TCDN - Từ vùng đồi hoang hóa đến những vườn bưởi xanh tốt, mô hình du lịch sinh thái gắn với sản phẩm OCOP của anh Nguyễn Văn Hữu tại Bắc Ninh không chỉ xuất phát từ sự mạnh dạn của người dân, mà còn là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của các chính sách tài chính trong chương trình nông thôn mới.

Trong nỗ lực khai thác lợi thế bản địa để phát triển kinh tế nông thôn bền vững, mô hình du lịch sinh thái gắn với sản phẩm OCOP đang trở thành hướng đi mới tại nhiều địa phương. Không chỉ tạo ra không gian trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên, mô hình kinh tế này còn góp phần nâng tầm giá trị nông sản đặc trưng, tạo sinh kế bền vững cho người dân và hình thành chuỗi giá trị khép kín giữa nông nghiệp - du lịch - cộng đồng.

Điển hình như mô hình trang trại bưởi da xanh Thanh Hải đạt OCOP 3 sao kết hợp Điểm du lịch sinh thái Hoa Quả Sơn của anh Nguyễn Văn Hữu - Giám đốc HTX Sản xuất nông nghiệp và Thương mại dịch vụ Thanh Hải (HTX Thanh Hải) tại tổ dân phố Xẻ Cũ, phường Chũ, tỉnh Bắc Ninh.

Hấp lực từ vườn đồi, bưởi da xanh tạo ra hướng đi mới

Giữa những triền đồi của huyện Lục Ngạn (cũ), nơi từng chỉ quen với mùa vải chín đỏ nhưng chỉ cho thu hoạch một làn trong năm, giá cả lại bấp bênh, phụ thuộc nhiều vào thời tiết, khiến anh Hữu ấp ủ ý định đi tìm hướng đi khác với mong muốn tạo ra giá trị kinh tế ổn định hơn so với cây vải thiều. Với quyết tâm đó, anh đãmạnh dạn chặt bỏ toàn bộ vải, để chuyển sang trồng bưởi da xanh - một giống cây “lạ” khi ấy mới chỉ phổ biến ở miền Nam.

Bên cạnh đó, nhận thức rõ rủi ro khi phụ thuộc vào một loại cây chủ lực như vải thiều, chính quyền huyện địa phương thời điểm này cũng đã khuyến khích người dân đa dạng hóa cây ăn quả. Để người dân không đơn độc trong sự thay đổi này, chính quyền địa phương đã đồng hành bằng hàng loạt chính sách hỗ trợ thiết thực từ cây giống, kỹ thuật đến liên kết tiêu thụ và xây dựng thương hiệu sản phẩm.

Sau khi nhận thấy vùng đồi Thanh Hải có tiềm năng phát triển cây có múi, Hội Nông dân huyện Lục Ngạn phối hợp với Hội Nông dân tỉnh Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh)  đưa giống bưởi da xanh về trồng thử nghiệm, kiểm tra độ thích nghi thổ nhưỡng. Anh Hữu là một trong những hội viên đầu tiên đăng ký tham gia mô hình, được cấp cây giống chất lượng và hỗ trợ phân bón hữu cơ ban đầu.

Cùng thời điểm, anh được mời tham dự các lớp tập huấn kỹ thuật canh tác bưởi theo hướng hữu cơ, VietGAP, do cán bộ kỹ thuật Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) trực tiếp hướng dẫn. 

Từ đó, anh Hữu nắm vững quy trình ủ phân chuồng, bón vi sinh, quản lý sổ nhật ký canh tác, cây bưởi ghép thích nghi tốt, cho tép giòn, vị ngọt đậm, thời gian bảo quản dài, được thương lái trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Nhờ khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng, bưởi Thanh Hải có hương vị khác biệt, được người tiêu dùng đánh giá “ngon hơn bưởi miền Nam”. Từ đó, anh Hữu từng bước hình thành hướng sản xuất nông nghiệp bền vững, sạch và hiệu quả, mở đầu cho mô hình “nhà nông sáng tạo” tiêu biểu của huyện Lục Ngạn. 

Để bảo đảm hiệu quả lâu dài, địa phương còn khuyến khích thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã trồng bưởi da xanh. Thông qua mô hình kinh tế tập thể, nông dân được hướng dẫn sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hỗ trợ liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp thu mua, kết nối hệ thống siêu thị, cửa hàng nông sản sạch và hướng dẫn làm bao bì, tem truy xuất nguồn gốc…Nhờ liên kết sản xuất - tiêu thụ, sản phẩm bưởi da xanh của anh Hữu và nhiều hộ dân khác từng bước xây dựng được uy tín, tạo được sự ổn định về đầu ra và giá bán.

Tiên phong tạo ra mô hình du lịch sinh thái gắn với sản phẩm nông sản OCOP thắp sáng vùng đồi

Hiện nay, HTX Thanh Hải có diện tích 10ha trồng các giống bưởi ngọt, bưởi đỏ tiến vua, bưởi hoàng, trong đó 5ha bưởi da xanh là nguồn thu chính. Mỗi năm, HTX cung ứng gần 100 tấn quả, giá bán trung bình 40.000 đồng/kg, đạt doanh thu hơn 6 tỷ đồng, lợi nhuận ròng khoảng 3 tỷ đồng/năm.

Với phương châm sản xuất “an toàn - hữu cơ - bền vững”, anh Hữu đầu tư quy trình ủ phân chuồng, phân bò, kết hợp chế phẩm sinh học; ghi chép nhật ký sản xuất, dừng phun thuốc trước thu hoạch tối thiểu 2 tháng. Nhờ tuân thủ nghiêm ngặt, năm 2024, sản phẩm bưởi da xanh Thanh Hải được cấp Giấy chứng nhận VietGAP theo tiêu chuẩn TCVN 11892-1:2017 và đạt OCOP 3 sao. Năm 2025, tỉnh Bắc Ninh tôn vinh bưởi da xanh Hữu Luật là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu, góp phần khẳng định thương hiệu nông sản an toàn của địa phương.

Không chỉ dừng ở sản xuất nông nghiệp sạch, anh Hữu còn tìm hướng đi mới bằng việc phát triển mô hình du lịch sinh thái gắn với nông nghiệp. Năm 2023, khu vườn bưởi của HTX được công nhận là điểm du lịch sinh thái “Hoa Quả Sơn”, trở thành nơi trải nghiệm của đông đảo du khách, người dân trong và ngoài tỉnh. Mô hình này không chỉ tăng nguồn thu cho người dân mà còn góp phần quảng bá hình ảnh nông sản đặc trưng địa phương. Mở ra hướng phát triển dịch vụ nông nghiệp, thúc đẩy tiêu thụ nông sản tại chỗ và lan tỏa hình ảnh đẹp về nông nghiệp Bắc Ninh.

Anh Hữu cho biết việc phát triển du lịch sinh thái cộng đồng cũng giúp cho nhà vườn giới thiệu, tiêu thụ nhiều sản phẩm cam, bưởi. Đến với các vườn cam, bưởi, du khách được hòa mình vào không gian xanh mướt, xum xuê, nặng trĩu quả của các loại cây trái, từ bưởi da xanh, cam ngọt, cam lòng vàng và những dãy hoa mào gà nở rực rỡ được trồng dọc hai bên lối đi vào vườn.

Đặc biệt, các du khách có thể trực tiếp mua cây, thu hoạch và thưởng thức trực tiếp những trái cam, bưởi chín mọng, thơm ngon. Đây thực sự là những trải nghiệm mới mẻ, thú vị và không thể nào quên đối với du khách. Nhiều du khách đã rất hào hứng, thích thú lưu lại những bức ảnh kỷ niệm ở vùng đất đầy hoa thơm, trái ngọt và người dân rất thân thiện, mến khách.

Theo anh Hữu, thời điểm đón khách du lịch đến thăm và trải nghiệm tại vườn cam, bưởi của gia đình bắt đầu từ tháng 11 dương lịch cho đến Tết âm lịch. Đặc biệt, vào những ngày cuối tuần, mỗi ngày có hàng trăm du khách đến thăm vườn để thăm quan, trải nghiệm các hoạt động như: mua bán trực tiếp những cây cam, bưởi mình yêu thích hoặc mua trực tiếp những sản phẩm từ trên cây, rồi tự hái những trái cam, bưởi và thưởng thức ngay tại vườn.

Anh Hữu chia sẻ: “Khi làm du lịch, tôi muốn để du khách thấy nông dân giờ không chỉ trồng cây mà còn làm dịch vụ chuyên nghiệp, đem lại giá trị văn hóa, sinh thái cho quê hương”.

Từ vùng đồi hoang hóa đến những vườn bưởi xanh tốt, mô hình của anh Nguyễn Văn Hữu không chỉ xuất phát từ sự mạnh dạn của người dân, mà còn là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của các chính sách tài chính, hỗ trợ người dân trong chương trình nông thôn mới. Từ hỗ trợ cây giống, chuyển giao kỹ thuật, xây dựng liên kết tiêu thụ, phát triển thương hiệu đến khai thác du lịch sinh thái, các chính sách được triển khai đồng bộ đã giúp cây bưởi da xanh nhanh chóng trở thành hướng đi triển vọng. Nhờ đó, nhiều hộ dân đã nâng thu nhập, ổn định sản xuất và từng bước hình thành những vùng trồng bưởi da xanh quy mô, hiện đại, góp phần làm phong phú thêm bức tranh kinh tế nông nghiệp.