TCDN - Sau nhịp lao dốc với hàng chục phiên đỏ lửa, nhóm cổ phiếu bất động sản bước vào cuộc khủng hoảng thanh khoản và gọi ký quỹ.

Hàng loạt thông báo gần đây từ các công ty chứng khoán cho thấy số lượng cổ phiếu bán giải chấp trong tài khoản lãnh đạo như ông Nguyễn Thiện Tuấn, Chủ tịch DIC Corp (Mã: DIG) và ông Nguyễn Văn Đạt, Chủ tịch Địa ốc Phát Đạt (Mã: PDR) liên tục tăng.

Số lượng cổ phiếu DIG và PDR bị bán giá sàn trong 2 phiên gần đây lên tới hàng triệu đơn vị trong khi lực cầu yếu, lệnh bán giải chấp không thể thực hiện. Công ty chứng khoán phải tăng khối lượng bán giải chấp để đảm bảo tỷ lệ ký quỹ. Ngoài hai vị lãnh đạo của DIG và PDR, các công ty chứng khoán còn bán giải chấp tài khoản chứng khoán của các cá nhân và tổ chức liên quan tại DIC Corp và Phát Đạt.

Ngoài DIG và PDR, công ty chứng khoán còn bán giải chấp tài khoản của một số lãnh đạo khác trong mấy ngày qua, song khối lượng bán nhỏ và không mang tính hệ thống trên nhiều tài khoản.

Nguy cơ khủng hoảng thanh khoản

Trước diễn biến tiêu cực của thị trường, để quản trị rủi ro nhiều công ty chứng khoán giảm mức giá chặn vay (mức giá tối đa khi cho vay), thậm chí cắt margin với nhiều mã bất động sản, bao gồm cả những bluechip.

Làn sóng bán giải chấp tài khoản các "sếp" doanh nghiệp địa ốc cộng hưởng với động thái trên từ các công ty chứng khoán tác động tiêu cực đến tâm lý chung của nhà đầu tư. Gần 200 cổ phiếu giảm sàn trong phiên giao dịch ngày 7/11. Đa số chúng thuộc nhóm bất động sản.

Việc nhiều mã cổ phiếu vốn hóa lớn, bluechip giảm sàn, bị cắt margin gia tăng nguy cơ tạo hiệu ứng bán lan tỏa. Với những lãnh đạo, khi không thể bán giải chấp, các công ty chứng khoán sẽ nâng khối lượng bán trong phiên sau đó để thu hồi margin những phiên kế tiếp.

Còn với nhà đầu tư cá nhân, để đưa tài khoản về tỷ lệ ký quỹ theo quy định, công ty chứng khoán có thể chọn cổ phiếu khác để bán vì khi nhóm bất động sản mất thanh khoản bởi họ thường nắm giữ nhiều mã. Khi đó áp lực bán từ nhóm bất động sản gia lan tỏa sang các nhóm ngành khác trên thị trường.

Cách ngăn chặn khủng hoảng thanh khoản

Giá cổ phiếu nhóm bất động sản đã giảm sâu kể từ đầu tháng 4 sau nhịp tăng nóng. Nhiều mã mất 80 – 90% giá trị. Những mã vốn hóa lớn, bluechip cũng mất quá nửa từ vùng đỉnh.

Sau nhịp lao dốc với hàng chục phiên đỏ lửa, nhóm cổ phiếu bất động sản bước vào cuộc khủng hoảng thanh khoản và gọi ký quỹ (call margin) dây chuyền do nhà đầu tư lo ngại về câu chuyện phát hành trái phiếu, yếu tố thúc đẩy “hiệu ứng tuyết lăn”.

Theo một lãnh đạo công ty chứng khoán, các doanh nghiệp niêm yết trên sàn hầu hết phát hành trái phiếu riêng lẻ bằng tài sản đảm bảo là cổ phiếu. Việc cổ phiếu giảm sâu sẽ tạo ra áp lực bổ sung tài sản đảm bảo bằng cách đưa thêm cổ phiếu để tăng tỷ lệ an toàn.

Tuy vậy, trong bối cảnh dòng vốn tín dụng siết lại những tháng vừa qua, hầu hết các doanh nghiệp niêm yết thực hiện hai nghiệp vụ trên cổ phiếu của mình là vay margin và dùng cổ phiếu làm tài sản đảm bảo.

Trong thời điểm này các cổ phiếu bất động sản sẽ bị hiệu ứng call margin kép, gồm bổ sung tài sản đảm bảo cho hoạt động margin khi thị giá giảm và bổ sung cổ phiếu đảm bảo cho lượng trái phiếu cũng do thị giá giảm.

“Ở điều kiện bình thường họ sẽ xử lý dễ dàng nhờ nguồn tiền dồi dào. Nhưng trong điều kiện thanh khoản như hiện tại việc xoay sở dòng tiền để duy trì margin hay bổ sung tài sản đảm bảo sẽ rất khó khăn. Vì vậy, thị trường chứng kiến tình trạng bán giải chấp (force sell) dây chuyền”, vị lãnh đạo nói.

Giải pháp nào có thể chặn khủng hoảng thanh khoản trong bối cảnh nguy cơ đang lớn dần?

Một nhà quản lý công ty chứng khoán cho rằng hiện tượng này chỉ dừng lại khi có sự hỗ trợ và thỏa thuận giữa các bên gồm công ty chứng khoán, đơn vị phát hành và cá nhân đầu tư trái phiếu.

Một lãnh đạo cấp cao ngành chứng khoán nói rằng vào chiều ngày 7/11, một doanh nghiệp địa ốc lớn tại TP HCM đã tổ chức gặp mặt các công ty chứng khoán cấp margin đồng thời là trái chủ của các lô trái phiếu để bàn về việc bổ sung tài sản đảm bảo. Trước đó, một số đơn vị có quyết định cắt margin cổ phiếu với những nhà đầu tư cá nhân.

Bên cạnh phương án “ngồi lại thỏa thuận” như trên, dòng vốn từ bên ngoài đặc biệt là tín dụng có vai trò lớn trong việc đảm bảo thanh khoản giai đoạn này. “Dòng tín dụng cạn kiện làm ảnh hưởng tới khả năng thanh toán, huy động của các ông chủ hay cổ đông lớn doanh nghiệp bất động sản trên sàn. Vì vậy cũng cần thêm sự hỗ trợ từ phía Ngân hàng Nhà nước về vấn đề “room” tín dụng”.

Nếu như thực trạng này không được giải quyết, vị lãnh đạo công ty chứng khoán dự báo khả năng một cuộc khủng hoảng thanh khoản toàn diện trên thị trường chứng khoán là rất rõ.