TCDN - Liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) đề nghị cân nhắc, tính toán mức phương án tăng thuế tuyệt đối và giãn cách thời gian tăng, thay vì hàng năm thì nên tăng 2 năm một lần để có thể đến năm 2030 mức thuế tuyệt đối của thuốc lá điếu tăng khoảng 5.000đ/bao.

VTCA vừa có văn bản góp ý dự Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) gửi Ủy Ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội.

Đối với thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, theo VTCA, phương pháp tính thuế trong quá trình lấy ý kiến tham gia đóng góp Dự Luật tại các hội thảo còn có ý kiến khác nhau về phương pháp tính thuế. Tuy nhiên, tại Quyết định 508/QĐ-TTg ngày 23 tháng 4 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ về “Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030” quy định: “nghiên cứu áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối đối với một số hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt”.

Do đó, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam thống nhất cao áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp đối với sản phẩm thuốc lá. Việc áp dụng phương pháp này vừa phù hợp với QĐ 508/QĐ-TTg và xu hướng chuyển đổi của các nước trên thế giới.

Về thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt, theo VTCA, việc điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm thuốc lá, nhằm góp phần đạt mục tiêu kép: tăng giá bán thuốc lá, hạn chế tiêu dùng, đảm bảo sức khỏe cộng đồng, góp phần tăng thu ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, VTCA cho rằng cần nghiên cứu cân nhắc mức độ tăng về mức thuế tuyệt đối, tăng tỷ lệ thuế suất cũng như lộ trình tăng hợp lý để đảm đảm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, công ăn việc làm của người lao động trong chuỗi cung ứng từ khâu trồng nguyên liệu của nông dân, nhà máy sản xuất, kinh doanh thương mại. Nhằm tạo điều kiện để ổn định thị trường, giúp doanh nghiệp, người tiêu dùng thích nghi với việc tăng dần thuế đến năm 2030, tránh bị sốc do tăng nhanh, đột ngột.

VTCA dẫn chứng dự Luật, đối với sản phẩm thuốc lá, ngoài mức thuế suất 75% như hiện hành thì bổ sung mức thuế tuyệt đối theo lộ trình để hình thành mức thuế theo phương pháp hỗn hợp. Phương án 1: từ 2026 tăng 2.000 đồng/bao mỗi năm và đến 2030 tổng mức tăng 10.000 đồng/bao. Phương án 2: từ 2026 tăng 5.000 đ/bao, từ 2027 đến 2029 tăng mỗi năm 1.000 đ/bao và đến 2030 tổng mức tăng 10.000 đồng/bao.

“Cả hai phương án trên, đến năm 2030 đều có mức tăng thêm 10.000 đồng/bao ngoài thuế suất 75% như hiện hành. Việc tăng thuế thêm 2.000đ mà đặc biệt mức tăng 5.000đ sẽ ảnh hưởng đến ngành thuốc lá, riêng với sản phẩm thuốc lá nhãn hàng phân khúc giá thấp việc tính thêm mức thuế tuyệt đối trên mỗi bao thuốc lá sẽ gặp rất nhiều khó khăn để có thể duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh”, văn bản góp ý của VTCA nêu rõ.

Song song với đó, theo ý kiến từ Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, các nhà máy thuốc lá đề nghị mức thuế tuyệt đối đến năm 2030 tối đa là 3.000đ/bao. Theo ngành Y tế thì cần tăng thêm thuế để giảm thiểu tác hại của thuốc lá. Việc thống nhất các quan điểm, đảm bảo lợi ích của tất cả là điều thực sự khó khăn. Do vậy, VTCA kiến nghị cần có đánh giá kỹ thêm tác động trên nhiều mặt khi tăng mức thuế cao, lộ trình liên tục hàng năm. Việc tăng thuế sẽ tăng giá bán thuốc lá, trong khi việc kiểm soát, quản lý đối với hàng nhập lậu còn nhiều phức tạp, người tiêu dùng sẽ chuyển sang dùng thuốc lá nhập lậu, thuốc lá điện tử lậu, không kiểm soát chất lượng, nguy hiểm đến người dùng.

Bên cạnh đó, VTCA cũng dẫn chứng một số nước như Malaysia, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt thay đổi, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt của thuốc lá tăng cao, đột biến, nhằm giảm số lượng người hút thuốc lá tăng thu ngân sách nhà nước. Nhưng mục tiêu không đạt được do người tiêu dùng chuyển sang hút thuốc lá lậu, nhà máy sản xuất trong nước gặp kháo khăn, thu tiêu thụ đặc biệt giảm thiểu.

Cụ thể tại Malaysia, liên tiếp tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm thuốc lá, năm 2015 tăng thuế tiêu thụ đặc biệt thêm khoảng 40%. Bên cạnh đó từ năm 2016-2018 tăng thêm thuế doanh thu với thuốc lá lên 2 lần (5 % lên 10%). Thực tế diễn ra sau 5 năm khi tăng thuế: giá bán lẻ thuốc lá tại Malaysia tăng 25%, lượng thuốc lá hợp pháp giảm 55%. Thuốc lá lậu bùng nổ, chiếm 65% thị phần năm 2020. Ba nhà sản xuất thuốc lá lớn nhất đã đóng cửa các nhà máy ở Malaysia; thu ngân sách sụt giảm sau khi tăng thuế tiêu thụ đặc biệt. Trong lúc đó số lượng người hút thuốc lá không giảm. Bên cạnh đó, đối với người nông dân trồng cây thuốc lá (địa bàn vùng cao, vùng xa như Tây nguyên, Lạng sơn…) cần có thời gian để chuyển đổi sang canh tác loại cây trồng khác.

Từ phân tích và số liệu trên, VTCA nêu rõ, tại các hội thảo trước nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc, tính toán mức phương án tăng thuế tuyệt đối và giãn cách thời gian tăng, thay vì hàng năm thì nên tăng 2 năm một lần để có thể đến năm 2030 mức thuế tuyệt đối của thuốc lá điếu tăng khoảng 5.000đ/bao. Trường hợp không chấp nhận đề xuất của nhóm ý kiến trên thì Hội Tư vấn Thuế Việt Nam đề nghị chọn Phương án 1 của Dự Luật, từ năm 2026 tăng 2.000 đ/bao mỗi năm và đến 2030 tổng mức tăng 10.000 đồng/bao.