TCDN - OCOP không chỉ là thương hiệu, mà là một mô hình phát triển sáng tạo, nơi nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng cùng tham gia vào quá trình sản xuất, kiểm soát chất lượng và kết nối thị trường.

Nâng cao thương hiệu nông sản địa phương

Theo Bộ tiêu chí Quốc gia về xã nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2016 - 2020, để đạt được tiêu chí 13, các xã cần đạt 2 chỉ tiêu: Có Hợp tác xã (HTX) hoạt động theo đúng quy định của Luật HTX năm 2012 và có mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực đảm bảo bền vững.

Trong bộ tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025, tiêu chí số 13 được bổ sung thêm 1 chỉ tiêu nữa, đó là thực hiện truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực của xã gắn với xây dựng vùng nguyên liệu và được chứng nhận VietGAP hoặc tương đương…

Không chỉ dừng ở việc củng cố, phát triển HTX và tổ hợp tác, các địa phương trên toàn quốc còn chú trọng phát triển sản phẩm OCOP và mô hình kinh tế đa giá trị nhằm gia tăng thu nhập cho người dân.

Theo đó, các sản phẩm của các hợp tác xã ngày càng đa dạng, phong phú, trong đó nhiều sản phẩm có giá trị cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của thị trường. Trong Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), cả nước có trên 5,3 nghìn chủ thể, trong đó có 38,1% là từ các hợp tác xã.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến tháng 9/2025, cả nước có gần 17.400 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó, nhiều sản phẩm đặc sản địa phương đã có mặt tại các hệ thống siêu thị lớn và tham gia xuất khẩu. Đáng chú ý, hơn 50% sản phẩm OCOP được tiêu thụ qua các kênh thương mại điện tử, giúp mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao thu nhập cho người dân.

Đến thời điểm hiện nay toàn tỉnh Thanh Hóa có 645 sản phẩm OCOP, trong đó có 2 sản phẩm 5 sao.

Còn tại Nghệ An, đã ghi nhận hơn 740 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 3 sản phẩm đạt 5 sao, 45 sản phẩm đạt 4 sao và 695 sản phẩm đạt 3 sao. Thành công này đã đưa Nghệ An vào nhóm dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm OCOP được công nhận, khẳng định bước tiến vững chắc trong việc nâng tầm nông sản và sản phẩm bản địa.

Ông Lê Văn Lương, Chi Cục trưởng Chi cục Kinh tế Hợp tác và Phát triển Nông thôn Nghệ An, cho biết: “OCOP không chỉ là sản phẩm, mà là hàng hoá gắn với hệ sinh thái sản xuất, chế biến, phân phối và tiêu dùng. Định hướng của tỉnh từ năm 2023 đến nay là đẩy mạnh sản xuất sạch, có chứng nhận VietGAP, hữu cơ, GlobalGAP cho nguyên liệu đầu vào, kết hợp với tiêu chuẩn an toàn thực phẩm trong chế biến, đóng gói và vận chuyển”.

Ngoài yếu tố kinh tế, OCOP còn gắn kết sản phẩm với giá trị văn hóa bản địa và du lịch cộng đồng, tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ. Du khách khi đến Nghệ An không chỉ trải nghiệm cảnh quan, di tích mà còn có cơ hội thưởng thức và mua về những sản phẩm đặc trưng như trà sen Quê Bác, giò bê Nam Đàn hay cam bù Kim Nhan. Điều này góp phần thúc đẩy phát triển tổng thể khu vực nông thôn, gắn sản phẩm địa phương với du lịch và dịch vụ.

Đưa sản phẩm HTX vượt ra khỏi lũy tre làng

Có thể khẳng định, việc tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn hiệu quả đang từng bước trở thành trụ cột vững chắc trong quá trình xây dựng NTM tại nhiều địa phương trên cả nước. Giai đoạn 2025-2030, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn sẽ tiếp tục là tiêu chí trọng tâm.

Các địa phương cần huy động sự tham gia đồng bộ của cả hệ thống chính trị và người dân, lấy người dân làm trung tâm, HTX làm nền tảng, doanh nghiệp làm động lực để hình thành các vùng sản xuất tập trung, phát triển sản phẩm chủ lực gắn với xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu.

Phong trào Khởi nghiệp, Đổi mới sáng tạo trong khu vực kinh tế hợp tác, HTX đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ khi Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị xác định rõ khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực đột phá của tăng trưởng quốc gia.

Riêng năm 2024, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 62,5 tỷ USD. Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2025, con số này đã đạt 33,84 tỷ USD, tăng gần 15% so với cùng kỳ năm trước.

Trong bối cảnh thế giới đối mặt nhiều thách thức như biến đổi khí hậu và an ninh lương thực, việc thúc đẩy những sáng kiến liên kết như OCOP càng trở nên cần thiết.

Hiện nay, các HTX nỗ lực ứng dụng thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu, tham gia các sàn không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay kinh doanh đơn thuần, mà còn phản ánh bước tiến quan trọng của phong trào khởi nghiệp nông thôn trong thời đại số.

Thực tế cho thấy thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang mở ra cơ hội vô cùng lớn. Năm 2024, quy mô toàn thị trường đạt khoảng 27 tỷ USD và dự báo tăng trưởng 20% đến năm 2030.

Năm 2024, doanh thu của 5 sàn lớn như Shopee, Lazada, Tik Tok, Tiki, Sendo đạt 319.000 tỷ đồng, tăng 37,36% so với 2023. Sức mua khổng lồ đó chứng minh nhu cầu tiêu dùng online đang trở thành dòng chảy chủ đạo.

Riêng Nghệ An, toàn tỉnh có 449 chủ thể tham gia chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”, bao gồm doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ sản xuất kinh doanh. Hơn 65% sản phẩm OCOP Nghệ An đã hoàn thiện bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc và đăng ký nhãn hiệu, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường, đồng thời thể hiện tính chuyên nghiệp trong xây dựng sản phẩm, sẵn sàng đáp ứng, tham gia thương mại điện tử, quảng bá sản phẩm trên các nền tảng trực tuyến, mở rộng kênh tiêu thụ hiện đại.

Thực tế, thương mại điện tử (TMĐT), không chỉ là một kênh bán hàng mà là một “bàn đạp” chiến lược giúp sản phẩm nông sản, đặc sản vùng miền của HTX phá vỡ rào cản địa lý, vươn xa ra thị trường quốc tế, đồng thời gia tăng giá trị cốt lõi, mở ra con đường thịnh vượng cho các thành viên HTX. Song, điều cốt lõi không phải chỉ đưa sản phẩm lên sàn mà nó đòi hỏi các HTX phải có chiến lược đồng bộ, từ khâu chuẩn hóa sản phẩm, xây dựng thương hiệu chuyên nghiệp cho đến việc nắm vững quy trình tham gia các sàn giao dịch trực tuyến, thương mại điện tử và duy trì chăm sóc khách hàng để tạo vòng mua bền vững.

Theo đó, Nghị quyết 57 không chỉ là khẩu hiệu, nó đang đi vào thực tiễn. Sản phẩm HTX đang ngày càng đẹp, sử dụng truy xuất nguồn gốc, đóng gói đúng chuẩn, livestream chân thực, kết nối KOC – KOL để lan tỏa giá trị…

Những điều tưởng như nhỏ bé ấy lại là chìa khóa để sản phẩm HTX vượt ra khỏi lũy tre làng, tiếp cận thị trường toàn quốc và quốc tế.