TCDN - Tốc độ, mục tiêu tăng trưởng; tình hình giải ngân vốn đầu tư công; thu NSNN; kinh tế tư nhân… là các vấn đề được đại biểu Quốc hội quan tâm thảo luận tại phiên thảo luận ở hội trường về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2019 cũng như kế hoạch 2020 sáng 30/10.

Từ  thấp hơn 3.900 USD đến hơn 8.000 USD

Đại biểu Hoàng Quang Hàm cho rằng cách đây hơn 30 năm, khi bắt đầu đổi mới, mở cửa, Việt Nam có GDP bình quân đầu người 100 USD thì thế giới bình quân là hơn 4.000 USD. Đến 2017, Việt Nam khoảng 2.385 USD thì thế giới khoảng 10.700USD; năm 2018 Việt Nam khoảng 2.590 thì thế giới khoảng 11.000. Tăng trưởng của Việt Nam là nhanh, bình quân 7%/năm trong hơn 20 năm, giai đoạn này thấp hơn 7% nhưng vẫn là cao so với khu vực và thế giới. Tuy nhiên, xét về số tuyệt đối thì GDP của thế giới ngày một cách xa so với Việt Nam.

Cách đây 30 năm, GDP bình quân đầu người của thế giới hơn Việt Nam 3.900 USD, nhưng đến nay khoảng cách đã là hơn 8.000, gấp đôi, và khoảng cách vẫn tăng qua các năm (2017 khoảng cách là khoảng 8.300; 18 khoảng 8.400).

“Nói cách khác, Việt Nam đi được nhiều bước, có lúc tốc độ tăng trưởng cao vào tốp đầu của khu vực và thế giới, song đó là những bước ngắn, nên vẫn tụt hậu so với nhiều quốc gia khác trên thế giới dù bước chậm, nhưng lại đi được những bước dài hơn. Kinh tế phát triển nhanh, ổn định nhưng Việt Nam vẫn là quốc gia có thu nhập trung bình thấp, chưa hóa rồng, hóa hổ”, ông nói.

Mục tiêu tăng trưởng 6,8% là gian nan

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) cho rằng kinh tế thế giới diễn biến phức tạp nhưng tăng trưởng được cải thiện, số lượng doanh nghiệp thành lập mới tăng mạnh, Việt Nam là nhóm nước tăng trưởng cao nhất ASEAN, kinh tế có nhiều điểm sáng.

Tuy nhiên, ông Lộc cho rằng nếu nhìn 2020, mục tiêu tăng trưởng 6,8% là rất gian nan, trong bối cảnh thương mại giảm thấp, suy thoái kinh tế toàn cầu. Nhất là trong bối cảnh kinh tế Việt Nam phụ thuộc 2 nguồn chính là đầu tư nước ngoài và xuất khẩu.

Ông Lộc cảnh báo một số nguy cơ với nền kinh tế. Theo đó, ngành chế biến chế tạo đang có tỷ lệ hàng tồn kho lớn chưa từng có. Tính đến ngày 30/9, tỷ lệ hàng tồn kho khu vực này là 17,3%. Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung cũng là một trong những nguy cơ xấu ảnh hưởng đến kinh tế Việt Nam.

“Trâu bò đánh nhau ruồi muỗi chết. Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam đang tăng 8,2%, chỉ bằng phân nửa tốc độ tăng cùng kỳ, bằng 1/3 vào những năm trước đó. Cơ cấu xuất khẩu có những bất lợi, khi xuất sang EU, Nhật Bản giảm tốc, nhưng vào Mỹ là tăng nhưng tiềm ẩn nhiều lo ngại”, ông Lộc nói.

Ông Lộc nhấn mạnh Việt Nam là một trong 6 quốc gia xuất siêu nhiều nhất vào Mỹ. Trong khi đó, hầu hết quốc gia xuất siêu cao vào Mỹ đều bị nước này trừng phạt.

“Ai dám chắc chúng ta không bị trừng phạt khi xuất siêu vào Mỹ?”, ông Lộc đặt câu hỏi.

Chủ tịch VCCI cũng nêu vấn đề thu hút FDI từ các nước như Nhật Bản và Hàn Quốc đang giảm, trong khi tăng đột biến ở đầu Hong Kong, Đài Loan, Trung Quốc. Ông cho rằng đây là những nguồn FDI không bền vững.

Đầu tư công càng khắc phục thì kết quả càng tồi tệ

Đại biểu Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau) cho rằng vấn đề giải ngân vốn đầu tư chậm, chậm xây dựng các công trình trọng điểm là điệp khúc “biết rồi nói mãi”. Ông nhấn mạnh năm nào Chính phủ cũng nêu vấn đề này vào hạn chế yếu kém.

“Tôi thấy lạ là càng khắc phục thì kết quả càng tồi tệ hơn”, ông nói.

Đại biểu Hận đặt câu hỏi phải chăng chậm đầu tư công là do thắt chặt thủ tục đầu tư, do công khai minh bạch, do kết quả chống tham nhũng gần đây đạt kết quả tốt và đề nghị Chính phủ làm rõ.

“Đầu tư công chậm phải chăng là do kết quả chống tham nhũng gần đây đạt kết quả tốt làm mất động lực của các chủ đầu tư, hay chưa thỏa thuận được tỷ lệ ăn chia, hay còn những nguy cơ gì khác? Điều này cần làm Chính phủ quan tâm làm rõ, không để có dư luận không hay, không tốt cho đầu tư công?”, ông nói.

Các khoản thu ngân sách nhà nước từ thuế, phí thấp

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Tiền Giang) cho rằng các khoản thu ngân sách nhà nước từ thuế, phí và doanh nghiệp còn thấp, chưa phản ánh đúng sự phát triển kinh tế đất nước. Trong khi đó, sự phân bổ chi ngân sách nhà nước ở một số địa phương chưa đúng quy định, tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư vẫn diễn ra. Do đó, ông đề nghị Chính phủ quan tâm nghiên cứu các nguyên nhân cụ thể để sớm tìm ra giải pháp khắc phục.

Đồng thời, các vấn đề liên quan đến giao dịch bất động sản như phát triển nhà ở cho người lao động thu nhập thấp hay đảm bảo chủ đầu tư thực hiện đúng cam kết với người mua nhà, giải quyết quyền lợi giữa các bên chủ đầu tư, nhà thầu và người dân cũng được đại biểu nêu lên trước Quốc hội.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải còn bày tỏ quan ngại trước tình trạng đầu cơ, thổi giá tại một số tỉnh, thành trọng điểm, gây nguy cơ đổ vỡ nền kinh tế theo hiệu ứng domino như trước đây. Ngoài ra, vấn đề nhức nhối về thiếu nước sạch trong sinh hoạt, thực trạng quá tải trong khai thác nước ngầm cũng được ông nhắc đến. “Cần tránh tình trạng đời cha ăn mặn, đời con khát nước”, ông chia sẻ.

Kinh tế tư nhân là động lực, lan tỏa, lôi kéo các thành phần kinh tế khác

Đại biểu Nguyễn Như So (Bắc Ninh) khẳng định kinh tế tư nhân là động lực đóng góp cho nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, kinh tế tư nhân phát triển dưới dạng tiềm năng, chưa bứt phá được để trở thành trụ cột mới của nền kinh tế.

Đại biểu đoàn Bắc Ninh cho rằng cần nâng cao năng lực cạnh tranh của kinh tế tư nhân. Thời gian qua, có một số văn bản hỗ trợ kinh tế tư nhân nhưng phần lớn doanh nghiệp không thể tiếp cận, hưởng thụ nguồn ưu đãi đã được quy định.

Theo ông So, phải có sự đột phá về cơ chế chính sách, cần tập trung phát triển nguồn nhân lực thông qua đổi mới các mảng, hoàn thiện giáo dục, đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa. Bên cạnh đó, cần thúc đẩy hoàn thiện cơ chế thị trường, xây dựng quảng bá thương hiệu, tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước, giúp kinh tế tư nhân nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và thế giới.

Nhà nước phải đẩy mạnh khuyến khích, hỗ trợ, nâng cao năng lực quản trị, trình độ công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu chuyển giao công nghệ giúp doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững. Qua đó, mang lại thu hút kinh tế tư nhân, tham gia sâu vào lĩnh vực mà lâu nay vốn độc quyền của Nhà nước, như thiết kế, xây dựng hạ tầng, sân bay, đường cao tốc…

“Thực tế cho thấy đầu tư từ nguồn vốn tư nhân là hiệu quả, nhanh chóng hơn, tránh được hiện tượng tiêu cực”, ông So nói.

Cũng theo ông So, cần phải đặt kinh tế tư nhân là động lực lớn, lan tỏa, lôi kéo các thành phần kinh tế khác, nhất là thành phần kinh doanh nhỏ lẻ; thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn, hình thành trục liên kết theo chuỗi, hỗ trợ tính thị trường. “Tư nhân được hưởng lợi, có việc làm, thực lực của nền kinh tế Việt Nam cũng tăng lên. Trong bối cảnh hội nhập hiện nay, chúng ta cần xây dựng thương hiệu quốc gia ghi dấu ấn trên bản đồ kinh tế thế giới, trở thành niềm tự hào của người Việt”, đại biểu đoàn Bắc Ninh nhấn mạnh.

Ngăn cách thông tin giữa nông dân và thị trường

Đại biểu Lưu Thành Công (Vĩnh Long) nêu những khó khăn trong sản xuất nông nghiệp và đưa ra giải pháp, mục tiêu phát triển.

Theo ông Công, rào cản lớn nhất trong sản xuất, canh tác nông nghiệp là sự ngăn cách thông tin giữa nông dân và thị trường. Hiện nay, người nông dân không nhận được thông tin chính thống mà phụ thuộc vào phần nhiều vào thương lái.

Nếu để tình trạng này tiếp tục diễn ra, bi kịch kêu cứu về hàng nông sản vẫn sẽ còn tiếp diễn.

Rào cản thứ 2 đối với sản xuất nông nghiệp là việc tích tụ ruộng đất và tập trung ruộng đất. Bên cạnh đó, tư duy kinh tế còn nhỏ lẻ. “Hiện nay, chúng ta còn chưa phân rõ tỉnh nào sẽ làm đầu tàu trong kinh tế vùng”, ông Công nói.

Cuối cùng là rào cản về tư duy kinh tế nhỏ lẻ. Ông đánh giá các địa phương vẫn chưa chuyển được từ tư duy kinh tế tỉnh sang kinh tế vùng. Hiện mỗi tỉnh làm một kiểu, dàn hàng ngang ra làm, thậm chí cạnh tranh lẫn nhau.

"Do vậy Chính phủ cần có chính sách căn cơ hơn phát triển kinh tế vùng, nhằm chuyển dần từ tư duy phát triển nông nghiệp thuần tuý là trồng lúa, chạy theo số lượng sang chất lượng, hướng đến nền nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ"

Đại biểu đoàn Vĩnh Long cũng đề nghị Chính phủ sớm có một chương trình tổng thể thực hiện nghị quyết 120 của Chính phủ. Đồng thời, sớm thành lập ban chỉ đạo hoặc ban điều phối để thực hiện các nhiệm vụ nhằm tăng cường sự liên kết giữa các địa phương.

Ngày 21/10, báo cáo trước Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội 9 tháng đầu năm và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết năm nay, Việt Nam sẽ hoàn thành toàn diện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

“Dự kiến đây là năm thứ 2 liên tiếp đạt và vượt toàn bộ 12 chỉ tiêu chủ yếu, trong đó 5 chỉ tiêu vượt kế hoạch”, ông nói.

Thủ tướng cho biết tăng trưởng kinh tế vượt mục tiêu đề ra trong khi vẫn duy trì ổn định kinh tế vĩ mô vững chắc hơn, lạm phát được kiểm soát tốt và các cân đối lớn của nền kinh tế được củng cố, mở rộng. Đời sống của nhân dân trên mọi miền đất nước đều chuyển biến rõ nét.

Mô hình tăng trưởng chuyển dịch tích cực, giảm dần phụ thuộc vào khai khoáng và tăng tín dụng; đóng góp của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ngày càng tăng.Tốc độ tăng GDP cả năm ước đạt trên 6,8%, thuộc nhóm các nước tăng trưởng cao hàng đầu khu vực, thế giới. Năng suất lao động tăng 5,9%; đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đạt 42,7%.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) dưới 3%, thấp hơn mục tiêu đề ra. Thị trường tài chính, tiền tệ và tỷ giá được điều hành chủ động, linh hoạt và duy trì ổn định phù hợp; dự trữ ngoại hối đạt khoảng 73 tỷ USD.

Hệ số tín nhiệm quốc gia được nâng hạng từ BB- lên BB với triển vọng “tích cực”. Tổng thu ngân sách vượt 3,3% dự toán; tỷ trọng chi đầu tư phát triển tăng, đạt 26,6%; bội chi ngân sách khoảng 3,4% GDP; nợ công giảm còn 56,1% GDP (năm 2016 là 64,6% GDP).