TCDN - Lãnh đạo Bộ Tài chính và Bộ Công Thương cùng khẳng định sẽ đặc biệt quan tâm đến ngành công nghiệp ô tô với những chính sách tạo thuận lợi cho doanh nghiệp để có một nền công nghiệp ô tô phát triển.

Tại buổi họp báo thường kỳ Chính phủ chiều 2/12, báo giới đặt câu hỏi về những chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô trong nước một cách căn cơ, thực chất để tránh vết xe đổ của những doanh nghiệp ô tô trước đó và khi nào thì người tiêu dùng mua được ô tô giá rẻ?

Trao đổi về nội dung này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai, cho hay: Chúng ta cũng biết là từ ngày 1/1/2018, thực hiện các hiệp định về thuế quan, cụ thể là Hiệp định ATIGA trong các nước ASEAN thì thuế nhập khẩu ô tô về 0% và như vậy việc cạnh tranh giữa ô tô sản xuất trong nước với ô tô nhập khẩu là hết sức gay gắt.

Đối với các thị trường khác thì thuế nhập khẩu ôtô, tức là với MFM, mà không có FTA tùy theo từng chủng loại là từ 10-60%, cao nhất là 70%. Chính phủ rất quan tâm và đã có nhiều chỉ đạo để khi chúng ta thực hiện các hiệp định thương mại tự do như vậy thì làm sao để ngành sản xuất lắp ráp ô tô trong nước vẫn có thể cạnh tranh được.

Vì vậy Bộ Tài chính, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 125 năm 2017, có hiệu lực từ 1/1/2018. Riêng điều khoản về chính sách với ô tô và chương trình về ưu đãi thuế 5 năm với ô tô thì có hiệu lực từ tháng 11/2017.

Chương trình này đã thực hiện trong gần 2 năm vừa qua đạt kết quả rất tốt, rất thành công, được các DN sản xuất lắp ráp ô tô đánh giá cao. Chương trình ưu đãi ô tô 5 năm quy định thuế xuất ô tô 0%, thuế nhập khẩu 0% đối với các linh kiện phụ tùng sản xuất ô tô và trong nước chưa sản xuất được khi nhập khẩu vào Việt Nam.

Qua một thời gian thực hiện, chúng tôi nhận được một số ý kiến của các DN và hiện nay Bộ Tài chính đang sửa đổi và dự kiến trong tháng 12 này sẽ trình Chính phủ Nghị định sửa đổi bổ sung Nghị định 125.

Riêng chính sách đối với ô tô chúng tôi sẽ sửa theo hướng tạo thuận lợi hơn. Thứ nhất là sửa đổi các điều kiện để DN đáp ứng tham gia chương trình này một cách thuận lợi hơn nữa trên cơ sở tiếp thu các ý kiến tổng kết đánh giá của các DN và các bộ, ngành.

Thứ hai, chúng tôi bổ sung vào Nghị định 125 một nội dung hết sức quan trọng mà trong các cuộc họp, hội nghị về ngành cơ khí, hội nghị về công nghiệp hỗ trợ Thủ tướng cũng đã chỉ đạo. Đó là làm sao phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là ngành công nghiệp hỗ trợ đối với ô tô, chúng tôi dự kiến trong dự thảo nghị định này thực hiện quy định thuế xuất 0% đối với nguyên liệu, vật tư để sản xuất linh kiện và phụ tùng ô tô.

Dự thảo hiện nay đã xin ý kiến các bộ ngành cũng như lấy ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp. Một bước nữa ưu đãi hơn phục vụ cho các DN phụ trợ để sản xuất linh kiện và phụ tùng ô tô. Chúng tôi hy vọng và cố gắng để nghị định này được trình trong tháng 12/2019, sớm có hiệu lực.

Còn theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, đối với việc sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước và giá thành mặt hàng ô tô, chúng ta có thể khẳng định là đối với bất cứ quốc gia nào, nhất là những nước có đến 100 triệu dân như Việt Nam, ngành công nghiệp ô tô hết sức quan trọng.

Nội dung này đã được Thủ tướng Chính phủ khẳng định và nhấn mạnh nhiều lần. Chúng ta phải nhìn nhận một thực tế đúng là giá thành ô tô ở Việt Nam hiện nay đang cao so với các nước khác, kể cả những nước đang phát triển cũng như những nước xung quanh chúng ta. Để tạo nên giá thành một chiếc ô tô, có hai phần hết sức quan trọng. Một là sản xuất lắp ráp trong nước thì chúng ta được giảm giá thành. Phần thứ hai là thuế phí hiện chiếm một phần tương đối lớn trong tỉ lệ tạo thành giá thành.

Theo Thứ trưởng Hải, hiện nay, nguyên nhân để giá thành cao so với giá sản xuất ở các quốc gia, lãnh thổ khác một là dung lượng thị trường của chúng ta là còn nhỏ do ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam chưa đủ các điều kiện thị trường và những yếu tổ khác để phát triển giống như các quốc gia khác trên thế giới cũng như trong khu vực, trong khi chúng ta cũng phải chịu sự cạnh tranh rất khốc liệt của các đối thủ khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ và kể cả các nước ASEAN.

Thứ hai, chúng ta đi sau, phát triển sau so với các nước khác, kể cả các nước trong khu vực chứ đừng nói là các nước tiên tiến trên thế giới, trong khi chúng ta đã hội nhập rất sâu rộng vào nền kinh tế thế giới và đã ký kết rất nhiều hiệp định thương mại tự do, nên chúng ta phải thực hiện. Chính vì vậy, dư địa để can thiệp bằng chính sách vào phát triển công nghiệp, trong đó có công nghiệp ô tô, không lớn, vì phải tuân thủ các cam kết quốc tế, có nghĩa là không phải chúng ta muốn làm gì thì làm.

Thứ ba là thực tế hiện nay Việt Nam chưa có nhiều DN có tầm cỡ khu vực cũng như thế giới trong lĩnh vực công nghiệp ô tô. Nếu tính trên đầu ngón tay thì chúng ta có thể tính đến Thaco Trường Hải, nhưng mà còn ai nữa? Liệu có phải Huyndai Thành Công ở Ninh Bình hay Vinfast hay không thì còn phải có thời gian. Như vậy chúng ta không có những đầu tàu nên rất khó để kéo những toa tàu, chính là nền sản xuất công nghiệp hỗ trợ của chúng ta. Đây là một thực tế.

Một điểm nữa, hiện nay tập quán kinh doanh của các nước là thường sử dụng các doanh nghiệp đã sản xuất của chính quốc gia họ về công nghiệp hỗ trợ. Chính vì vậy việc gia nhập mà chúng ta hay dùng là kết nối giữa doanh nghiệp FDI với các DN nội địa còn hạn chế và điều đó cũng cản trở, gây khó cho việc sản xuất ở trong nước.

Thêm nữa là chúng ta đang rất thiếu những vật liệt cơ bản trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô, kể cả ngành công nghiệp hỗ trợ cũng như những việc khác. Các nguyên vật liệu phục vụ sản xuất ô tô như thép chế tạo, nhựa, cao su… chúng ta đều phải nhập khẩu. Mà đã nhập khẩu thì giá thành cao, làm cho sản phẩm ô tô của chúng ta cao. Còn rất nhiều nguyên nhân dẫn đến sản xuất, lắp ráp các sản phẩm nội địa giá thành vẫn còn cao.

Về giải pháp thời gian tới, lãnh đạo Bộ Công Thương khẳng định sẽ duy trì phát triển sản xuất ngành ô tô trong nước để tạo thị trường cho ngành công nghiệp ô tô phát triển, trong đó có ngành công nghiệp hỗ trợ. Tháng 12/2018, cả Thủ tướng và Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã chủ trì hội nghị về ngành công nghiệp hỗ trợ ô tô. Tháng 4 vừa qua cũng đã tổ chức hội nghị phát triển ngành công nghiệp cơ khí của Việt Nam.

Về giải pháp, một là chúng ta sẽ bảo vệ, tạo dựng và phát triển thị trường cho ngành ô tô trong nước thông qua hàng rào kỹ thuật phù hợp với cam kết quốc tế. Có chính sách kích cầu tiêu dùng ô tô thông qua việc quy hoạch hợp lý hệ thống hạ tầng giao thông, khuyến khích tín dụng để tiêu dùng sản phẩm ô tô. Rồi phát triển hạ tầng GTVT vì chúng ta muốn có nhiều ô tô thì phải có đường xá. Việc này cũng hết sức quan trọng.

Thứ hai, chúng tôi đã họp rất nhiều lần, nắm bắt được nhu cầu, đề xuất kiến nghị của các DN hoạt động trong ngành ô tô của Việt Nam, kể cả trong nước và DN đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam để đề xuất sửa đổi và bổ sung một số quy định liên quan đến thuế, phí nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh, thu hẹp khoảng cách về chi phí sản xuất giữa ô tô trong nước và ô tô nhập khẩu.

Điểm thứ ba là khuyến khích DN lớn đầu tư phát triển sản xuất ô tô, trong đó chú trọng đầu tư vào công tác nghiên cứu phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ, tham gia sâu vào giá trị toàn cầu của ngành này.

Một điểm lớn là có các cơ chế thu hút chính sách đầu tư từ các tập đoàn đa quốc gia vào các dự án có quy mô lớn tại Việt Nam nhưng tập trung vào các thương hiệu và dòng xe chưa có tại khu vực ASEAN để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu vào chuỗi sản xuất ô tô đa quốc gia và hướng tới thị trường xuất khẩu trong khu vực.

Ví dụ những nước có cơ sở sản xuất trong ASEAN rồi thì họ chỉ quan tâm đến thị trường Việt Nam thôi nhưng do vốn nhỏ nên không thể phát triển được. Nhưng như vừa qua, Mazda, Hyundai lập xưởng sản xuất ngay tại Việt Nam với sự tham gia của DN Việt Nam thì họ sẽ không chỉ nhìn vào thị trường nội địa của Việt Nam mà còn hướng tới xuất khẩu, điều đó hết sức quan trọng.

Ngoài ra còn phải có rất nhiều chính sách liên quan đến nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp ô tô, ngành công nghiệp hỗ trợ, kể cả về lao động, khoa học kỹ thuật. Đây là những chính sách mà chúng tôi đã trình và cũng có những chính sách như nghị định về công nghiệp hỗ trợ và quyết định của Chính phủ về sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô, ngành công nghiệp cơ khí, ngành công nghiệp hỗ trợ...