TCDN - Chính phủ sẽ hoàn thiện cơ chế, trọng tâm là sửa Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật 69/2014/QH13), trong đó bổ sung quy định vốn Nhà nước sau khi đã đầu tư vào doanh nghiệp được xác định là tài sản/vốn của pháp nhân doanh nghiệp.

Chính phủ vừa gửi Quốc hội báo cáo về hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp năm 2022.

Theo Báo cáo này, đến cuối 2022 cả nước có 827 doanh nghiệp có vốn góp nhà nước, trong đó 676 đơn vị có vốn Nhà nước từ 50% trở lên.

Nhận xét về kết quả năm ngoái, Chính phủ cho rằng, các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước chiếm 0,08% về số lượng trong nền kinh tế, nhưng lại nắm giữ nguồn lực lớn, khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ doanh nghiệp. Quy mô tài sản của doanh nghiệp có vốn nhà nước bình quân là 4.700 tỷ đồng, lãi trước thuế tăng 23%, tạo động lực và đóng góp nguồn thu vào ngân sách nhà nước, việc làm, thu nhập cho người lao động.

Bên cạnh những kết quả đạt được, nhiều hạn chế trong đầu tư, kinh doanh được Chính phủ chỉ ra, như một số chưa thể hiện rõ vai trò nổi bật trong dẫn dắt, tạo động lực, thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị gia tăng. Doanh nghiệp nhà nước còn yếu ở những ngành có ảnh hưởng tới nâng cao cạnh tranh của nền kinh tế, như công nghệ cao, các ngành có khả năng dẫn dắt chuyển đổi cơ cấu kinh tế (sản xuất chế tạo linh kiện, máy móc và thiết bị hoàn chỉnh cho các ngành sản xuất, công nghệ nguồn...).

Mặt khác, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Một số dự án có lỗ lũy kế lớn, lỗ liên tiếp trong nhiều năm, phương thức tái cấu trúc chưa hiệu quả; một số dự án đầu tư chậm tiến độ.

Hiện tỷ trọng đóng góp của doanh nghiệp nhà nước vào GDP khoảng 29%. Việc ít các dự án đầu tư mới (nguồn động lực tăng thêm) trong thời gian qua, sẽ khiến đóng góp của khu vực này với nền kinh tế trong 5 năm tới "rất hạn chế".

Nguyên nhân theo Chính phủ là doanh nghiệp nhà nước vẫn còn hiện diện trong nhiều ngành mà Nhà nước không cần duy trì sở hữu vốn; còn tư tưởng chưa muốn thoái vốn khỏi những ngành phát triển mạnh, có tỷ suất sinh lời cao làm cho tiến độ thoái vốn chậm lại. Trong khi đó, hiện chưa có chế tài để răn đe, xử lý trách nhiệm người đứng đầu không hoàn thành cổ phần hóa, thoái vốn. Cơ chế, vướng mắc thể chế chậm được tháo gỡ, ảnh hưởng tới quá trình thoái vốn, cổ phần hoá tại doanh nghiệp.

Chính phủ cho biết sẽ hoàn thiện cơ chế, trọng tâm là sửa Luật 69/2014/QH13, trong đó bổ sung quy định vốn Nhà nước sau khi đã đầu tư vào doanh nghiệp được xác định là tài sản/vốn của pháp nhân doanh nghiệp. Nhà nước là chủ sở hữu đầu tư vốn, không can thiệp vào hoạt động, quản trị sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Sửa luật này cũng bổ sung hướng dẫn cụ thể các nguyên tắc về cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp, hình thức chuyển giao đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước phát sinh. Cùng đó, tăng phân cấp, phân quyền cho hội đồng thành viên, hội đồng quản trị, gắn với trách nhiệm giải trình người đứng đầu.

Luật cũng sẽ hướng tới bổ sung chính sách để doanh nghiệp nhà nước tham gia phát triển các lĩnh vực có hàm lượng công nghệ cao, mới, có khả năng chiếm lĩnh thị trường, vươn ra thị trường khu vực, thế giới; đổi mới cơ chế tiền lương, thủ lao người lao động, quản lý. Các dự án đầu tư dàn trải, ngoài ngành, lĩnh vực kinh doanh chính sẽ được giải quyết dứt điểm, nhằm đảm bảo cho các tập đoàn, tổng công ty tập trung vào lĩnh vực kinh doanh chính.

Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, giai đoạn 2016-2021, Nhà nước đã đầu tư 197.443 tỷ đồng vào các doanh nghiệp. Cụ thể:

- Năm 2016, Nhà nước đầu tư bổ sung vốn điều lệ, đầu tư thành lập mới tại 132 doanh nghiệp, với tổng số vốn đầu tư là 22.116 tỷ đồng;

- Năm 2017, Nhà nước đầu tư bổ sung vốn điều lệ, đầu tư thành lập mới tại 132 doanh nghiệp, với tổng số vốn đầu tư là 61.477 tỷ đồng;

- Năm 2018, Nhà nước đầu tư bổ sung vốn điều lệ, đầu tư thành lập mới tại 144 doanh nghiệp, với tổng số vốn đầu tư là 33.667,47 tỷ đồng;

- Năm 2019, có 85 doanh nghiệp nhà nước đang hoạt động được đầu tư bổ sung vốn điều lệ với tổng số vốn đầu tư trong năm là 21.182,98 tỷ đồng;

- Năm 2020, đầu tư bổ sung vốn điều lệ vào 94 doanh nghiệp với tổng số vốn đầu tư là 16.109,65 tỷ đồng.

- Năm 2021, đầu tư bổ sung vốn điều lệ vào 86 doanh với mức vốn điều lệ là 3.000 tỷ đồng và đầu tư vốn nhà nước vào các doanh nghiệp đang hoạt động 39.890 tỷ đồng.