TCDN - Ủng hộ việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia như đề xuất của Bộ Tài chính, tuy nhiên nhiều chuyên gia, doanh nghiệp đề xuất cần tỷ lệ tăng thấp hơn cũng như lộ trình tăng cụ thể, hợp lý hơn để doanh nghiệp duy trì sản xuất kinh doanh, tạo công ăn việc làm cho người lao động.

Tại Hội thảo “Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp” sáng 14/8, Tổng biên tập Báo Đầu tư Lê Trọng Minh cho biết, dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Bộ Tài chính đề xuất nhận được sự ủng hộ, đánh giá cao của nhiều doanh nghiệp, chuyên gia. Mục tiêu của chính sách thuế TTĐB đối với đồ uống có cồn tại Việt Nam được đánh giá là khá tương đồng với mục tiêu cơ bản tại các quốc gia trên thế giới, trong đó mục tiêu cơ bản nhất vẫn là bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng, điều tiết lượng sử dụng và hạn chế tình trạng lạm dụng rượu/bia. Bên cạnh đó, mục tiêu về đảm bảo bền vững nguồn thu ngân sách nhà nước cũng được nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các phương án lộ trình tăng thuế được đưa ra trong dự thảo cũng đang làm dấy lên những băn khoăn, trong bối cảnh cộng đồng doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp ngành rượu – bia – nước giải khát nói riêng vẫn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn.

Riêng ngành đồ uống đã chứng kiến thực trạng lợi nhuận bình quân toàn ngành liên tục giảm từ năm 2021, thu ngân sách toàn ngành giảm bình quân 10%/năm trong giai đoạn 2020-2023. Lượng hàng tồn kho riêng 6 tháng đầu năm 2024 tăng 29% so với cùng kỳ năm trước… Vì vậy, việc tăng mạnh và nhanh thuế TTĐB đối với đồ uống có cồn có thể tạo ra tình huống “khó chồng khó” đối với doanh nghiệp và người lao động trong ngành cũng như các ngành liên quan.

Phó tổng Giám đốc Tư vấn Thuế Deloitte Việt Nam Bùi Ngọc Tuấn nêu rõ, theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, thuế bia rượu ở Việt Nam mới chiếm khoảng 30% giá bán lẻ, trong khi ở nhiều nước tỷ trọng thuế rượu, bia chiếm từ 40% -85% giá bán lẻ, do đó, Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị Việt Nam nên thuế TTĐB thêm ít nhất 10% để giảm lượng tiêu dùng, từ đó kiểm soát các tác hại của bia, rượu.

Theo ông Tuấn, dự thảo hiện đang đề xuất tăng mức thuế suất thuế TTĐB theo tỷ lệ phần trăm đối với mặt hàng rượu, bia theo từng năm, trong đó dao động tăng thêm từ 15% - 35% so với mức thuế suất thuế TTĐB của từng mặt hàng trong nhóm này theo luật hiện hành (tức là giá bán năm 2026 sẽ tăng 20% so với năm 2025, và các năm tiếp theo mỗi năm giá bán sẽ tăng 2-3% so với năm trước để đảm bảo giá sản phẩm tăng tương ứng theo mức độ lạm phát và gia tăng thu nhập của các năm tiếp theo).

“Về cơ bản, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ quyết định tăng thuế TTĐB của Ban soạn thảo đối với các mặt hàng có tác động tiêu cực đến sức khỏe và môi trường. Tuy nhiên, việc triển khai chính sách này cũng cần được xem xét kỹ lưỡng từ góc độ kinh tế - xã hội, đặc biệt là khi xét đến những phản hồi từ các doanh nghiệp trong ngành kinh doanh rượu, bia và thuốc lá”, Phó tổng Giám đốc Tư vấn Thuế Deloitte Việt Nam nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cũng ủng hộ việc điều chỉnh tăng thuế suất theo tỷ lệ phần trăm đối với rượu, bia như cách tính hiện tại theo theo lộ trình trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030 để đạt mục tiêu tăng giá bán rượu, bia, hạn chế tiêu dùng, góp phần giảm thiểu mặt tác hại của sử dụng rượu bia quá liều; đảm bảo sức khỏe cộng đồng, an ninh xã hội.

Tuy nhiên, bà Cúc cho rằng, cần nghiên cứu kỹ mức độ tăng tỷ lệ thuế suất cũng như lộ trình tăng hợp lý để đảm đảm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, công ăn việc làm của người lao động trong chuỗi cung ứng từ khâu nguyên liệu, sản xuất, thương mại, dịch vụ ăn uống. Nhằm tạo điều kiện để ổn định thị trường, giúp doanh nghiệp, người tiêu dùng thích nghi với việc tăng dần thuế đến năm 2030, tránh bị sốc so tăng nhanh, đột ngột. 

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, thuế TTĐB là thuế gián thu, được cấu thành trong giá bán rượu, bia. Về nguyên tắc việc tăng thuế sẽ tăng giá bán sản phẩm tương ứng. Nhưng việc hạn chế tiêu dùng, không chỉ phụ thuộc vào yếu tố tăng thuế TTĐB mà cần triển khai nhiều biện pháp khác mới đảm bảo mục tiêu đó. Do đó, cần tăng cường thêm biện pháp quản lý rượu bia nhập lậu và đặc biệt là rượu do dân nấu, rượu sản xuất, mua bán bất hợp pháp, không đảm bảo chất lượng, ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng; kể cả pha chế bằng cồn Methanol công nghiệp có thể gây độc với các cơ quan nội tạng, hệ thần kinh và thị giác có thể gây chết người. Đối với rượu tự nấu đảm bảo chất lượng, cấp đăng ký sản xuất kinh doanh, nộp thuế TTĐB, VAT…

Đối với nước giải khát có đường, Chủ tịch VTCA cho rằng nên cân nhắc thấu đáo khi bổ sung nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB. Trường hợp đưa vào diện chịu thuế thì xem xét thêm lượng đường bao nhiêu là phù hợp, 5g/100ml hay nghiên cứu lượng đường 6, 7 hoặc 8 g/100 ml như của một số nước có đánh thuế.

Trong khi đó, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Phan Đức Hiếu nhìn nhận, ngoài hai phương án trên, cần có phương án thứ ba, trong đó đề xuất đánh thuế từ năm 2027 hoặc năm 2028 để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị. Đồng thời, cần cân nhắc mức thuế cao nhất đến năm 2030 là bao nhiêu % dựa trên việc xác định đây là chính sách chính trong việc giảm tiêu thụ rượu, bia hay là chỉ là chính sách bổ sung.