TCDN - Giá thành sản xuất ngành xi măng tăng mạnh, nhưng giá xuất khẩu sản phẩm không tăng khiến các doanh nghiệp xuất khẩu đối mặt sự cạnh tranh khốc liệt về giá.

Nền kinh tế phục hồi cùng với việc chính phủ yêu cầu các bộ, ngành địa phương đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công đang là các yếu tố thuận lợi cho ngành sản xuất xi măng trong nước.

Song sự tăng mạnh của chi phí nguyên liệu đầu vào đang “bào mòn” lợi nhuận doanh nghiệp trong ngành. Chi phí đầu vào chiếm tỷ lệ lớn trong cấu thành sản xuất xi măng 

Chi phí đầu vào tăng mạnh

Theo Công ty cổ phần Chứng khoán Agribank (Agriseco), thị trường hàng hóa thế giới đã hình thành xu hướng tăng mạnh mẽ kể từ năm 2020 khi đại dịch COVID-19 bùng phát. Thực tế ấy đã tác động lớn đến nhiều ngành kinh doanh đặc biệt là cấu trúc chi phí nguyên vật liệu đầu vào.

Một số hàng hóa cơ bản như dầu mỏ, khí đốt, than đá đã tăng và lập đỉnh trong vòng nhiều năm trở lại đây. Trong khi than chiếm hơn 30% chi phí nguyên vật liệu và chiếm 18% chi phí sản xuất xi măng.

Nguyên nhân chính của đà tăng giá hiện nay đến từ hai yếu tố gồm nhu cầu phục hồi mạnh mẽ khi các nền kinh tế trở lại trạng thái bình thường hậu đại dịch; nguồn cung hàng hóa trên toàn cầu đang bị ảnh hưởng do đứt gãy chuỗi cung ứng bởi dịch COVID-19 và căng thẳng địa chính trị toàn cầu.

Việc các nước chạy đua để có nguồn nhập khẩu than, vốn đang thiếu hụt do nhiều năm đầu tư vào các mỏ mới giảm đã đẩy giá than thế giới lên mức kỷ lục mới trong năm nay. Giá than giao ngay tại cảng Newcastle của Australia - nhà cung cấp than chính cho châu Á - lần đầu tiên đạt mức 400 USD/tấn vào tháng 6/2022.

Chỉ số Refinitiv CoreCommodity CRB Index - chỉ số tổng hợp giá cả của 22 loại hàng hóa chính đã tăng mạnh trong 2 năm qua. Nếu chỉ tính riêng trong năm 2022, chỉ số này đã có thời điểm tăng mạnh nhất lên đến hơn 40%.

Số liệu của Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho thấy mức tiêu thụ xi măng ở thị trường trong nước, đặc biệt là xuất khẩu giảm mạnh do áp lực cạnh tranh gay gắt về giá và giá nhiên liệu than tăng quá cao.

Tháng 7/2022, ước tiêu thụ sản phẩm xi măng chỉ đạt khoảng 5,95 triệu tấn, giảm khoảng 27% so với tháng 7/2021; trong đó, tiêu thụ trong nước khoảng 4,85 triệu tấn; xuất khẩu ước đạt khoảng 1,1 triệu tấn.

Tính chung trong 7 tháng năm 2022, ước tiêu thụ sản phẩm xi măng chỉ đạt khoảng 54,99 triệu tấn, giảm khoảng 17% so với cùng kỳ năm 2021. Mức tiêu thụ trong nước khoảng 36,84 triệu tấn, giảm khoảng 3% cùng kỳ năm 2021.

Xuất khẩu sản phẩm xi măng trong 7 tháng chỉ ước đạt 18,15 triệu tấn, giảm tới 30% so với cùng kỳ năm 2021. Vụ Vật liệu xây dựng cho biết, hiện 7 tháng qua, cả nước tồn kho khoảng 5,9 triệu tấn, tương đương từ 25-30 ngày sản xuất, chủ yếu là clinker.

Trung Quốc, Philippines là 2 thị trường xuất khẩu xi măng, clinker chính của Việt Nam đều giảm nhập khẩu sản phẩm từ các nhà cung cấp Việt Nam trong nửa đầu năm 2022.

Nguyên nhân là Trung Quốc vẫn duy trì chính sách “Zero-COVID". Bên cạnh đó, thị trường bất động sản của nước này đang trong trạng thái suy giảm đã khiến sản lượng tiêu thụ xi măng tại Trung Quốc giảm mạnh trong thời gian qua.

Thị trường xuất khẩu xi măng lớn thứ hai là Philippines cũng chịu ảnh hưởng bởi vận tải biển khó khăn và giá cước cao.

Vụ Vật liệu xây dựng xác nhận vào cuối tháng 6/2022, giá bán xi măng trong nước tăng từ 60.000-80.000 đồng/tấn tùy chủng loại, thương hiệu, do giá than tăng cao.

Theo Hiệp hội xi măng Việt Nam, trong khi giá thành sản xuất tăng mạnh, giá xuất khẩu sản phẩm xi măng không tăng làm các doanh nghiệp xuất khẩu xi măng đứng trước sự cạnh tranh khốc liệt về giá.

Lãi của doanh nghiệp giảm

Công ty cổ phần xi măng VICEM Hà Tiên (mã chứng khoán: HT1) vừa công bố kết quả kinh doanh quý 2/2022 với tổng doanh thu đạt 2.525 tỷ đồng, tăng 10% so với quý I. Lãi sau thuế của doanh nghiệp đạt 136 tỷ đồng, giảm 43% so với cùng kỳ.

Lũy kế 6 tháng đầu năm, VICEM Hà Tiên đạt 4.597 tỷ đồng doanh thu, lợi nhuận sau thuế giảm mạnh 52% so với cùng kỳ, về còn 160,7 tỷ đồng.

Theo tài liệu Đại hội đồng cổ đông năm 2022 của Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn (mã chứng khoán: BCC), năm 2022 tiếp tục là một năm cạnh tranh khốc liệt của các doanh nghiệp xi măng do thị trường đang dư cung lớn so với cầu, nguồn cung xi măng duy trì ở mức cao khoảng 107 triệu tấn, trong khi nhu cầu xi măng trong nước chỉ khoảng 64 - 65 triệu tấn.

Thị trường xuất khẩu dự báo vẫn khó khăn, các nước nhập khẩu xi măng, clinker tiếp tục thực hiện các chính sách bảo hộ sản xuất trong nước, dựng hàng rào kỹ thuật thương mại, giá cước vận tải tăng cao...

Bên cạnh đó, nhu cầu sử dụng xi măng bao đang thấp hơn xi măng rời, làm giảm lợi thế về thương hiệu VICEM Bỉm Sơn, dẫn đến ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả sản xuất - kinh doanh.

Thực thế quý 2 vừa qua, Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn có lợi nhuận trước thuế giảm tới 38,88%, tương ứng gần 48 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2021.

Theo Hiệp hội xi măng Việt Nam, trước áp lực tăng chi phí đầu vào như giá than và xăng dầu, từ tháng 3 đến hết tháng 7, ngành xi măng đã phải 3 lần điều chỉnh tăng giá bán, với biên độ tăng cả 3 lần từ 220.000-270.000 đồng/tấn tùy từng thương hiệu.

Tuy nhiên, mức tăng này vẫn chưa làm giảm bớt gánh nặng chi phí đầu vào cho các doanh nghiệp sản xuất xi măng, đã xuất hiện tình trạng một vài nhà máy phải dừng lò nghiền clinker do càng sản xuất càng lỗ.

Ở góc nhìn tích cực, Công ty cổ phần Chứng khoán Agribank (Agriseco) nhận định, việc đẩy mạnh đầu tư công cũng là động lực giúp các doanh nghiệp xi măng có thể cải thiện kết quả kinh doanh từ mức nền thấp trong năm 2021.

Đặc biệt, tại cuộc họp Tổ công tác số 4 của Thủ tướng Chính phủ về kiểm tra, đôn đốc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 tại một số bộ, ngành, cơ quan, địa phương mới đây, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phấn đấu giải ngân toàn bộ trong tháng 12/2022 sẽ góp phần tiêu thụ lượng xi măng lớn.

Theo Công ty cổ phần Chứng Khoán KB Việt Nam, đầu tư công được kỳ vọng sẽ tạo động lực phục hồi cho nền kinh tế. Tổng cục thống kê ước tính, nếu đầu tư công tăng thêm 1% thì GDP sẽ tăng thêm 0,058%, nên Chính phủ đã có các phương án quyết liệt hiệu quả hơn nhằm đẩy nhanh tốc độ giải ngân đầu tư công và kịp thời xử lý các điểm nghẽn với mục tiêu đảm bảo hoàn thành giải ngân 100% theo kế hoạch được giao.

Bên cạnh đó, Kho bạc Nhà nước cũng linh hoạt hơn trong kiểm soát chi nguồn vốn đầu tư với 2 cơ chế: Kiểm soát trước thanh toán sau; thanh toán trước kiểm soát sau, đồng thời rút ngắn thời gian thanh toán vốn, nhằm tạo điều kiện tối đa cho việc giải ngân để không lỡ nhịp trong tiến trình phục hồi kinh tế và chấm dứt tình trạng dồn việc giải ngân vào cuối năm.

Trên thị trường chứng khoán, cùng với kết quả kinh doanh không mấy tích cực và diễn biến xấu của thị trường chung, từ đầu năm đến nay, nhiều cổ phiếu ngành xi măng giảm mạnh.

Kết phiên giao dịch ngày 12/8, HT1 có giá 16.650 đồng/cổ phiếu, giảm gần 30,3% so với chốt phiên giao dịch ngày đầu năm 4/1. Các cổ phiếu ngành xi măng khác như BCC giảm hơn 34,6%, BTS giảm 27,5%%, HOM giảm 20,2%.