TCDN - Nga tịch thu máy bay nước ngoài sau chiến sự ở Ukraine, châm ngòi cuộc chiến pháp lý giữa bên cho thuê máy bay với các công ty bảo hiểm phương Tây.

Vào tháng 3/2022, một tháng sau khi chiến sự nổ ra ở Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin ký đạo luật đáp trả loạt lệnh trừng phạt từ phương Tây, cho phép các hãng hàng không Nga đăng ký máy bay mà họ thuê từ công ty nước ngoài. Giới chức Nga sẽ cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện bay đối với những máy bay nước ngoài này, thay vì phụ thuộc vào chứng nhận của phương Tây.

Quyết định của Điện Kremlin cho phép các hãng hàng không Nga thu giữ máy bay nước ngoài mà họ thuê để khai thác trong chặng bay nội địa. Chủ sở hữu nước ngoài cũng khó thu hồi số máy bay ấy nếu chính phủ Nga không chấp thuận. Giới quan sát ước tính Nga đang giữ hơn 400 phi cơ thuê của nước ngoài, hầu hết là máy bay Airbus và Boeing, tổng trị giá hơn 10 tỷ USD.

Động thái của Nga dẫn đến loạt tranh chấp pháp lý chưa có hồi kết giữa bên cho thuê và công ty bảo hiểm, khiến các bên tổn thất chi phí hàng trăm triệu USD và có thể thay đổi hoạt động của ngành bảo hiểm hàng không trong tương lai.

Các luật sư vẫn đang tranh cãi về những vấn đề như bên nào phải chi trả chi phí, máy bay bị Nga tịch thu có cơ hội được trả lại hay bị hư hại, mất giá trị hay không. Những tranh cãi như thế xuất hiện ngay sau khi Mỹ và châu Âu áp hàng loạt biện pháp trừng phạt Nga để đáp trả Moskva mở chiến dịch ở Ukraine.p

Bên cho thuê máy bay thường yêu cầu các hãng hàng không mua bảo hiểm cho máy bay của họ từ công ty bản địa. Họ cũng tự mua bảo hiểm đề phòng trường hợp chiến sự xảy ra cũng như rủi ro khác, từ cả công ty của Nga lẫn phương Tây như AIG của Mỹ, Chubb và Swiss Re của Thụy Sĩ.

Nhưng khi tranh chấp xảy ra liên quan đến chiến sự, các công ty bảo hiểm thường đưa ra nhiều lý do để từ chối yêu cầu bồi thường. Một trong số đó là họ đã thu hồi chính sách bảo hiểm áp dụng với Nga, ngay sau khi chiến sự bùng phát và trước thời điểm máy bay của khách hàng bị kẹt lại tại nước này.

"Nếu các công ty bảo hiểm thắng kiện với lập luận này, tương lai các sản phẩm bảo hiểm sẽ bị ảnh hưởng, bởi bên mua hoài nghi về khả năng được bồi thường trong trường hợp xảy ra xung đột", Rob Smart, công ty tư vấn Mactavish, trụ sở Anh, nói.

Phía công ty bảo hiểm còn lập luận điều khoản miễn trừ trách nhiệm do chiến tranh có thể được kích hoạt ngay cả khi các quốc gia không giao tranh trực tiếp. Họ cho rằng sự ủng hộ dành cho Ukraine là bằng chứng cho thấy phương Tây liên quan đến xung đột.

"'Chiến tranh' không chỉ có nghĩa là 'binh sĩ hiện diện trên chiến trường'", công ty bảo hiểm Swiss Re bình luận.

Một lập luận nữa từ phía bảo hiểm là bên cho thuê lẽ ra có thể thực hiện nhiều biện pháp hơn để thu hồi máy bay từ Nga, trước khi Moskva áp lệnh tịch thu.

Công ty bảo hiểm Chubb lập luận rằng bên cho thuê "có nhiều cơ hội cả trước và sau ngày 24/2/2022 để đưa máy bay ra khỏi Nga". Nếu không làm được, họ "đã tự nguyện từ bỏ tài sản", do đó không được bảo hiểm chi trả. Trong khi đó, các công ty cho thuê khẳng định họ thường không thể thu hồi máy bay trong những tình huống như vậy.

Steven C. Marks, luật sư đại diện cho công ty cho thuê Carlyle Aviation Partners, trụ sở ở Ireland, gọi lập luận của phía bảo hiểm là chiến thuật trì hoãn "lố bịch". Ông cho rằng các công ty bảo hiểm nêu ra những lý lẽ kiểu đó bởi họ không có đủ nguồn lực tài chính để bồi thường cho số máy bay nước ngoài mà Nga tịch thu.

Cách công ty bảo hiểm xử lý yêu cầu bồi thường liên quan đến Nga "có thể dẫn đến những rắc rối lớn hơn, bao gồm hiệu ứng domino về mất khả năng thanh toán", Marks viết trong đơn gửi Văn phòng Bảo hiểm Liên bang, cơ quan chính phủ Mỹ phụ trách quản lý ngành bảo hiểm.

Trong khi đó, Bộ Tài chính Nga hồi tháng 1 thông báo NLK-Finance, chi nhánh của công ty bảo hiểm quốc gia NSK (Nga) đã chi gần 300 tỷ ruble (3,3 tỷ USD) để mua lại những phi cơ thuộc diện tranh chấp giữa bên cho thuê và hãng bảo hiểm phương Tây. Sau khi nhận tiền, bên cho thuê giao quyền sở hữu máy bay cho công ty bảo hiểm Nga và hãng hàng không Nga sẽ tiếp quản.

AerCap, công ty cho thuê máy bay có trụ sở ở Ireland, hồi tháng 2 thông báo họ đã chấp nhận thỏa thuận như vậy với phía Nga, khi nhận ra cơ hội thu hồi máy bay là rất thấp. Họ nhận 1,3 tỷ USD để chuyển quyền sở hữu 67 trong số 113 phi cơ đang kẹt ở Nga, tương đương 70% giá trị được bảo hiểm của máy bay.

Giới quan sát cho rằng các thỏa thuận như vậy cho thấy Nga đang tìm cách sở hữu máy bay thuê của nước ngoài với giá rẻ hơn rất nhiều so với thời điểm trước khi chiến sự bùng phát.

Những công ty cho thuê máy bay khác từ chối đề xuất từ Nga. Carlyle Aviation Partners đang theo đuổi một vụ kiện ở tòa án bang Florida, Mỹ để đòi hơn 700 triệu USD cho 23 phi cơ mắc kẹt.

"Họ áp khuôn mẫu chung khi đề xuất bồi thường và chúng tôi không đồng ý", Marks nói, cáo buộc các công ty bảo hiểm phương Tây đang cố trì hoãn để buộc khách hàng phải chấp nhận những đề xuất bồi thường giá trị thấp.