TCDN - Tăng trưởng ổn định, tích cực là điểm sáng của thương mại điện tử Việt Nam. Tuy nhiên, song song với tốc độ phát triển, vấn đề đặt ra là cần có giải pháp để lĩnh vực này có thể phát triển một cách bền vững, từ đó thúc đẩy tăng trưởng vững chắc, dài hạn trong thời gian tới.

Quy mô hơn 20,5 tỷ USD năm 2023

Theo Báo cáo Chỉ số thương mại điện tử Việt Nam năm 2023, bên cạnh những khó khăn chung của nền kinh tế thế giới, nhiều yếu tố bất lợi trong nước đã tác động tiêu cực tới sự phát triển của kinh tế và thương mại nước ta, đặc biệt là những tháng cuối năm 2022 và kéo dài sang năm 2023. Tuy nhiên, tiếp tục hai làn sóng tăng trưởng trước đó, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) ước tính, năm 2023 thương mại điện tử vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng trên 25% và đạt quy mô hơn 20,5 tỷ USD.

Đánh giá về tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử, bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục thương mại điện tử và kinh tế số, Bộ Công thương cho biết, trải qua nhiều làn sóng phát triển, thương mại điện tử Việt Nam đến nay đã giữ được tốc độ tăng trưởng liên tục trong 15 năm qua với trung bình 20%/năm trừ giai đoạn ảnh hưởng bởi Covid-19. Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang được đánh giá có tốc độ tăng trưởng nằm trong nhóm Top 10 trên toàn thế giới và dự đoán tiếp tục thăng hạng trong 2 năm tới….

Ông Nguyễn Ngọc Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam cho biết, hai dấu ấn quan trọng nhất của thương mại điện tử hiện nay có thể kể đến là số người tiêu dùng trực tuyến mới tiếp tục tăng lên cả về số lượng và chất lượng.

Người tiêu dùng mua nhiều hơn, giá trị mua hàng càng ngày càng cao lên, đông đảo người mua đã trở thành người tiêu dùng thông minh, thành thạo kỹ năng mua sắm trực tuyến hơn.

Thương nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp thương mại điện tử, đã tích cực chuyển đổi số. Theo đó, chuyển đổi số để thích nghi với đại dịch cũng như chuẩn bị cho hoạt động kinh doanh trong trạng thái “bình thường mới”.

Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, các chuyên gia kinh tế cho rằng, thị trường thương mại điện tử Việt Nam cũng đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như đảm bảo nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa; đảm bảo an toàn, an ninh thông tin cá nhân; hạ tầng logistics thương mại điện tử còn chưa đáp ứng kịp tốc độ tăng trưởng của thị trường; niềm tin của người tiêu dùng trong giao dịch trực tuyến...

Bà Nguyễn Quỳnh Anh - Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh quốc gia khuyến cáo, người tiêu dùng cần tự bảo vệ mình trước khi mong đợi người khác bảo vệ. Bởi vì họ cần phải trở thành người tiêu dùng thông minh, lựa chọn mua sắm trên những trang web đã được đăng ký với Bộ Công thương. Lựa chọn những sàn thương mại điện tử đã có được chứng nhận. Nếu mua phải hàng giả, hàng nhái, hàng không đúng chất lượng, ngay lập tức báo cho cơ quan quản lý nhà nước.

Hài hòa lợi ích, đảm bảo liên kết vùng

Để thương mại điện tử phát triển bền vững, bà Lê Hoàng Oanh kiến nghị, thời gian tới cần tập trung vào các yếu tố gồm cân bằng, hài hòa lợi ích các bên liên quan; tăng trưởng tích cực; phát triển xanh; niềm tin và nguồn nhân lực.

Đầu tiên là sự cân bằng và hài hòa. Trước hết là hài hòa lợi ích các bên liên quan từ doanh nghiệp sản xuất, cho đến đơn vị dịch vụ chuyển phát, thanh toán, người tiêu dùng. Tiếp đến là thu hẹp dần khoảng cách, tiến tới cân bằng sự phát triển thương mại điện tử giữa các vùng miền, đảm bảo liên kết vùng trong phát triển thương mại điện tử.

Yếu tố quan trọng nữa là phát triển xanh. Thương mại điện tử được xem là lĩnh vực đóng góp nhiều vào việc tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu rác thải độc hại cho môi trường. Với việc tối ưu hoá quy trình kinh doanh, quy trình giao vận, TMĐT sẽ giảm một lượng lớn khí thải phương tiện ra môi trường, đồng thời tiết kiệm được năng lượng tiêu thụ hao phí. Các sàn TMĐT, các nền tảng số có thể khuyến khích các sản phẩm xanh, ưu tiên sử dụng các sản phẩm bảo vệ môi trường.

Yếu tố quan trọng nữa là niềm tin. Các doanh nghiệp nhỏ cần có niềm tin thị trường sẽ có cơ chế bảo vệ họ để có thể sáng tạo mà không bị doanh nghiệp lớn chèn ép, cạnh tranh không lành mạnh. Người tiêu dùng cần có niềm tin vào chất lượng hàng hóa bởi quyền lợi của họ sẽ được bảo vệ khi mua sắm trên không gian mạng.

Cuối cùng là nguồn nhân lực. Mặc dù thương mại điện tử có tốc độ tăng trưởng nhanh chóng nhưng quy mô nguồn nhân lực chưa đáp ứng kịp nhu cầu phát triển của lĩnh vực này. Hiện chỉ có 30% nhân lực tại các công ty cung cấp giải pháp thương mại điện tử được đào tạo chính quy.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam, song song với tốc độ phát triển nhanh như hiện nay, cần định hướng để thương mại điện tử có thể phát triển một cách bền vững hơn, từ đó mới giúp thúc đẩy lĩnh vực này tăng trưởng vững chắc, dài hạn trong thời gian tới. Trong đó ba trụ cột quan trọng cần đẩy mạnh để thương mại điện tử có thể phát triển bền vững bao gồm nguồn nhân lực cho thương mại điện tử, khoảng cách số và thương mại điện tử xanh: đi kèm với tốc độ phát triển nhanh, thương mại điện tử cũng dần bộc lộ một số tác động chưa tốt tới môi trường, chính vì vậy cần có nhiều chính sách khuyến khích, thúc đẩy việc phát triển thương mại điện tử đi kèm với bảo vệ thiên nhiên môi trường, hướng tới một nền thương mại điện tử xanh.

Xét về lĩnh vực xuất nhập khẩu, đây được đánh giá là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, do tác động hậu COVID-19 và những hệ lụy kéo theo, lĩnh vực xuất nhập khẩu những năm qua cũng chịu nhiều tác động lớn, đặc biệt khi việc di chuyển kết nối giao thương bị hạn chế càng tác động tiêu cực hơn tới quy mô và tốc độ tăng trưởng của ngành.

Trước bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đã năng động ứng dụng các giải pháp kinh doanh online thông qua thương mại điện tử, mở rộng kênh tiếp cận với khách hàng trong và ngoài nước với mức chi phí thấp và hiệu quả cao. Lĩnh vực xuất khẩu trực tuyến cũng đang dần trở thành một xu hướng thu hút sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp trong ngành thời gian vừa qua.

Chia sẻ về giải pháp trên môi trường TMĐT nói chung, ông Nguyễn Lâm Thanh, Giám đốc Tiktok Việt Nam, đại diện đơn vị trung gian hỗ trợ TMĐT cho hay, thương mại điện tử Việt Nam đang bước sang giai đoạn phát triển mới, tập trung vào mục tiêu bền vững dựa trên sự kết hợp giữa thị trường và công nghệ. Tận dụng lợi thế sẵn có về cộng đồng người dùng cùng trọn bộ giải pháp hỗ trợ bán hàng hiệu quả, TikTok sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp, nhà bán hàng, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ của Việt Nam đạt được doanh thu tích cực trên nền tảng. Song song đó, chúng tôi vẫn đang nỗ lực không ngừng để mang đến trải nghiệm mua sắm kết hợp giải trí liền mạch, sáng tạo và an toàn cho người dùng. Được đồng hành cùng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số là vinh dự của chúng tôi để đóng góp vào tiến trình chung xây dựng hệ sinh thái số toàn diện, hướng đến những cam kết lành mạnh và bền vững giúp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trong khi đó, ông Trần Mạnh Nam - Giám đốc Khối doanh nghiệp VNPay khuyến nghị, cần hợp tác với các Ngân hàng - họ yêu cầu về tiêu chuẩn an toàn thông tin và bảo mật rất là cao bởi vì app ngân hàng khác các app khác là ở trong đó họ có lưu thông tin người dùng và cả tiền của họ. Ngoài ra, vấn đề nguồn gốc xuất xứ, hóa đơn chứng từ của sản phẩm phải đảm bảo là hàng chính hãng.Sau khi lấy được niềm tin của các ngân hàng thì vô hình trung người mua hàng họ tin tưởng, họ chỉ nói ok mua hàng hay không thôi. Và họ thể hiện niềm tin đó thế nào, đó là VNPay yêu cầu họ thanh toán điện tử.

Trà My