TCDN - Bộ Tài chính đang gấp rút xin ý kiến vào dự thảo Nghị định tháo gỡ rào cản thể chế, tạo cơ chế hợp tác công - tư đa dạng và linh hoạt nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bộ Tài chính vừa tổ chức hội nghị lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định quy định cơ chế, chính sách hợp tác công tư (PPP) trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Dự kiến, Nghị định sẽ được ban hành trong tháng 6 và có hiệu lực từ ngày 1/7.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết dù Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư đã được ban hành, lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vẫn cần có những giải pháp đổi mới, phù hợp với đặc thù và thực tiễn.

Theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương và Tổng Bí thư, Bộ Tài chính được giao khẩn trương xây dựng Nghị định nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng, thúc đẩy hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và các viện, trung tâm nghiên cứu. "Đây là bước đi quan trọng nhằm tháo gỡ những hạn chế còn tồn tại trong quan hệ hợp tác giữa nhà nước và khu vực tư nhân", Bộ trưởng Thắng nhấn mạnh.

Thực tế, đầu tư theo hình thức PPP đã được áp dụng nhiều năm qua, nhưng kết quả áp dụng hình thức này trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số còn rất hạn chế do thiếu cơ chế pháp lý cho các mô hình hợp tác linh hoạt. Đồng thời, thiếu các cơ chế ưu đãi, chia sẻ rủi ro phù hợp, chưa tạo được niềm tin cho các nhà đầu tư...

Theo ông Phạm Thi Hùng, Phó cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính, Dự thảo nghị định về khoa học công nghệ dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, tập trung vào việc khơi thông nguồn lực phát triển lĩnh vực này thông qua các cơ chế hợp tác đa dạng và nguồn tài chính linh hoạt.

Dự thảo quy định 3 hình thức hợp tác chính gồm hợp tác công - tư (PPP) dành cho các dự án vốn lớn và thời gian thực hiện dài, liên doanh sử dụng tài sản công giữa các cơ quan nhà nước và doanh nghiệp, cùng các hình thức hợp tác khác phù hợp với từng loại sản phẩm và dịch vụ công nghệ.

Về nguồn lực tài chính, nghị định tạo điều kiện huy động ngân sách nhà nước qua các quỹ phát triển khoa học công nghệ, quỹ đầu tư mạo hiểm và các quỹ nghiên cứu của doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, từ đó thúc đẩy đầu tư, sáng tạo và thương mại hóa sản phẩm công nghệ.

Đồng thời, nghị định đẩy mạnh cơ chế truy cập, chia sẻ dữ liệu phục vụ nghiên cứu, trong đó miễn phí truy cập cho các dự án khoa học và phi lợi nhuận, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới sáng tạo. Về thủ tục đầu tư, nghị định rút ngắn thời gian thẩm định, cắt giảm các bước phê duyệt và phân cấp thẩm quyền tối đa cho địa phương, viện nghiên cứu, trường đại học và đơn vị sự nghiệp công lập, nhằm tăng tốc triển khai dự án.

Các chính sách ưu đãi đặc biệt như nâng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án lên tối đa 70%, chia sẻ rủi ro và bù đắp phần chênh lệch doanh thu trong ba năm đầu vận hành, cùng quyền chấm dứt hợp đồng khi doanh thu thấp hơn 50% cũng được quy định rõ ràng.

Cũng theo ông Hùng, về quản lý tài sản công, dự thảo nghị định phân cấp thẩm quyền cho thủ trưởng đơn vị sự nghiệp công lập tự xác định giá trị tài sản, đơn giản hóa quy trình phê duyệt đề án liên kết, giảm thời gian từ 30 xuống còn 15 ngày, tạo thuận lợi cho việc sử dụng tài sản công trong nghiên cứu và liên doanh.

Ngoài ra, chính sách miễn giảm nghĩa vụ tài chính cho các tổ chức khoa học công nghệ, đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước được áp dụng nhằm thúc đẩy nghiên cứu, phát triển công nghệ chiến lược và đào tạo nguồn nhân lực.

Cơ quan soạn thảo cũng đề xuất mở rộng các hình thức hợp tác công - tư đa bên, tạo điều kiện cho nhà nước, trường đại học, doanh nghiệp và tổ chức khoa học cùng phối hợp đầu tư, nghiên cứu, đào tạo và thương mại hóa sản phẩm.

Tại hội nghị, đại diện các tập đoàn, doanh nghiệp như Viettel, CMC, FPT, Vingroup đồng tình với mục tiêu của Dự thảo và khẳng định sự cần thiết phải ban hành sớm. Nhiều ý kiến đóng góp thiết thực đã được đưa ra, thể hiện sự quan tâm và sẵn sàng tham gia từ cả khu vực công và tư.

Kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng yêu cầu cơ quan soạn thảo tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý để hoàn thiện Dự thảo, kể về cả hình thức và nội dung. Đồng thời, đảm bảo tiến độ ban hành nghị định trong tháng 6 theo kết luận của Ban chỉ đạo Trung ương về triển khai Nghị quyết 57.

"Xác định nội dung của Nghị định rất khó, bởi đây là lần đầu tiên có hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học công nghệ, do đó chúng ta phải quyết tâm từ khâu thể chế, văn bản quy phạm pháp luật phải đầy đủ nhất. Đồng thời, việc thực hiện phải quyết tâm", Bộ trưởng thông tin.

Theo Bộ trưởng, việc khó nhất trong nội dung này chính là câu chuyện phân loại và định giá tài sản. Tuy nhiên, nếu công khai minh bạch và thực hiện định giá có phương pháp rõ ràng, hoàn toàn có thể tháo gỡ được.

Bộ trưởng cũng chỉ đạo cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan, tiếp thu tối đa các góp ý để hoàn thiện Nghị định theo đúng định hướng tại Nghị quyết 57, Nghị quyết 93 và các kế hoạch hành động của Chính phủ.

Song song đó, rà soát, đơn giản hóa thủ tục, áp dụng chính sách ưu đãi vượt trội, tập trung vào một số loại hình, sản phẩm cụ thể, tránh dàn trải. "Không phải cái gì cũng có thể PPP được", Bộ trưởng lưu ý.