TCDN - Đại biểu Tô Ái Vang lo lắng khi doanh nghiệp mua hàng từ người nông dân thường lập bảng kê để hạch toán chi phí. Việc kiểm soát hợp lý, hợp lệ của các bảng kê này cũng là một thách thức trong quản lý thuế, dễ dẫn đến rủi ro mua bán hóa đơn bất hợp pháp.

Cho ý kiến vào khoản 1 Điều 5 dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế VAT, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) đánh giá cao khi mở rộng phạm vi đối tượng không chịu thuế và làm rõ chính sách áp dụng đối với sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt trong khâu bán ra và nhập khẩu. Theo Đại biểu, việc bổ sung trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bán sản phẩm chưa chế biến cho doanh nghiệp, hợp tác xã khác là cần thiết, phản ánh đúng thực tế giao dịch trong chuỗi nông sản.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, vướng mắc lớn nhất hiện nay không nằm ở phạm vi điều chỉnh mà ở định nghĩa thế nào là “sơ chế thông thường” - khái niệm đã gây tranh cãi suốt nhiều năm.

Đại biểu nhắc lại “Các hoạt động như phân loại, bảo quản lạnh, bóc vỏ, sấy khô, hút chân không… vẫn bị hiểu khác nhau giữa các địa phương”. Điều này dẫn đến không ít tranh chấp, thậm chí thanh tra, kiểm tra thuế kéo dài, doanh nghiệp rơi vào thế rủi ro pháp lý.

Vì vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định giao Bộ Tài chính ban hành danh mục và tiêu chí định lượng cụ thể về sơ chế thông thường, dựa trên thông lệ quốc tế và đặc thù nông sản Việt Nam. Bên cạnh đó, cần làm rõ tiêu chí phân biệt giữa “sơ chế” và “chế biến”, có thể căn cứ vào mức độ thay đổi tính chất sản phẩm, giá trị gia tăng hoặc ứng dụng công nghệ. Một điểm quan trọng khác là phải hoàn thiện quy định về chứng từ nguồn gốc và quy trình thu mua, nhằm tránh gian lận thuế nhưng không gây gánh nặng cho doanh nghiệp.

Đồng quan điểm về tính cần thiết của việc làm rõ khái niệm “sơ chế”, đại biểu Tô Ái Vang (TP Cần Thơ) đề nghị Chính phủ quy định rõ phạm vi, hướng dẫn chi tiết mức độ sơ chế được xem là thông thường để tránh áp dụng tùy tiện.

Vấn đề cốt lõi đối với doanh nghiệp nông nghiệp là khi hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, doanh nghiệp không được khấu trừ thuế đầu vào, dẫn đến chi phí tăng. Vì vậy, đại biểu kiến nghị Chính phủ xem xét chuyển nhóm hàng nông – thủy sản sang đối tượng chịu thuế suất thấp 0% hoặc 5%, giúp doanh nghiệp được hoàn thuế đầu vào, giảm chi phí và tăng cạnh tranh.

Cũng theo đại biểu, thực tế khi doanh nghiệp mua hàng từ người nông dân thường lập bảng kê để hạch toán chi phí. Việc kiểm soát hợp lý, hợp lệ của các bảng kê này cũng là một thách thức trong quản lý thuế, dễ dẫn đến rủi ro mua bán hóa đơn bất hợp pháp nếu không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Vì vậy, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị cần tăng cường tính minh bạch của giao dịch, có thể thông qua việc đẩy mạnh sử dụng hóa đơn điện tử hoặc các phương thức quản lý giao dịch hiện đại hơn, đồng thời giảm thiểu thủ tục cho người nông dân.

Phân tích thêm về đối tượng của dự thảo Luật, đại biểu Trần Anh Tuấn (Tp.HCM) nhấn mạnh, dự thảo Luật mở rộng đối tượng là doanh nghiệp, hợp tác xã mua những sản phẩm như cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản, đánh bắt chưa qua chế biến thành các sản phẩm khác hoặc sơ chế.

Trước đây có tình trạng mua thương mại thì bị thuế 5% nhưng mua từ các cá nhân sản xuất, đánh bắt lại không nên xảy ra hiện tượng mua bán hóa đơn để được khấu trừ. Do đó, đại biểu đề nghị cần làm rõ các đối tượng mở rộng để quy định cụ thể. Cc doanh nghiệp mua sản phẩm này từ các hộ tự đánh bắt hay nuôi trồng, tức là F1, hay doanh nghiệp này có thể mua ở doanh nghiệp khác, tức là qua nhiều khâu trung gian cần phải cân nhắc để vừa quản lý được thuế và mở rộng đối tượng hợp lý.

Góp ý về bỏ điều kiện “người bán đã nộp thuế”, đại biểu Nguyễn Vân Chi (Nghệ An) cảnh báo bỏ điều kiện này khi xét hoàn thuế sẽ tạo rủi ro thất thu ngân sách lớn, và cả rủi ro cho cán bộ thuế khi họ phải hoàn thuế dựa trên chứng từ hợp lệ nhưng sau này phát hiện người bán bỏ trốn hoặc hóa đơn là bất hợp pháp.

Theo Đại biểu, thay vì bỏ quy định này, cần xử lý bằng các giải pháp kỹ thuật như siết kỳ kê khai – nộp thuế, yêu cầu người bán nộp ngay thuế VAT đã thu được từ hàng hóa, ứng dụng dữ liệu điện tử để người mua tự kiểm tra người bán đã nộp thuế hay chưa. Đây là những nội dung mà hồ sơ trình chưa đánh giá đầy đủ.