TCDN - Việc kê khai không kịp thời giao dịch và không đúng giá thực tế tại hợp đồng mua bán, chuyển nhượng hay trên các tờ khai xác định nghĩa vụ thuế là hành vi vi phạm pháp luật. Hành vi này ngoài việc gây thất thu NSNN bị xử phạt theo quy định, còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Thực tế qua đánh giá quản lý thuế trên các địa bàn cho thấy, lĩnh vực bất động sản và tài nguyên là 2 lĩnh vực khá phức tạp và khó quản lý triệt để. Hiện nay, chính sách thuế liên quan đến các lĩnh vực này, tuy đã khá đồng bộ từ Luật đến các văn bản hướng dẫn thi hành, nhưng vẫn còn bộc lộ một số bất cập như: quy định giá tính thuế chưa theo kịp thị trường, quy định giá các loại tài nguyên chưa bao bao quát hết thực tiễn phát sinh, việc quy đổi các loại tài nguyên để xác định căn cứ tính thuế theo quy định còn chưa thống nhất… Trên cơ sở các quy định pháp luật hiện hành và chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; Cục Thuế tỉnh Thanh Hóa đang tăng cường công tác quản lý thuế lĩnh vực này nhằm đảm bảo sự tuân thủ nghiêm pháp luật, chống thất thu NSNN và đảm bảo công bằng.

Chuyển tải Thư ngỏ, tăng cường tuyên truyền pháp luật đến rộng rãi doanh nghiệp, người dân

Thị trường bất động sản (đất đai) thời gian qua có rất nhiều biến động. Biến động này do tác động của nhiều yếu tố khác nhau và do chính đặc điểm đặc biệt của loại hàng hóa này. Quy định pháp luật hiện hành yêu cầu khi mua bán, chuyển nhượng phải thiết lập hồ sơ chính xác, đầy đủ, là cơ sở pháp lý để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người sử dụng, sở hữu và các giao dịch dân sự (nếu có). Thời gian qua, vì nhiều nguyên nhân khác nhau có các trường hợp trên địa bàn đã khai không kịp thời, không đúng các thông tin giao dịch mua bán bất động sản. Hậu quả hành vi đó ảnh hưởng tới các bên mua - bán và bên liên quan, vi phạm hành chính về thuế, gặp vướng mắc pháp lý khi xử lý tranh chấp tài sản… Việc kê khai không kịp thời giao dịch và không đúng giá thực tế tại hợp đồng mua bán, chuyển nhượng hay trên các tờ khai xác định nghĩa vụ thuế là hành vi vi phạm pháp luật. Hành vi này ngoài việc gây thất thu NSNN bị xử phạt theo quy định, còn tiềm ẩn nhiều rủi ro ảnh hưởng đến giải quyết yêu cầu pháp lý phát sinh trong quá trình sử dụng bất động sản như khi khiếu nại, khiếu kiện, tố cáo đền bù, tình huống pháp lý khác…

Để tuyên truyền chính sách pháp luật và việc quản lý thuế, Cục Thuế đã gửi thư ngỏ đến các tổ chức, NNT trên địa bàn, đăng tải rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng trên địa bàn về thực hiện quy định pháp luật khi chuyển nhượng bất động sản. Trong thư ngỏ Cục Thuế nêu rõ: “Để đảm bảo lợi ích hợp pháp khi giao dịch mua, bán nhà đất, giảm thiểu những phiền phức có thể gặp phải, Cục Thuế tỉnh Thanh Hóa khuyến nghị quý vị khi phát sinh các giao dịch mua, bán, chuyển nhượng bất động sản cần thực hiện đầy đủ, kịp thời, chính xác các thủ tục theo quy định, đặc biệt là việc ghi giá chuyển nhượng bất động sản trên hợp đồng mua bán, chuyển nhượng cũng như khi khai các nghĩa vụ thuế phát sinh nhằm bảo vệ chính quyền lợi của người mua và người bán bất động sản… Việc xác định, khai báo sai thời điểm giao dịch cũng như giá trị tài sản có thể gây nên những phiền hà, thiệt hại cho tổ chức, cá nhân liên quan nếu cơ quan thuế, cơ quan bảo vệ pháp luật xác minh, làm rõ theo các quy định pháp luật.”

Cục Thuế đã có văn bản chỉ đạo, yêu cầu các đơn vị trực thuộc phải nắm vững quy định pháp luật liên quan trong lĩnh vực bất động sản, tài nguyên hướng dẫn NNT kê khai kịp thời đầy đủ, đúng thực tế các giao dịch phát sinh để xác định nghĩa vụ tài chính. Trường hợp có dấu hiệu vi phạm thì phối hợp làm rõ, quản lý theo quy định nhưng tránh gây phiền hà, nhũng nhiễu NNT; đặc biệt nếu phát hiện NNT có dấu hiệu vi phạm, cần phối hợp các cơ quan liên quan làm rõ thì củng cố hồ sơ chuyển xử lý đúng pháp luật.

Trong chỉ đạo, Cục Thuế yêu cầu các đơn vị thực hiện nghiêm túc các quy định về trình tự, thủ tục xử lý hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính và quy trình làm việc trực tiếp với NNT theo quy định tại Quy chế tiếp công dân tại Cơ quan thuế các cấp và Quy trình tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính thuế của Người nộp thuế theo cơ chế môt cửa liên thông; thực hiện nghiêm chỉ đạo “03 không” của chủ tịch UNBN tỉnh: Không phiền hà sách nhiễu; không yêu cầu bổ sung hồ sơ quá một lần; không trễ hẹn trong giải quyết thủ tục hành chính. Tăng cường công tác phối hợp giữa các bộ phận trong giải quyết công việc theo đúng quy định. Đối với các vướng mắc trong hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai, cần chủ động phối hợp với các phòng, ban chức năng để tham mưu kịp thời cho UBND, huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo giải quyết kịp thời theo quy định của pháp luật; định kỳ báo cáo các khó khăn vướng mắc trong triển khai thu đối với các cá nhân chuyển nhượng nhà, đất: Thuế TNCN, trước bạ, phi nông nghiệp.... Báo cáo kết quả thu, chống thất thu ở lĩnh vực này về Cục Thuế để tổng hợp, có biện pháp chỉ đạo phù hợp.

Phối hợp xác minh thông tin giao dịch thực tế từ các cơ quan Công chứng

Ngày 04/6/2022, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành công văn số 4617/UBND-KTTC V/v tăng cường chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Căn cứ vào Luật Quản lý thuế, thực hiện văn bản của UBND tỉnh nêu trên và kết quả làm việc với Sở Tư pháp, Cục Thuế đã ban hành công văn đề nghị các Phòng công chứng cung cấp thông tin, dữ liệu (từ 01/01/2021) về các hợp đồng công chứng theo Quyết định 38/2020/QĐ-UBND ngày 29/10/2020 của UBND tỉnh. Phối hợp với Phòng CNTT rà soát các trường hợp cho, tặng, chuyển nhượng BĐS, thuê tài sản... nhưng chưa làm thủ tục đăng ký quyền sở hữu tài sản (nộp lệ phí trước bạ) để chỉ đạo các Chi cục Thuế tham mưu cho UBND cấp huyện chỉ đạo các phòng, ban, UBND cấp xã phối hợp để đôn đốc, thông báo cho chủ tài sản làm thủ tục đăng ký quyền sở hữu và kê khai nộp thuế TNCN, lệ phí trước bạ đúng quy định.

Tháng 7/2021, Cục Thuế và Sở Tư pháp đã tổ chức Hội nghị và thống nhất sẽ đề nghị các Phòng công chứng cung cấp danh sách chuyển nhượng, cho tặng, thừa kế về đất đai đã qua công chứng gửi Cục Thuế. Cục Thuế đã có các văn bản gửi Sở Tư pháp đề nghị phối hợp cung cấp danh sách chuyển nhượng, cho tặng, thừa kế về đất đai đã qua công chứng (Công văn số 4225/CT-NVDTPC ngày 06/8/2021 và Công văn số 7594/CT-NVDTPC ngày 18/11/2021). Đồng thời Sở Tư pháp cũng đã có công văn yêu cầu các Phòng công chứng hàng quý tổng hợp thông tin công chứng gửi trực tiếp về Cục Thuế tỉnh Thanh Hóa.

Kết quả tổng hợp từ các Phòng công chứng gửi về: Quý 3/2021 có 13/51 Phòng công chứng gửi dữ liệu về Cục Thuế tỉnh Thanh Hóa; quý 4/2021 có 05/51 Phòng công chứng gửi. Qua công tác tổng hợp và phân tích đánh giá các hợp đồng đã công chứng quý 3, quý 4/2021 do các tổ chức công chứng gửi về với những hợp đồng chuyển nhượng đã công chứng có đất tại địa bàn TP Thanh Hóa, huyện Đông Sơn đã nộp lệ phí trước bạ đến ngày 31/3/2022 (chọn mẫu 05/16 tổ chức công chứng nằm trên địa bàn TP Thanh Hóa, Đông sơn): có 199 hồ sơ công chứng, đã kê khai nộp thuế 68 hồ sơ, chưa đăng ký và kê khai nộp thuế là 131 hồ sơ (chiếm 65,8%).

Cục Thuế và Hiệp hội công chứng tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức họp bàn và thống nhất: Các Phòng Công chứng cung cấp cho Cục Thuế dữ liệu danh sách các hợp đồng chuyển nhượng, cho tặng, thừa kế về đất đai để phục vụ công tác quản lý thuế, thời hạn cung cấp trước ngày 31/5/2022. Sau khi có dữ liệu đầy đủ, Cục Thuế sẽ tiến hành lọc các trường hợp đã công chức nhưng chưa làm thủ tục đăng ký quyền sở hữu (nộp lệ phí trước bạ) để chỉ đạo toàn ngành xử lý theo quy định.

Lập phương án công khai giác huyển nhượng bất động sản trên địa bàn toàn tỉnh

Cục Thuế chỉ đạo bộ phận Công nghệ thông tin của Cục Thuế tiến hành thu thập dữ liệu về các giao dịch bất động sản trên phần mềm Quản lý trước bạ nhà đất của Ngành (QLTB-NĐ). Sắp xếp và phân nhóm các bất động sản cùng phường/xã/ khu vực, cùng đường/phố/thôn/xóm, cùng khu đô thị/mặt bằng quy hoạch để công khai giá giao dịch của 3 tháng gần nhất (Dự kiến công khai 3 giao dịch cao nhất của mỗi loại hình đất, nhà và đất, đất ở và đất vườn).

Thông tin giao dịch nêu trên sẽ được cập nhật định kỳ vào ngày 05 hàng tháng trên phần mềm quản lý điều hành của Cục Thuế (modul riêng về giá giao dịch BĐS) để Lãnh đạo Chi cục Thuế phụ trách lĩnh vực trước bạ nhà đất, Lãnh đạo, công chức Bộ phận trước bạ nhà đất tham khảo (người nộp thuế khi đến giao dịch cũng có thể được tham khảo các thông tin này). Phần mềm cũng sẽ cảnh báo các giao dịch (đã hoàn thành tính lệ phí trước bạ nhà đất) có giá thấp hơn nhiều (thấp hơn 30% chẳng hạn) so với giá giao dịch cao nhất của 3 tháng gần nhất.

Sau khi hoàn thành xây dựng phần mềm ứng dụng và CSDL giao dịch BĐS nêu trên, Cục Thuế sẽ ban hành văn bản hướng dẫn, chỉ đạo về nghiệp vụ và quy trình cho các Chi cục Thuế khai thác, sử dụng nhằm phát huy hiệu quả của thông tin giao dịch BĐS nêu trên.

Về quản lý thu thuế từ tài nguyên: Từ năm 2018, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có Quyết định số 5040 ban hành đề án về giám sát khai thuế đối với doanh nghiệp có hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bản tỉnh Thanh Hóa. Quá trình thực hiện, Cục Thuế đã phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố để đánh giá và điều chỉnh các đối tượng thuộc diện đưa vào giám sát theo đề án. Hàng tháng, căn cứ vào thông tin thu thập từ bên ngoài, các mỏ tài nguyên có tương đồng về trữ lượng, công suất khai thác; mức độ đầu tư máy móc thiết bị; kết quả sản lượng giám sát, đối chiếu với sản lượng khai thuế… để đánh giá mức độ rủi ro của từng doanh nghiệp có hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản. Đề xuất danh sách các doanh nghiệp rủi ro cao về khai thuế tài nguyên, phí BVMT nêu căn cứ, nguyên nhân đề xuất giám sát (có số liệu phân tích, so sánh, thuyết minh), các biện pháp giám sát đã thực hiện… để Cục Thuế tổng hợp, đánh giá, rà soát lại các doanh nghiệp (DN) do các Phòng TTKT, Chi cục Thuế đề xuất trước khi trình UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố thực hiện các biện pháp giám sát khai thuế đối với hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản nhằm tạo sự chuyển biến trong thực hiện Đề án 5040. Đối với các DN có rủi ro cao về khai thuế tài nguyên, phí BVMT (nêu trên), yêu cầu các Phòng TTKT, Chi cục Thuế chỉ đạo cán bộ kiểm tra hồ sơ khai thuế thông báo cho người nộp thuế giải trình bổ sung tại trụ sở cơ quan Thuế; Cục Thuế thực hiện phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường để có số liệu khai thác tài nguyên khoáng sản, chi tiết từng loại tài nguyên, khoáng sản để cung cấp số liệu khai thác tài nguyên cho các Phòng thanh tra kiểm tra, Chi cục Thuế có liên quan phục vụ công tác kiểm tra hồ sơ khai thuế (cung cấp về các Phòng, Chi cục trước ngày 10/4 hàng năm). Thường xuyên cập nhật tình hình các mỏ mới được đưa vào hoạt động khai thác, các mỏ đã được chuyển nhượng vào phần mềm GMS, điều chỉnh thông tin các mỏ trên phần mềm theo đúng giấy phép.

Ngoài ra, Cục Thuế yêu cầu các Phòng, Chi cục Thuế để lựa chọn NNT có rủi ro cao báo cáo UBND tỉnh chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường xác định trữ lượng khai thác phục vụ quản lý thuế theo công văn số 3223/CT-NVDTPC ngày 04/5/2022 của Cục Thuế, trong đó yêu cầu các Phòng, Chi cục Thuế phải chỉ đạo các bộ phận, cán bộ phân tích, lựa chọn các DN khai thác tài nguyên có rủi ro cao (trọng tâm là các DN có sản lượng khai thuế thấp hơn công suất cấp phép và DN có nhiều chủng loại tài nguyên khai thác chưa phù hợp với Giấy phép (đá, cát...) gửi báo cáo về Cục Thuế trước ngày 11/5/2022.

Tổng hợp kết quả thu NSNN (nội địa) đến hết tháng 4/2022 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đạt khá, trong đó các khoản thu từ đất, tài nguyên trên địa bàn có nhiều dấu hiệu khả quan: thu lệ phí trước bạ được 357 tỷ đồng, đạt 40% dự toán (DT) giao, bằng 120,1% so với cùng kỳ. Trong đó, tình hình thị trường BĐS của Thanh Hóa sôi động, giá tăng cao; mặt khác các Chi cục Thuế đã thực hiện thông báo, yêu cầu người làm thủ tục chuyển nhượng kê khai theo đúng giá thực tế mua theo chỉ đạo của Cục Thuế nên thu lệ phí trước bạ nhà đất 04 tháng tăng 80,4% so với cùng kỳ năm 2021. Thuế tài nguyên thu đạt khá về dự toán, thuế bảo vệ môi trường thu 04 tháng được 709 tỷ đồng, đạt 61,7% DT giao, bằng 162,6% so với cùng kỳ. Các khoản thu khác từ đất: Thu tiền sử dụng đất: 04 tháng được 5.212 tỷ đồng, đạt 94,8% DT giao, bằng 290,1% so với cùng kỳ; Thu tiền cho thuê mặt đất: 04 tháng được 236 tỷ đồng, đạt 41,5% DT giao, bằng 123,3% so với cùng kỳ.