Tại phiên chất vấn UBTV Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà đã đưa ra các giải pháp mạnh nhằm ngăn chặn tình trạng trốn thuế, thổi giá đầu cơ, "lướt sóng" bất động sản… thêm.

Trả lời chất vấn của các đại biểu xoay quanh hành vi trốn thuế trong giao dịch đất đai đang ngày càng nghiêm trọng, nhưng chưa có giải pháp căn cơ ngăn chặn, Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà nhấn mạnh, đối với vấn đề thuế sử dụng đất, nếu đồng ý dự án chậm sử dụng đất thì khi đấu giá, đấu thầu phải đưa ra lộ trình sử dụng, coi là quy định bắt buộc. Nếu thời gian chưa sử dụng kéo dài thì phải có biện pháp đánh thuế tránh găm, đầu cơ, trục lợi. Thuế này tăng như thế nào tới đây sẽ bàn tiếp.

Ông Hà cũng dẫn chứng ở Mỹ người dân rất e ngại khi có nhà mà không ở, không cho thuê, kể cả đất ở, dự án không đầu tư, đất nông nghiệp không sử dụng vẫn phải đánh thuế sử dụng. Còn người có 5 - 6 nhà mà không ở, không mang lại hiệu quả cho xã hội như không cho thuê, kinh doanh, thương mại... phải đánh thuế.

"Phải đánh thuế lũy tiến thế nào để nhà đầu tư tính toán lợi ích của họ", ông Hà nêu thêm.

Trước đó, trả lời đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) về tình trạng trốn thuế trong giao dịch đất đai, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thông tin có trường hợp quyết định giao đất nhưng tiền đất thì vẫn nợ, chưa thực hiện trách nhiệm tài chính.

Hoặc đất được giao làm dự án khu công nghiệp nhưng găm lại không làm dẫn đến đất vẫn lên giá. Như vậy, chậm thời gian đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội, hạ tầng cũng là hiện tượng trốn thuế.

Do đó, theo ông Hà, khi dự án đấu thầu, đấu giá cần xác định thời gian bao lâu được hưởng chính sách ưu đãi, kể cả nhà ở thương mại, khu công nghiệp và phải làm xong. Nếu không làm xong, đất đó phải tăng thuế lũy tiến để thu bổ sung vào ngân sách.

"Đối với các anh đầu cơ đất đai, ngày hôm nay mua ngày mai bán lướt sóng, cần phải đánh thuế cao hơn, bởi những hành vi này trên thực tế không mang lại giá trị kinh tế cho xã hội. Bên cạnh đó cũng cần thêm các công cụ, biện pháp khác", ông Hà nhấn mạnh.

Tham gia giải trình, làm rõ những vấn đề liên quan đến thuế chuyển nhượng dự án bất động sản, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định sẽ tiếp tục thanh tra những hồ sơ còn nghi vấn về việc chuyển nhượng đất.

Thứ nhất, liên quan đến giải pháp để thu thuế chuyển nhượng bất động sản, về vấn đề này, Bộ đã chủ động chỉ đạo cơ quan thuế cũng như phối hợp với chính quyền địa phương và các bộ, ngành để thu thuế bất động sản đúng với giá chuyển nhượng.

Thời gian đầu tháng 1/2022, qua kiểm tra 85 nghìn bộ hồ sơ và cho kê khai lại đã tăng 222 tỉ đồng tiền thuế. Vì vậy, thời gian tới sẽ tập trung thanh tra các hồ sơ thuế còn nghi vấn về việc chuyển nhượng không đúng với giá kê khai theo luật thuế để xử lý theo quy định, kể cả các dự án bất động sản.

Thứ hai là đấu giá đất, phải siết lại để bảo đảm đấu giá một cách chặt chẽ hơn. Chẳng hạn như phải xác định được năng lực của nhà đầu tư mới cho phép thực hiện dự án, và thực tế nhà đầu tư tốt mới có tiền nộp tiền sử dụng đất. Thứ nữa, tiền đặt cọc phải nâng lên, quy định hiện tại đang thấp, tiền đặt cọc đó phải vào tài khoản để hội đồng đấu giá quản lý, để khi bỏ đấu giá thì mất tiền đặt cọc.

Thứ ba là cam kết về triển khai dự án, tránh trường hợp đấu giá xong để đấy hàng năm trời không sử dụng. Động tác đó làm lãng phí xã hội bởi vì ở đây chúng ta phải cân đối được giữa mục tiêu trước mắt và mục tiêu lâu dài. Mục tiêu lâu dài là khi đấu giá xong, công trình được hoàn thành, như vậy sẽ thu hút được lao động, tăng được GDP và đóng nộp ngân sách đầy đủ, tạo được việc làm. Còn mục đích trước mắt là thu được tiền.

Thứ tư là khi nhà nước thu hồi phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích an ninh quốc gia, chỗ nào thỏa thuận là phải theo thỏa thuận, còn nhà nước thu hồi khi đủ điều kiện thì đền bù theo giá của nhà nước.

Thứ năm là giá khởi điểm, giá khởi điểm của đấu giá đất xác định theo đúng Nghị định 44 và Thông tư 36 của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Tuy nhiên, Nghị định 44 và Thông tư 36 phải sửa, bởi vì giá đất xác định đã không còn chính xác và nhất quán nữa. Nếu không sửa hai văn bản này thì cán bộ vẫn cứ vi phạm, nếu không sửa thì đoàn kiểm tra này, đoàn thanh tra kia vẫn cho ra các kết luận khác nhau.

Một vấn đề nữa là giao đất cho doanh nghiệp theo Nghị định 45 xong mới thu tiền, nhà đầu tư bán lẻ thu tiền của dân nhưng không đưa nộp tiền cho ngân sách mà đưa tiền đó đi đầu tư. Nếu rủi ro, doanh nghiệp thua lỗ thì rõ ràng chúng ta không giải quyết được quyền lợi cho hàng trăm hàng nghìn, thậm chí hàng vạn hộ dân. Đây chính là lỗ hổng cần phải được xác định một cách chính xác để "bịt" lại.

Thu Hằng