TCDN - 6 quỹ đó là: Bảo trì đường bộ; Hỗ trợ sắp xếp và Phát triển doanh nghiệp; Hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS; Hỗ trợ các hoạt động ngoại giao phục vụ kinh tế; Quỹ hỗ trợ vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài; Hỗ trợ việc làm ngoài nước; Phòng chống chống thiên tai.

Chiều 13.8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển, UBTVQH đã tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước giai đoạn 2013-2018”.

Trình bày báo cáo giám sát, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách (TCNS) Nguyễn Đức Hải cho biết, đối với các Quỹ về an sinh xã hội (Quỹ Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm y tế, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp), Đoàn giám sát của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị sớm nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống pháp luật có liên quan phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách Bảo hiểm xã hội và các Nghị quyết của Trung ương về chính sách Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội, mở rộng đối tượng tham gia.

Đoàn giám sát đề nghị nghiên cứu trình cấp có thẩm quyền để bãi bỏ ngay đối với 6 quỹ: Bảo trì đường bộ ở trung ương và ở địa phương; Hỗ trợ sắp xếp và Phát triển doanh nghiệp; Hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS; Hỗ trợ các hoạt động ngoại giao phục vụ kinh tế; Quỹ hỗ trợ vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài; Hỗ trợ việc làm ngoài nước; Phòng chống chống thiên tai.

Cùng với đó là đề nghị nghiên cứu xác định rõ lộ trình bãi bỏ đối với 3 quỹ, gồm: Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Quỹ dịch vụ viễn thông công ích.

Đoàn giám sát cũng đề nghị sáp nhập đối với các Quỹ trùng lặp về mục tiêu, nhiệm vụ, phương thức hoạt động, đối tượng phục vụ hoặc trùng lặp về đối tượng hoặc trùng với nhiệm vụ chi của NSNN và thực hiện cơ cấu lại hoạt động đối với các quỹ.

Theo ông Nguyễn Đức Hải, hiện hệ thống pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ khá phức tạp, chưa rõ ràng, chưa có một văn bản pháp luật để thống nhất quản lý các quỹ. Hiện cũng chưa có các cơ quan cả ở trung ương và địa phương được giao nhiệm vụ thống nhất quản lý các quỹ này. Việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ các quỹ còn trùng lặp, hiệu quả chưa cao khi nhiều quỹ được thành lập có chức năng, nhiệm vụ (có thể toàn bộ hoặc một phần) trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, thống kê hiện có 48 quỹ, trong đó có 28 quỹ ở trung ương và địa phương là 20. Phần lớn quỹ này được thành lập trước khi Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 có hiệu lực thi hành. Bộ trưởng cho rằng, việc ra đời các quỹ là cần thiết, góp phần tích cực trong huy động, phân bổ nguồn lực xã hội,... Tuy nhiên, việc quản lý các quỹ này còn những hạn chế. Bộ Tài chính cũng nhất trí với kiến nghị của Đoàn giám sát về mục tiêu, nguyên tắc và các vấn đề cụ thể.

Về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, qua giám sát thấy cơ sở pháp lý hình thành các quỹ là khác nhau, có cái do luật, có quỹ do Nghị định của Chính phủ hay quyết định của Thủ tướng, có quỹ từ thông báo ý kiến của Thủ tướng là được thành lập, có quỹ do Thông tư của Bộ, quyết định quy chế của Liên hiệp hội, hiệp hội...

Tuy nhiên, việc quy định như Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 cũng chưa thực sự rõ ràng, chưa làm rõ được cơ quan có thẩm quyền thành lập quỹ, dẫn đến có rất nhiều cách hiểu khác nhau về quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Lê Thị Nga, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại. Luật Ngân sách nhà nước có quy định quỹ tài chính ngoài ngân sách do cơ quan có thẩm quyền thành lập, độc lập với ngân sách nhà nước, nguồn thu và nhiệm vụ chi để thực hiện theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, theo đánh giá của Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, quy định này chỉ nêu quỹ này độc lập với ngân sách nhà nước, những vấn đề điều chỉnh quỹ này về cơ bản vẫn là quy định chung chung, quỹ do cơ quan có thẩm quyền thành lập, còn cơ quan đó là cơ quan nào thì Luật cũng chưa xác định. Nguồn thu và nhiệm vụ chi được thực hiện theo quy định của pháp luật cũng chưa được quy định cụ thể.

Qua xem xét báo cáo kết quả giám sát, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng: Việc có quá nhiều quỹ sẽ làm phân tán nguồn lực. Do vậy, phải chấn chỉnh tình trạng này, phải có cơ sở pháp lý thống nhất, ai được thành lập quỹ, nhất là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý.