TCDN - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, việc Philippines bất ngờ ngừng nhập khẩu gạo trong hai tháng đã khiến khoảng 500.000 tấn gạo của Việt Nam bị “ách lại”, trong khi Indonesia cũng thu hẹp nhập khẩu. Hệ quả khiến xuất khẩu gạo vừa giảm về sản lượng, vừa chịu áp lực giảm giá.

Chiều 10/9, Bộ Công Thương tổ chức hội nghị thúc đẩy xuất khẩu gạo 4 tháng cuối năm 2025 và những năm tới.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, gần đây, thị trường Philippines (chiếm khoảng 38-40% tổng lượng gạo xuất khẩu của nước ta), bất ngờ dừng nhập khẩu gạo trong hai tháng. Điều này đồng nghĩa với việc khoảng 500.000 tấn gạo bị “ách lại”, đã gây khó khăn lớn.

Bên cạnh đó, Indonesia cũng thu hẹp nhập khẩu. Hệ quả là xuất khẩu gạo của ta vừa giảm về sản lượng, vừa chịu áp lực giảm giá.

Trước tình hình này, ngày 9/9, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện 160 về việc tăng cường thực hiện đồng bộ các giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và điều tiết thị trường gạo.

Bộ trưởng Công Thương nhấn mạnh: “Đây cũng là dịp để chúng ta rút ra bài học quan trọng, phải đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc vào một số ít đối tác, tránh bỏ trứng vào một giỏ. Chỉ khi thị trường được mở rộng và cân bằng thì mới giảm thiểu rủi ro, ứng phó hiệu quả trước biến động”.

Báo cáo cụ thể về tình hình xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, cho biết 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo đạt gần 6,37 triệu tấn gạo với trị giá hơn 3,26 tỉ USD. Như vậy, tăng 3,7% về lượng nhưng giảm 15,4% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024 - năm xuất khẩu gạo đạt thành tích cao nhất từ trước tới nay.

Philippines tiếp tục là nước nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với gần 2,9 triệu tấn, chiếm 45,9%, tăng 4,2% so với cùng kỳ. Theo sau là thị trường Bờ Biển Ngà đạt hơn 750 nghìn tấn, chiếm 11,85%, tăng gấp 1,5 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường Ghana tăng gần 94,8% so với cùng kỳ, lượng xuất khẩu đạt hơn 660 nghìn tấn, chiếm 10,4%.

Kế tiếp là thị trường Trung Quốc, sau vài năm sụt giảm liên tục, trong 8 tháng đầu năm đã tăng trưởng trở lại, đạt hơn 560 nghìn tấn, chiếm 8,9% tổng lượng xuất khẩu, tăng 141,3 % so với cùng kỳ.

Ngược lại, sự sụt giảm đáng kể từ thị trường Indonesia giảm gần 97,2%, chỉ đạt gần 25,4 nghìn tấn trong 8 tháng sau khi Chính phủ nước này tuyên bố ngừng nhập khẩu gạo trong năm 2025. Thị trường Malaysia cũng sụt giảm 45% so với cùng kỳ.

Còn theo số liệu của Bộ NN&MT, sản lượng lúa năm 2025 ước đạt hơn 43 triệu tấn, giảm 323 nghìn tấn so với cùng kỳ năm 2024. Lúa hàng hóa cho xuất khẩu ước khoảng 15 triệu tấn, tương đương hơn 7,5 triệu tấn gạo.

Bộ NN&MT đánh giá, việc Ấn Độ nối lại xuất khẩu gạo 100% tấm sẽ tiếp tục gây áp lực lên giá gạo toàn cầu, nhưng không ảnh hưởng nhiều đến Việt Nam do gạo tấm chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong xuất khẩu và phân khúc thị trường khác nhau.

Tuy nhiên, việc Philippines tạm ngừng nhập khẩu trong vòng 60 ngày sẽ là yếu tố gây ảnh hưởng đến tâm lý thị trường trong 4 tháng cuối năm 2025.

Bộ Công Thương cho biết, để tháo gỡ, Bộ sẽ nỗ lực hoàn thiện và trình Chính phủ Nghị định thay thế Nghị định 107/2018 và Nghị định 01/2025 về kinh doanh xuất khẩu gạo nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho các thương nhân tham gia xuất khẩu gạo.

Đồng thời, tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác dự báo, cân đối cung - cầu thông qua tăng cường các hoạt động đánh giá tình hình sản xuất mùa vụ, chủng loại, dự kiến kế hoạch thóc, gạo hàng hóa phục vụ xuất khẩu.

Bộ cũng tiếp tục tăng cường công tác mở rộng, phát triển thị trường thông qua việc đàm phán ký kết các hợp đồng thương mại gạo với các thị trường có nhu cầu nhập khẩu. Tổ chức triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu sản phẩm gạo Việt Nam theo Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030…

Về điều hành xuất khẩu gạo, trong các tháng đầu năm bộ đã ban hành 13 quyết định thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo do không tuân thủ; đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, hoàn thiện pháp lý, bao gồm việc ký các công hàm, công thư kèm theo dự thảo về thương mại gạo giữa Việt Nam và các quốc gia; bản ghi nhớ thương mại gạo với một số nước. 

Bộ cũng đang tham mưu trình Chính phủ nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 107 về xuất khẩu gạo.