TCDN - Trước thực tế bất cập của thuế TNCN với người làm công ăn lương, Bộ Tài chính đề xuất 2 thay đổi lớn: nâng mức giảm trừ gia cảnh và rút gọn biểu thuế lũy tiến từng phần. Đây là bước điều chỉnh quan trọng, phản ánh sự cập nhật chính sách thuế theo sát đời sống và thu nhập của người dân.

Bài 1: Nhiều bất cập thuế TNCN với người làm công ăn lương

Đề xuất mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng

Bộ Tài chính vừa gửi Bộ Tư pháp dự thảo Nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân để thẩm định, trong đó đề xuất nâng mức giảm trừ cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng và mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Theo Bộ Tài chính, mức giảm trừ này được xây dựng trên cơ sở tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người giai đoạn 2020 đến năm 2025, đều tăng khoảng 40-42%. 

Theo Bộ Tài chính, khi áp dụng mức trên thì hầu hết số người nộp thuế ở bậc 1 sẽ chuyển sang diện không phải nộp thuế (khoảng trên 95% người nộp thuế ở bậc 1), một phần cá nhân nộp thuế ở bậc 2 chuyển sang diện không phải nộp thuế hoặc chuyển xuống nộp thuế ở bậc 1. Tương tự những cá nhân ở các bậc thuế còn lại đều được giảm số Thuế TNCN phải nộp. Qua đó, dự kiến số thu ngân sách nhà nước thuế TNCN là khoảng 84.477 tỷ đồng, giảm khoảng 21.000 tỷ đồng/năm so với mức thu theo quy định hiện hành. Số người còn phải nộp thuế là khoảng 2,21 triệu người, giảm 2,18 triệu người so với mức giảm trừ gia cảnh hiện hành.

Bộ Tài chính đánh giá, việc điều chỉnh nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế theo phương án trên sẽ góp phần giảm bớt khó khăn cho người nộp thuế trong bối cảnh giá cả, lạm phát tăng so với thời điểm năm 2020. Số thuế phải nộp sẽ được giảm cho mọi người nộp thuế, trong đó tỷ lệ giảm số thuế phải nộp của nhóm người nộp thuế ở bậc thuế thấp sẽ nhiều hơn so với những người nộp thuế ở bậc thuế cao. Cá nhân càng nhiều người phụ thuộc thì nộp thuế càng giảm đi.

Đặc biệt, việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh theo tốc độ GDP bình quân đầu người và thu nhập bình quân đầu người sẽ góp phần giảm nghĩa vụ thuế cho người nộp thuế ở mức cao hơn, người dân được hưởng thành quả phát triển kinh tế xã hội của đất nước và đời sống xã hội được nâng lên. Với mức giảm trừ dự kiến, người có thu nhập thấp hơn sẽ được hưởng lợi nhiều hơn. Khi mức giảm trừ gia cảnh cao hơn đồng nghĩa với số thuế phải nộp ít đi, thu nhập khả dụng của người dân sẽ tăng lên, qua đó sẽ góp phần kích thích tăng chi tiêu hộ gia đình, tiêu dùng xã hội góp phần phát triển sản xuất kinh doanh, gián tiếp làm tăng thu ngân sách nhà nước từ các nguồn thu khác trong trung và dài hạn.

Đơn cử, trường hợp có một người phụ thuộc, cá nhân có thu nhập 25 triệu đồng/tháng sẽ chỉ phải nộp 33.750 đồng, còn nếu thu nhập 35 triệu thì mức đóng là 265.000 đồng. Trong khi đó, nếu người lao động tham gia thêm bảo hiểm hưu trí tự nguyện hoặc có các khoản phụ cấp, trợ cấp hợp lệ, số thuế phải nộp có thể giảm hơn nữa, thậm chí bằng 0.

Tại dự thảo Luật Thuế TNCN mới nhất, Bộ Tài chính cũng đề xuất giao Chính phủ quyền quy định và điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo từng thời kỳ, nhằm bảo đảm sự linh hoạt, phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội.

Rút gọn biểu thuế lũy tiến còn 5 bậc

Song song với việc nâng mức giảm trừ, Bộ Tài chính cũng đề xuất cải cách biểu thuế thu nhập cá nhân trong dự thảo Luật Thuế TNCN trình Bộ Tư pháp.  Hiện nay, thu nhập từ tiền lương, tiền công đang áp dụng biểu thuế lũy tiến 7 bậc, với các mức từ 5% đến 35%. Qua rà soát, Bộ Tài chính cho hay, biểu thuế lũy tiến từng phần hiện hành là chưa hợp lý, quá nhiều bậc, giãn cách giữa các bậc quá hẹp dẫn đến nhảy bậc thuế khi tổng hợp thu nhập vào cuối năm làm tăng số thuế phải nộp, số lượng phải quyết toán thuế trong khi số thuế phải nộp thêm không nhiều.

Tại dự thảo Luật TNCN sửa đổi, cơ quan soạn thảo đề xuất rút gọn biểu thuế xuống còn 5 bậc và đề xuất Chính phủ phương án:  thu nhập đến 10 triệu đồng/tháng mức thuế suất 5%; trên 10 - 30 triệu đồng/tháng mức thuế suất 15%; trên 30 - 60 triệu đồng/tháng mức thuế suất 25%; trên 60 - 100 triệu đồng/tháng mức thuế suất 25%; trên 60 - 100 triệu đồng/tháng mức thuế suất 30%; trên 100 triệu đồng/tháng mức thuế suất 35%.

Theo Bộ Tài chính với phương án trên mọi cá nhân có thu nhập chịu thuế từ 50 triệu đồng trở xuống sẽ được giảm thuế. Đơn cử cá nhân có một người phụ thuộc, có tiền lương tiền công 20 triệu đồng/tháng hiện đang nộp thuế TNCN 125.000 đồng/tháng, khi thực hiện đề xuất mới sẽ không phải nộp thuế; nếu thu nhập 25 triệu đồng/tháng số thuế phải nộp giảm từ 448 nghìn đồng/tháng xuống còn 34 nghìn đồng/tháng; nếu thu nhập 30 triệu đồng/tháng số thuế phải nộp từ 968 nghìn đồng/tháng xuống còn 258 nghìn đồng/tháng…

“Việc thu hẹp số lượng bậc thuế sẽ góp phần đơn giản hóa công tác quản lý, thu thuế, tạo thuận lợi cho việc kê khai, tính thuế và phù hợp với xu hướng cải cách thuế TNCN trên thế giới. Mức điều tiết bậc thuế đã giảm, hỗ trợ cho người nộp thuế đặc biệt là cá nhân có thu nhập trung bình, thấp sẽ chuyển sang diện không phải nộp thuế. Đối với cá nhân có thu nhập cao hơn thì mức độ điều tiết thuế cũng giảm hơn so với hiện hành”, Bộ Tài chính khẳng định.

Bộ Tài chính đề xuất Luật Thuế TNCN được Quốc hội thông qua tại kỳ họp diễn ra vào tháng 10 tới và có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.

Bài 3: Kiến nghị nâng mức giảm trừ gia cảnh cao hơn, thực hiện ngay từ năm 2025