TCDN - Hai hiệp hội ngành hàng tỷ USD là gạo và cà phê vừa đề xuất bỏ thuế VAT 5% để giảm bớt áp lực tài chính và rủi ro chờ hoàn thuế cho doanh nghiệp.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) và Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) vừa gửi kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ, phân tích các bất cập và đề xuất bỏ thuế giá trị gia tăng (VAT) 5% để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. 

Cụ thể, VFA đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét đưa mặt hàng gạo vào danh mục hàng hóa không chịu thuế VAT nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp ngành lương thực, ổn định hoạt động thu mua - chế biến - xuất khẩu và duy trì năng lực cạnh tranh của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Theo VFA phân tích việc áp dụng thuế VAT 5% đối với mặt hàng gạo đã và đang tạo ra một số khó khăn, đơn cử như nguồn vốn và chi phí sản xuất của doanh nghiệp tăng khi phải nộp thuế VAT 5% đối với hàng hóa mua bán ở khâu thương mại, trong khi các tổ chức tín dụng không giải ngân phần thuế này khi cấp vốn lưu động, gây áp lực tài chính và giảm hiệu quả kinh doanh.

Có khả năng doanh nghiệp cung ứng lợi dụng kẽ hở, chiếm dụng thuế VAT, gây thất thoát ngân sách nhà nước, khiến quá trình hoàn thuế VAT của các doanh nghiệp xuất khẩu bị ách tắc.

Còn theo ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA), thực tế, trước năm 2013, khi thực hiện luật Thuế VAT năm 2008, cà phê nhân là mặt hàng chịu thuế 5%. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện có nhiều bất cập phát sinh khi một số đối tượng trục lợi, gian lận gây thiệt hại ngân sách cũng như gây khó khăn cho những doanh nghiệp xuất khẩu chân chính. Do vậy, năm 2013, Chính phủ đã đồng ý bỏ áp dụng thuế VAT với mặt hàng này.

Tuy nhiên, theo quy định mới thì từ ngày 1/7/2025, cà phê nhân lại một lần nữa thuộc diện phải chịu thuế VAT 5%. Thực tế hiện nay, trên 85% tổng sản lượng cà phê nhân Việt Nam hàng năm được xuất khẩu; còn lại là tiêu thụ nội địa. Do vậy, hầu như lượng cà phê nhân đóng thuế VAT đều được hoàn thuế nên không đóng góp nhiều cho nguồn thu ngân sách nhà nước. Việc thu thuế VAT 5% sau đó lại thực hiện hoàn thuế sẽ phát sinh thêm nhiều nhân sự của cơ quan thuế phục vụ cho việc hoàn thuế.

Đồng thời cũng phát sinh nhiều chi phí, thủ tục hoàn thuế cho doanh nghiệp do thời gian và thủ tục hoàn thuế rất lâu và phức tạp. Bên cạnh đó, điều kiện hoàn thuế VAT người bán đã kê khai, nộp thuế theo quy định đối với hóa đơn đã xuất cho cơ sở kinh doanh đề nghị hoàn thuế. Quy định này tạo cho các doanh nghiệp xuất khẩu rủi ro cao khi mua hàng phải chờ đợi thời gian dài mới được hoàn thuế trong khi các doanh nghiệp mua hàng đã hoàn thành nghĩa vụ trả thuế VAT cho người bán.

Chính vì vậy, nếu áp dụng thêm 5% thuế VAT thì áp lực về vốn kinh doanh lại tăng thêm đối với các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê vì phải đóng thuế trước và hoàn lại sau.

Trước những thách thức trên, để gỡ khó cho doanh nghiệp và đảm bảo sự phát triển ổn định cho các ngành hàng nông sản chủ lực, cả hai hiệp hội đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét đưa mặt hàng gạo và cà phê nhân sống vào danh mục đối tượng không chịu thuế VAT. 

Năm 2024, xuất khẩu gạo đạt con số kỷ lục trên 9 triệu tấn và giá trị gần 5,7 tỷ USD; trong 6 tháng đầu năm 2025, đạt trên 4,7 triệu tấn và kim ngạch 2,45 tỷ USD.

Còn đối với ngành hàng cà phê, năm 2024 xuất khẩu trên 1,3 triệu tấn mang về 5,7 tỷ USD. Trong 6 tháng đầu năm 2025, lượng xuất khẩu gần 1 triệu tấn và kim ngạch đã đạt tới 5,5 tỷ USD, tăng gần 5% về lượng và 66% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.