TCDN - Cuộc chiến cacao giữa hai quốc gia Tây Phi với giới sản xuất khiến những người nông dân điêu đứng vì lượng hàng tồn kho quá lớn trong khi họ không có tiền để sống.

Năm 2019, Bờ Biển Ngà và Ghana đã bắt tay kêu gọi ngành công nghiệp chocolate trị giá 100 tỷ USD, gồm chủ yếu các tập đoàn lớn Hershey, Mars và Nestle, phải trả thêm 400 USD cho 1 tấn hạt cacao. Động thái của họ khơi mào cho cuộc chiến cacao. Mục đích chính của Ghana và Bờ Biển Ngà là tăng thu nhập và giải quyết tình trạng nghèo khó cho các nông dân trồng cacao tại Tây Phi.

Nhưng với nhiều thương gia kinh doanh cacao, các hãng chế biến và công ty sản xuất chocolate, chiến lược của hai quốc gia châu Phi dường như giống cách liên minh dầu mỏ OPEC thường làm để nâng giá hàng hóa nhưng thiếu các yếu tố kinh tế học về cung - cầu để đảm bảo chiến dịch thành công, Bloomberg bình luận.

Hiện tại, cuộc chiến cacao của Bờ Biển Ngà và Ghana đang phản tác dụng. Chiếm gần 70% nguồn cung ca cao của thế giới, hai quốc gia vẫn gia tăng sản lượng trong khi đại dịch tấn công hàng loạt thành phố lớn từ Paris đến Los Angeles. Lệnh phong tỏa để chống dịch COVID-19 đã khiến nhu cầu chocolate tụt dốc.

Nông dân không thể bán ca cao và không có cách nào dự trữ sản phẩm, trong khi khách mua trung gian lại trả giá thấp hơn mức tối thiểu mà chính phủ đưa ra. Thậm chí nông dân Bờ Biển Ngà phải giảm giá sâu để bán bớt sản lượng mùa vụ mới, theo Bloomberg.

Một số nông dân còn tuyệt vọng đến mức họ ngủ bên ngoài văn phòng của cơ quan quản lý ca cao của Bờ Biển Nga, Le Conseil du Café Cacao (CCC) để yêu cầu giới chức áp dụng giải pháp.

Baba Kampe, một nông dân 45 tuổi với 8 ha đất ở thành phố Daloa, thuộc nhóm những người trực chờ bên ngoài văn phòng của CCC. Ông nói: "Chúng tôi phải chất đống hạt ca cao và chẳng còn tiền để nuôi lũ trẻ".

Ông Jonathan Parkman, Phó Giám đốc của công ty tư vấn Marex Spectron Group, có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành công nghiệp ca cao, Ông nhận định nông dân rất chán nản vì chính phủ từng hứa hẹn về một viễn cảnh không có thật, thứ vốn không dựa trên lý thuyết kinh tế học đúng đắn.

"Cuộc chiến cacao từ hai năm trước không giúp ích cho nông dân mà còn làm hại họ", ông nhận xét.

Ngay cả trước khi đại dịch gây tác động tiêu cực lên thị trường, các chuyên gia đã cảnh báo rằng chiến lược của Bờ Biển Ngà và Ghana sẽ thất bại vì giá càng cao càng dễ dẫn đến sản xuất vượt mức, hậu quả mà người nông dân hứng chịu sẽ càng nghiêm trọng.

Hiệp hội Ca cao Thế giới nói rằng một nông dân bình thường ở Tây Phi canh tác từ 3,5 ha đất trở xuống và phải nuôi 6-8 thành viên gia đình. Hơn một nửa nông dân ở Bờ Biển Ngà sống dưới mức nghèo khổ.

Do không có cơ hội tiếp cận hệ thống thủy lợi hoặc kỹ thuật canh tác hiện đại, nông dân tại Bờ Biển Ngà, nước sản xuất ca cao lớn nhất thế giới, thường phải phụ thuộc vào thời tiết. Song, hiện tại thời tiết cũng không còn quan trọng với họ.

"Khi không có ai mua ca cao, chúng tôi chẳng thể hy vọng vào thời tiết và một vụ mùa bội thu", Kouadio Moussa, một nông dân 45 tuổi ở thành phố Anoumaba, Bờ Biển Ngà, thổ lộ.

Chocolate là một vật phẩm xa xỉ mà người tiêu dùng thường mua tùy hứng hoặc mua làm quà tặng. Khi nhiều người chuyển sang mua sắm trực tuyến trong đại dịch, họ sẽ giảm mua hàng ở siêu thị.

Sự thay đổi hành vi ấy khiến nguồn cung ca cao toàn cầu dư thừa và Bờ Biển Ngà đối mặt thách thức lớn khi bán loại hạt ca cao đắt nhất thế giới của họ. Tình cảnh của Ghana đỡ bi đát hơn, vì nhiều nhà sản xuất chocolate ở châu Âu vẫn cần hạt ca cao chất lượng của nông dân Ghana. Song, hoạt động chế biến chocolate của châu Âu đã giảm xuống mức thấp nhất trong 4 năm vào quý IV năm ngoái.

Ca cao là mặt hàng xuất khẩu lớn thứ ba của Ghana và chiếm 8% GDP của Bờ Biển Ngà. Tình hình nghiêm trọng đến mức CCC phải xem xét khả năng thực hiện các giải pháp quyết liệt như thu mua 50.000 tấn hạt ca cao và trì hoãn việc thương mại hóa 2/3 lượng hạt ca cao còn tồn đọng.