TCDN - Trong giai đoạn 2021-2025, đầu tư hạ tầng tiếp tục là trụ cột quan trọng của Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới (NTM). Đây là lĩnh vực tạo ra “cú hích” mạnh mẽ giúp thay đổi diện mạo nông thôn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt ở những khu vực còn nhiều khó khăn.

Bộ Tài chính giữ vai trò điều phối trung tâm

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 được Quốc hội thông qua chủ trương tại Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021, có tổng kinh phí tối thiểu là 196.332 tỷ đồng (vốn ngân sách trung ương 39.632 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương 156.700 tỷ đồng).

Để thực hiện Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 263/QĐ-TTg, ngày 22/02/2022 phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025. Mục tiêu tổng quát của Chương trình là tiếp tục triển khai Chương trình gắn với thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, quá trình đô thị hóa, đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; thực hiện xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu và NTM cấp thôn, bản; Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, thúc đẩy bình đẳng giới; xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ và từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường, cảnh quan nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững…

Trong chương trình này, Bộ Tài chính giữ vai trò nòng cốt, chủ trì phân bổ ngân sách Trung ương, ưu tiên địa bàn khó khăn, dự án thiết yếu. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng hướng dẫn cơ chế quản lý tài chính, bảo đảm sử dụng vốn minh bạch, đúng mục tiêu; tham mưu hoàn thiện cơ chế đầu tư hạ tầng, bao gồm định mức, đơn giá, và quy trình quyết toán và điều phối chính sách huy động xã hội hóa, vốn tín dụng, giúp mở rộng nguồn lực ngoài ngân sách.

Sự chủ động của Bộ Tài chính trong điều hành nguồn lực đã tạo nền tảng tài chính quan trọng để các địa phương triển khai hàng loạt dự án hạ tầng quy mô lớn, đặc biệt ở các vùng khó khăn vốn phụ thuộc nhiều vào ngân sách Trung ương.

Hạ tầng giao thông, điện, nước: Chuyển biến rõ rệt

Với nguồn lực trên, hệ thống hạ tầng nông thôn giai đoạn 2021-2025 có bước phát triển mạnh. Cụ thể, về giao thông, hàng nghìn km đường xã, đường thôn được nhựa hóa, bê tông hóa; 87,3% số xã đạt tiêu chí giao thông. Hệ thống kết nối nội - liên vùng được cải thiện, giảm chi phí vận chuyển, thúc đẩy thương mại và du lịch nông thôn.

Song song với đó, gần 99% hộ dân nông thôn sử dụng điện lưới quốc gia; Hàng trăm nghìn hộ được tiếp cận công trình nước sạch tập trung; Nhiều công trình thủy lợi được sửa chữa, nâng cấp, bảo đảm nước tưới trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt.

Nhiều trường học đạt chuẩn quốc gia, trạm y tế được nâng cấp, đầu tư bài bản hơn. Đáng chú ý, hạ tầng số ở nông thôn có bước tiến nhanh: phủ sóng băng rộng đến gần 100% thôn xóm, xây dựng trung tâm điều hành thông minh cấp huyện - cấp xã, ứng dụng số trong sản xuất và dịch vụ công.

Điểm đáng chú ý là mối liên kết giữa nông thôn và đô thị ngày càng bền chặt. Các địa phương không chỉ dừng lại ở việc hoàn thiện hạ tầng cơ bản, mà còn chủ động nâng chất, hướng tới mô hình nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu - hiện đại, xanh, sạch, đẹp. Nhờ đó, diện mạo nông thôn đổi thay toàn diện, trở thành nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo báo cáo của Văn phòng Điều phối NTM Trung ương, đến hết tháng 6/2025, cấp xã đã có 6.084/7.669 xã (79,3%) đạt chuẩn NTM, tăng 10,6% so với cuối năm 2021 và cơ bản hoàn thành mục tiêu cả giai đoạn 2021 - 2025 được giao); có 2.567 xã (42,4%) đạt chuẩn NTM nâng cao (tăng 2.064 xã so với cuối năm 2021, vượt mục tiêu cả giai đoạn 2021 - 2025 được giao) và 743 xã (12,3%) đạt chuẩn NTM kiểu mẫu (tăng 700 xã so với cuối năm 2021, vượt mục tiêu cả giai đoạn 2021-2025 được giao). Cấp tỉnh, có 12 tỉnh, thành phố đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM (đạt 70% mục tiêu cả giai đoạn 2021 - 2025 được giao).

Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn tiếp tục khẳng định vai trò then chốt, tạo nền tảng thúc đẩy thực hiện hiệu quả các mục tiêu xây dựng NTM theo hướng bền vững và toàn diện.

Ngày càng nhiều địa phương tập trung xây dựng mô hình xã NTM nâng cao, kiểu mẫu có bản sắc và gắn với thực tiễn sản xuất, sinh hoạt và đặc trưng văn hóa vùng, miền; những làng, xã xanh - sạch - đẹp, những “miền quê đáng sống” ngày càng xuất hiện nhiều hơn….

Trong giai đoạn 2026-2035, để nâng chất lượng hạ tầng nông thôn, Bộ Tài chính được kỳ vọng tiếp tục giữ vai trò trung tâm với một loạt nhiệm vụ như: Xây dựng cơ chế tài chính đặc thù cho vùng khó khăn, tăng mức hỗ trợ từ ngân sách Trung ương; hoàn thiện hệ thống định mức, đơn giá linh hoạt, phù hợp công trình quy mô nhỏ; tham mưu hình thành quỹ bảo trì hạ tầng nông thôn, bảo đảm công trình được duy tu thường xuyên….

Tại Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình NTM diễn ra tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Sau hơn một thập kỷ triển khai, chương trình đã ghi nhận bước tiến vượt bậc với 79% số xã và 51% số huyện đạt chuẩn, cùng 12 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Bộ mặt nông thôn đổi thay rõ rệt về giao thông, điện - nước, y tế, giáo dục, văn hóa; Việt Nam được quốc tế đánh giá là một trong những điển hình thành công về giảm nghèo và phát triển nông thôn.