TCDN - Khép lại một năm nhiều biến động của kinh tế trong nước và thế giới, ngành Công Thương đã thể hiện rõ vai trò trụ cột trong điều hành, giữ ổn định thị trường, bảo đảm cân đối cung cầu, thúc đẩy sản xuất...Tạp chí Tài chính Doanh nghiệp xin giới thiệu 10 sự kiện nổi bật của ngành Công Thương trong năm 2025.

1. Tạo “đường băng” phát triển mới trước kỷ nguyên vươn mình

Năm 2025 là năm ngành Công Thương khẳng định rõ quyết tâm chính trị và vai trò “kiến tạo phát triển” bằng thể chế, mở đường cho tăng trưởng nhanh và bền vững trong dài hạn; khắc phục căn bản nhiều điểm nghẽn thể chế kéo dài.

Bộ Công Thương đã chủ động tham mưu xây dựng các chính sách chiến lược thúc đẩy kinh tế, công nghiệp, thương mại, đầu tư, tháo gỡ điểm nghẽn để Trung ương, Quốc hội và cấp có thẩm quyền ban hành các chủ trương, Nghị quyết, Luật quan trọng có tính chất đột phá như Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Luật Hóa chất năm 2025; Luật Thương mại điện tử; phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại;...

2. Ngành chế biến, chế tạo tăng trưởng cao nhất 5 năm qua

Năm 2025 chứng kiến sự phục hồi và bứt phá mạnh mẽ của lĩnh vực công nghiệp, nhất là ngành chế biến, chế tạo. Giá trị tăng thêm ngành công nghiệp tăng 9,5% so cùng kỳ, chế biến chế tạo tăng 10,6% là con số cao nhất trong nhiều năm qua, tạo động lực lớn thúc đẩy tăng trưởng vĩ mô.

Sản xuất công nghiệp khởi sắc nhờ “những nỗ lực tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó và chuyển đổi mô hình sản xuất” của Chính phủ và Bộ Công thương dù bối cảnh nhiều khó khăn do đứt gãy cung ứng toàn cầu, thiên tai, bão lũ,...

Đáng chú ý, nội lực công nghiệp quốc gia đã tăng lên: các doanh nghiệp nội địa ngày càng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đóng góp gần 50% giá trị sản xuất công nghiệp (so với khoảng 35% năm 2020).

Năm 2025, GDP công nghiệp đạt khoảng 200 tỷ USD, tăng mạnh so với 136 tỷ USD năm 2020. Ngành điện tử - vốn không đáng kể vào năm 2010 - đã vươn lên trở thành lĩnh vực xuất khẩu lớn nhất Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 100 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

3. Hàng Việt chiếm lĩnh 90% chuỗi phân phối

Năm 2025, thị trường trong nước tiếp tục đóng vai trò “bệ đỡ” then chốt cho nền kinh tế. Tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt 7.000 nghìn tỷ đồng, tăng gần 10% so năm 2024, là mức tăng trưởng cao nhất trong nhiều năm qua và tăng hơn 71% so với năm 2021.

Quy mô thị trường tiêu dùng Việt Nam tăng trưởng mạnh hiện xếp hạng 32 thế giới và đang tiếp tục cải thiện, có khả năng nâng hạng. Chỉ số tâm lý người tiêu dùng ASEAN năm 2025 cho thấy Việt Nam đạt 67 điểm, dẫn đầu khu vực.

Thị trường xăng dầu, điện, than và năng lượng năm 2025 vận hành thông suốt nhờ nguồn cung được chuẩn bị kỹ; giá cả các mặt hàng thực phẩm, nguyên vật liệu cơ bản được kiểm soát, góp phần giữ lạm phát bình quân khoảng 3,4% (năm thứ 11 liên tiếp Việt Nam kiềm chế lạm phát dưới 4%).

4. Xuất khẩu đưa Việt Nam vào Top 15 cường quốc thương mại thế giới

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 ước đạt khoảng 920 tỷ USD, mức cao nhất từ trước tới nay; trong đó, xuất khẩu ước đạt 470 tỷ USD.

Nhờ đó, Việt Nam đã chính thức vươn lên nhóm 15 quốc gia có quy mô thương mại lớn nhất thế giới và xếp thứ 2 ASEAN. Cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu năm thứ 10 liên tiếp (từ năm 2016) với mức thặng dư khá cao (năm 2025 ước xuất siêu đạt 22 tỷ USD).

Năm 2025, Bộ Công thương đã triển khai đồng bộ các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tối đa các FTA, kiên định thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030. Các chương trình xây dựng Hệ sinh thái tận dụng FTA, cung cấp thông tin thị trường, hướng dẫn tiếp cận tiêu chuẩn, phát triển bền vững, nâng cao giá trị thương hiệu,… được triển khai theo hướng chuyên sâu và thực chất hơn.

5. Thương mại điện tử vượt mốc 31 tỷ USD

Thương mại điện tử Việt Nam năm 2025 tiếp tục thăng hoa, khẳng định vai trò trụ cột của kinh tế số. Quy mô thị trường ước tính vượt 31 tỷ USD, tăng gấp hơn 2 lần so với năm 2020; chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước, ⅔ kinh tế số.

Thương mại điện tử đã trở thành kênh phân phối chủ lực với hơn 60 triệu người tiêu dùng Việt Nam mua sắm trực tuyến, gấp đôi so với năm 2020. Mức chi tiêu thương mại điện tử bình quân đầu người năm 2025 đạt 400 USD/người/năm. Nhiều mô hình kinh doanh số bùng nổ: mua sắm qua di động chiếm tới 73% giao dịch; mua sắm qua mạng xã hội và livestream trở thành xu hướng phổ biến.

Đặc biệt, Luật Thương mại điện tử đã được Quốc hội thông qua vào kỳ họp 10 ngày 10 tháng 12 năm 2025. Luật Thương mại điện tử được kỳ vọng sẽ góp phần kiến tạo không gian phát triển mới, vừa đảm bảo minh bạch, trách nhiệm và tính pháp lý rõ ràng; vừa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy chuyển đổi số bền vững và an toàn.

6. Vị thế, thương hiệu và sức mạnh mềm quốc gia nâng hạng 7 bậc

Năm 2025 không chỉ đánh dấu bước chuyển mình toàn diện của công tác xúc tiến thương mại mà còn khẳng định sự thăng hạng vượt bậc của giá trị thương hiệu quốc gia. Với định hướng chiến lược bám sát chuyển đổi số, phát triển xanh và tăng trưởng bền vững, hoạt động xúc tiến thương mại đã kiến tạo một hệ sinh thái gắn kết, nâng cao rõ rệt năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt trên bản đồ kinh tế thế giới.

Năm 2025, giá trị Thương hiệu quốc gia Việt Nam đạt 519,6 tỷ USD (tăng 2,5%), giữ vững vị trí thứ 32 thế giới. Nhiều thương hiệu doanh nghiệp đã vươn tầm toàn cầu. Theo đánh giá của Brand Finance, vị thế quyền lực mềm của Việt Nam đã có bước tiến vượt bậc, xếp thứ 52 trên tổng số 193 quốc gia.

7. Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, chủ động ứng phó chính sách thuế từ Hoa Kỳ

Năm 2025, Bộ Công Thương đã hoàn thiện nhiều chính sách quan trọng về cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng. Điểm nhấn là Kết luận số 207-KL/TW về tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thực thi Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Bộ đã ký Hiệp định khung ASEAN về cạnh tranh, xử lý 231 giao dịch tập trung kinh tế và điều tra các hành vi vi phạm trong lĩnh vực chăn nuôi và chuyển phát bưu kiện.

Về bảo vệ người tiêu dùng, Thông tư 42/2025/TT-BCT quy định danh mục sản phẩm phải đăng ký hợp đồng mẫu. Tổng đài tư vấn 1800.6838 tiếp nhận hơn 14.800 cuộc gọi, nâng cao hiệu quả hỗ trợ. Đồng thời, Bộ ban hành Nghị định 86/2025/NĐ-CP và các thông tư hướng dẫn về phòng vệ thương mại, thiết lập khung pháp lý mới, tăng cường minh bạch và hiệu quả trong quản lý xuất nhập khẩu.

Năm 2025, trước diễn biến việc Tổng thống Donald Trump công bố áp thuế cao (ban đầu 46%, sau điều chỉnh xuống 20%) lên nhiều nước có thặng dư thương mại, trong đó có Việt Nam gây khó khăn cho xuất nhập khẩu và sản xuất, Bộ Công Thương đã tham mưu kịp thời cho lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ để có chính sách xử lý chủ động, linh hoạt, kịp thời.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên được giao nhiệm vụ Trưởng đoàn đàm phán của Chính phủ đã tích cực, chủ động chủ trì 8 cuộc đàm phán cấp Bộ trưởng, 5 vòng đàm phán trực tiếp với Hoa Kỳ, giữ vững được quan hệ thương mại tích cực, duy trì và thúc đẩy xuất khẩu tăng trưởng, hướng tới kết quả tích cực để hai bên ký kết Hiệp định thương mại đối ứng công bằng và cân bằng vào đầu năm 2026.

8. Tinh gọn bộ máy 21,4% so với nhiệm kỳ trước

Năm 2025, Bộ Công Thương đã thực hiện tinh gọn tổ chức theo Nghị quyết 18-NQ/TW, giảm 6 đầu mối (21,4%) so với nhiệm kỳ trước, còn 22 đơn vị trực thuộc. So với năm 2007, Bộ đã giảm 15 đầu mối (hơn 40%) và 227 phòng ban (64,8%). Lực lượng Quản lý thị trường được chuyển giao từ Bộ về UBND các tỉnh, thành phố. Bộ cũng tiên phong triển khai mô hình chính quyền 2 cấp, với Nghị định 139/2025/NĐ-CP và 146/2025/NĐ-CP về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại.

Bộ đẩy mạnh chuyển đổi số, đạt chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp cao nhất trong các bộ, ngành (83,15 điểm, tăng 6,6%). Ngày 5/11/2025, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên ký Quyết định 3255/QĐ-BCT, ban hành Chiến lược Phát triển dữ liệu và Quy hoạch hạ tầng trung tâm dữ liệu giai đoạn 2025–2030, đặt nền móng cho quản trị số. Bộ đã xây dựng 40 cơ sở dữ liệu chuyên ngành và triển khai nhiều dịch vụ công trực tuyến, giúp rút ngắn 70% thời gian cho doanh nghiệp, như cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) hàng hóa.

9. Hội nhập kinh tế tiếp tục đổi mới toàn diện

Công tác hội nhập kinh tế quốc tế năm 2025 chuyển sang giai đoạn chiều sâu với bộ máy và phương thức mới. Việc kiện toàn Ban Chỉ đạo Quốc gia về Hội nhập quốc tế và ban hành FTA Index tạo công cụ đo lường định lượng, giúp các địa phương tích cực chủ động hơn trong hội nhập kinh tế quốc tế và thực thi các FTA.

Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, ngành công thương vẫn kiên định chiến lược đa dạng hóa thị trường và hội nhập quốc tế sâu rộng. Trước chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ gây rất nhiều khó khăn cho xuất nhập khẩu và sản xuất, Bộ Công thương đã tham mưu kịp thời cho lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ để có chính sách xử lý chủ động, linh hoạt, kịp thời.

Bộ Công thương cũng tiếp tục thúc đẩy đàm phán các FTA tiềm năng, đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng với những khu vực giàu tiềm năng tiếp, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc mở rộng mạng lưới thị trường xuất khẩu, tạo dư địa mới cho doanh nghiệp; tạo nền tảng vững chắc để năm 2026, Việt Nam sẽ có thêm nhiều FTA mới.

10. Việt Nam dẫn đầu ASEAN và Top 20 thế giới về tổng công suất các loại hình nguồn điện

Năm 2025 nguồn cung năng lượng, như điện và xăng dầu được bảo đảm trong bối cảnh nguồn cung thế giới gặp nhiều khó khăn; là năm có nhiều đột phá về chính sách và hạ tầng năng lượng, tạo nền tảng cho đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình.

Năm 2025 còn chứng kiến những công trình năng lượng trọng điểm được triển khai thần tốc: Hoàn thành dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên và triển khai các dự án nhập khẩu điện, không để tái diễn tình trạng thiếu điện.

Đặc biệt, chuỗi dự án khí - điện Lô B-Ô Môn (12 tỷ USD), kỳ vọng cung cấp trên 5 tỷ m³ khí/năm sau 2026. Các dự án lớn khác như nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch 3,4 (nhiệt điện khí LNG đầu tiên tại Việt Nam), Thủy điện Hòa Bình mở rộng, Nhiệt điện Quảng Trạch 1 cũng được hoàn thành hoặc khởi công. 

Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) lần đầu vượt mốc doanh thu 1 triệu tỷ đồng, tăng trưởng hơn 10%, với nhiều dự án công nghệ cao như điện gió ngoài khơi và mỏ Lạc Đà Vàng.

Tính đến hết năm 2025, hệ thống điện Việt Nam đã đứng đầu Đông Nam Á và nằm trong top 20 hệ thống điện lớn nhất thế giới về quy mô công suất, đạt khoảng 90.000MW.