản phải đáo hạn sẽ gây áp lực lên toàn bộ hệ thống.

Tuy nhiên, ADB đánh giá Chính phủ đã phản ứng kịp thời trước điều kiện thị trường xấu đi. Nghị định 65 nhanh chóng được thông qua trong quý 3 năm 2022 nhằm tăng cường quản trị trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Sau đó, Chính phủ đã lùi thời hạn thực hiện một năm đối với các quy định về việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, bao gồm xếp hạng tín dụng bắt buộc đối với việc phát hành trái phiếu riêng lẻ. Chính phủ đã ban hành Nghị định 08 vào ngày 5/3/2023 cho phép thanh toán lãi và gốc trái phiếu không chỉ bằng tiền mặt mà còn bằng tài sản vật chất và tài sản khác.

Chính phủ cần tiếp tục phối hợp các biện pháp tiền tệ và tài khóa để hỗ trợ nền kinh tế. Việc ban hành Nghị định 65 là rất kịp thời và cần tiếp tục triển khai, vì nếu chậm trễ có thể làm tăng nợ xấu trong tương lai. Về dài hạn, cần tiếp tục cải cách tài chính để giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn ngân hàng và nâng cao tính minh bạch trên thị trường trái phiếu.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước hiện đang xây dựng dự thảo sửa đổi Thông tư 16 cho phép ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng được mua trái phiếu doanh nghiệp. Nếu Thông tư 16 được thông qua sớm sẽ mở ra hướng phá băng tín dụng thị trường vốn trong đó lĩnh vực bất động sản sẽ được hưởng lợi. Tuy nhiên, cần phải giám sát chất lượng tín dụng bất động sản để tránh tình trạng bong bóng bất động sản.

Xin cảm ơn ông!