TCDN - Tạp chí An ninh mạng Việt Nam phối hợp với Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia vừa tổ chức hội thảo với chủ đề “Báo chí với công tác nhận diện và phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số”.

Sự kiện nhằm tạo không gian trao đổi chuyên môn, làm rõ các nguy cơ tiềm ẩn và đề xuất giải pháp tổng thể để bảo đảm an toàn cho người sử dụng cũng như hệ thống tài chính – ngân hàng.

Lừa đảo qua ngân hàng số ngày càng phức tạp

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thiếu tướng Lê Minh Mạnh – Chi hội trưởng Chi hội phía Nam, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho biết, quá trình chuyển đổi số trong ngành ngân hàng là xu hướng tất yếu, mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế. Tuy nhiên, cùng với đó là sự gia tăng nhanh chóng của các hình thức lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số với thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Theo Thiếu tướng Mạnh, thay vì tấn công trực tiếp vào hệ thống lõi của ngân hàng, tội phạm mạng chủ yếu khai thác yếu tố con người, lợi dụng sự thiếu cảnh giác của khách hàng cũng như những hạn chế trong nhận thức về an toàn thông tin.

Lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số hiện không còn là những vụ việc đơn lẻ mà đã trở thành một dạng thách thức an ninh phi truyền thống, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh tài chính, trật tự xã hội và niềm tin của người dân.

Tại hội thảo, TS. Đinh Thế Hiển – chuyên gia tài chính thuộc Viện Nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng – cho biết các đối tượng phạm tội đang sử dụng nhiều phương thức lừa đảo khác nhau. Trong đó có việc phát tán ứng dụng ngân hàng giả mạo chứa mã độc, thuê mở tài khoản để phục vụ hoạt động luân chuyển tiền lừa đảo nhằm né tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng. Thậm chí, không ít vụ việc mang tính xuyên quốc gia, giả danh cơ quan chức năng để thao túng tâm lý, chiếm đoạt tài sản của nạn nhân.

Các chuyên gia và nhà quản lý đều thống nhất nhận định, công tác phòng, chống lừa đảo không thể chỉ dựa vào công nghệ hay chế tài pháp luật, mà cần sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý, ngân hàng, lực lượng chức năng và đặc biệt là báo chí – truyền thông. Báo chí được xem là kênh truyền tải cảnh báo nhanh chóng và hiệu quả nhất đến người dân.

Thông tin từ Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, từ đầu năm đến nay, hệ thống SIMO đã phát hiện khoảng 592.000 bản ghi liên quan đến tài khoản thanh toán và ví điện tử có dấu hiệu nghi vấn gian lận, lừa đảo. Nhờ đó, hàng trăm nghìn giao dịch đã được ngăn chặn, giúp bảo vệ hơn 2.570 tỷ đồng trước nguy cơ rủi ro.

Trong khi đó, theo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 – Bộ Công an), chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, với tổng thiệt hại ước tính vượt 1.660 tỷ đồng. Đáng chú ý, phần lớn các vụ việc đều liên quan đến giao dịch tài chính và ứng dụng ngân hàng số.

Báo chí – tuyến phòng thủ từ sớm, từ xa

Tại hội thảo, các đại biểu đánh giá báo chí – truyền thông giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong cuộc chiến chống lừa đảo công nghệ cao. Theo Thiếu tướng Lê Minh Mạnh, báo chí không chỉ phản ánh sự việc sau khi đã xảy ra mà cần đồng hành trong công tác cảnh báo sớm, tuyên truyền và giáo dục cộng đồng, góp phần tạo dựng “lá chắn nhận thức” cho xã hội.

“Mỗi bài viết, mỗi bản tin chính xác, kịp thời và có trách nhiệm đều góp phần bảo vệ người dân trước những rủi ro ngày càng phức tạp trên không gian mạng”, đại diện Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia nhấn mạnh.

Các chuyên gia thống nhất cho rằng, việc phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số cần được triển khai đồng bộ dựa trên ba trụ cột: công nghệ – quy trình – con người. Theo đó, các ngân hàng cần tiếp tục đầu tư vào xác thực đa yếu tố, sinh trắc học, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phát hiện gian lận theo thời gian thực; đồng thời xây dựng các kịch bản ứng phó sự cố và tăng cường đào tạo nhân sự, hướng dẫn kỹ năng an toàn số cho khách hàng.

Báo chí được xác định là mắt xích quan trọng kết nối các trụ cột này với xã hội, giúp đưa thông tin cảnh báo đến người dân một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Nhà báo Nguyễn Tất Hồng Dương – Tổng Biên tập Tạp chí An ninh mạng Việt Nam – nhận định, lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số đã trở thành thách thức an ninh phi truyền thống, gắn chặt với an ninh tài chính, trật tự an toàn xã hội và niềm tin của người dân trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Theo nhà báo Hồng Dương, đã đến lúc cần chuyển tư duy từ xử lý, khắc phục hậu quả sang chủ động phòng ngừa và cảnh báo sớm. Đây là giải pháp mang tính chiến lược, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của nhiều lực lượng, trong đó báo chí – truyền thông được xem là “phòng tuyến mềm” trên mặt trận phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số.

Ở góc độ pháp lý, Luật sư Lê Ngô Trung (Đoàn luật sư Tp.HCM) cho biết, Luật An ninh mạng 2025 đã dành nhiều quy định liên quan đến chế tài xử lý tội phạm mạng. Đồng thời, Nhà nước sẽ đẩy mạnh việc phổ biến kiến thức an ninh mạng trên phạm vi toàn quốc, khuyến khích sự phối hợp giữa cơ quan nhà nước với tổ chức, cá nhân trong các chương trình giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng.

Luật mới cũng đặt trọng tâm vào việc thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao và làm chủ công nghệ, phát triển các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp an ninh mạng; khuyến khích ứng dụng công nghệ mới, công nghệ tiên tiến; đồng thời chú trọng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực an ninh mạng chất lượng cao.

Nhiều ý kiến tại hội thảo nhấn mạnh, báo chí cần tiếp tục phát huy vai trò không chỉ phản ánh sự cố mà còn tham gia phòng ngừa rủi ro từ sớm. Đại diện các cơ quan báo chí cho biết đang triển khai nhiều tuyến bài phân tích chuyên sâu, cảnh báo thủ đoạn mới và hướng dẫn kỹ năng an toàn số, qua đó góp phần nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân trong môi trường số.

Đại diện Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia đánh giá, hội thảo là diễn đàn thiết thực, góp phần thúc đẩy sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý, ngân hàng, lực lượng chức năng và báo chí trong công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong kỷ nguyên ngân hàng số.