TCDN - Trước thông tin Trung Quốc tạm dừng nhập khẩu sản phẩm xoài Việt Nam do hành vi gian lận xuất xứ, Cục Bảo vệ thực vật (BVTV) sẽ tăng cường giám sát, tránh doanh nghiệp "mượn" mã số của nhau.

Trung Quốc tạm dừng nhập khẩu xoài Việt Nam

Theo lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-PTNT), việc cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói xuất phát từ yêu cầu của phía Tổng cục Hải quan Trung Quốc. Quy định này được thông báo từ năm 2018 và bắt đầu áp dụng từ năm 2019. Theo đó, trước khi các lô hàng quả tươi xuất khẩu chính ngạch sang thị trường phải ghi mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói lên giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật xuất khẩu.

Tuy nhiên, mới đây, Trung Quốc đã thông báo tạm ngưng nhập khẩu xoài từ Việt Nam do một số doanh nghiệp, vùng trồng có hành vi gian lận xuất xứ.

Bà Đinh Kim Nhung, Phó giám đốc Công ty TNHH Kim Nhung Đồng Tháp cho biết, công ty bà là một trong những doanh nghiệp đầu tiên của Đồng bằng sông Cửu Long được cấp mã số là nhà đóng gói xuất khẩu xoài sang Trung Quốc. Chưa kịp mừng thì trong một chuyến công tác ra Bắc bà phát hiện mã số của mình được sử dụng vô tội vạ trên hàng loạt lô hàng xuất khẩu.

Khi bà Nhung tìm gặp cơ sở đóng gói để khiếu nại thì chỉ nhận được câu trả lời tỉnh bơ: "Phía thương lái Trung Quốc kêu in mã số nhà đóng gói nào thì in cái đó". Chưa hết bức xúc, gần đây bà nhận được đơn đặt hàng từ phía thương lái Trung Quốc và được "cho" mã số của nhà đóng gói để đóng lên lô hàng. Ngược đời là mã số được phía đối tác "cho xài" chính là mã số của bà.

Do trở thành mã số "công cộng" cho quá nhiều lô xoài, hiện nay mã số của bà Nhung chính thức "biến mất" khỏi danh sách được công nhận.

Ngoài mã số nhà máy đóng gói của bà Nhung bị loại khỏi danh sách cập nhật trên trang web của Cục Bảo vệ thực vật thì hai mã số vùng trồng của HTX xoài Mỹ Xương (huyện Cao Lãnh) cũng bị loại, trở thành "nạn nhân" mới của việc bị "xài chùa" mã số.

Thông tin về vấn đề trên, ông Nguyễn Quang Hiếu, Trưởng phòng Hợp tác quốc tế và Truyền thông (Cục Bảo vệ thực vật) cho biết, ngay khi nhận được thông tin về sự việc này, Cục Bảo vệ thực vật đã lập tức thông báo cho các đơn vị kiểm dịch cửa khẩu và địa phương để thực hiện theo yêu cầu của Tổng cục Hải quan và tiến hành điều tra nguyên nhân, biện pháp khắc phục theo quy định.

Trong quá trình điều tra, Đồng Tháp thông báo cho Cục Bảo vệ thực vật về tình trạng các doanh nghiệp sử dùng không đúng mã số, "mượn" mã số của nhau để tiến hành xuất khẩu không chỉ gây ảnh hưởng đế uy tín của xoài Việt Nam xuất khẩu mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến các đơn vị chủ sở hữu mã số ngay trong vụ xuất khẩu tới đây.

Gấp rút gỡ khó cho xuất khẩu xoài

Theo Cục Bảo vệ thực vật, trong số các vùng trồng và cơ sở đóng gói vi phạm thì có 2/82 vùng trồng xoài và 1/12 cơ sơ đóng gói của Đồng Tháp trong danh sách vi phạm. Tuy nhiên, trên thực tế, các cơ sở đóng gói và xuất khẩu của Đồng Tháp phản ánh họ đang bị các cơ sở khác “mượn” mã số vùng trồng, dẫn tới việc không đạt chất lượng, gây ảnh hưởng tới xuất khẩu xoài nói chung.

Cụ thể, các mã số vùng trồng bị mạo danh là “VN- DTOR- 0017” và “VN- DTOR- 0018”. Tại thời điểm lô hàng bị công bố vi phạm, các mã vùng này không có xoài để thu hoạch. Nhưng có doanh nghiệp vẫn mang xoài qua Trung Quốc và dãn nhãn mã số các vùng trồng nói trên vào các lô xoài này để xuất khẩu.

Trong thời gian tới, Cục Bảo vệ thực vật sẽ tiếp tục tập huấn, tuyên truyền và phổ biến cho các tổ chức, cá nhân và địa phương xuất khẩu về các quy định của thị trường nhập khẩu.  Yêu cầu các địa phương xây dựng kế hoạch cho việc cấp mã số vùng trồng và kế hoạch tăng cường công tác giám sát đối với các mã đã cấp.

Trên cơ sở làm việc với các tỉnh, Cục sẽ có kế hoạch phối hợp thực hiện giám sát cùng với địa phương. Sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát, Cục Bảo vệ thực vật sẽ chủ động làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để cùng thảo luận các biện pháp phối hợp trao đổi thông tin trong quản lý các mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. 

Để ngành trái cây Việt tránh rơi vào thế bị động khi giao thương với thị trường Trung Quốc, đại diện Cục Bảo vệ thực vật nhấn mạnh, việc phải làm là tiếp tục rà soát những diện tích đã cấp mã số vùng trồng, đẩy mạnh tiến hành sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, cấp chứng nhận VietGAP.

Bên cạnh đó, cần có những chính sách cho bà con nông dân liên kết thành từng nhóm, tổ, hợp tác xã để sản xuất hàng hóa không chỉ bán cho Trung Quốc mà còn bán cho các nước phát triển...

Về hướng xuất khẩu trong thời gian tới, Sở Công Thương các tỉnh ĐBSCL (nơi tập trung diện tích xoài khoảng 45.000ha với sản lượng 450.000 tấn/năm), cũng đang liên hệ chặt chẽ với các tham tán, thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nhằm cấp bách tìm hướng đa dạng hóa thị trường cho trái xoài. Theo đó sẽ có hướng thúc đẩy quảng bá, giới thiệu sản phẩm qua hình thức online để người tiêu dùng biết tới.

Cùng với đó, Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp cần tăng cường chế biến sâu, tập trung nhiều hơn cho thị trường nội địa thông qua liên kết chặt chẽ với các nhà phân phối, siêu thị.