TCDN - Đây là mục tiêu chính của “Hội nghị Khoa học công nghệ Sản xuất nghêu bền vững tại Việt Nam” tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Tiền Giang vừa qua.

Hoạt động nằm trong khuôn khổ dự án “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị Nghêu tại Việt Nam – SCBV” do Liên minh Châu Âu tài trợ và được thực hiện bởi Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS), Tổ chức Oxfam tại Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Trung tâm ICAFIS đã phối hợp cùng Nhóm nghiên cứu khoa học đánh giá nguồn lợi nghêu tại 03 tỉnh Bến Tre, Trà Vinh và Tiền Giang.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong giai đoạn 2010 - 2019, hầu hết bãi nghêu tại 03 tỉnh thể hiện xu hướng thu hẹp về diện tích và thay đổi vị trí phân bố theo hướng ra xa bờ hơn; Tỷ lệ giảm diện tích trung bình tại 03 tỉnh là 21,7%; Mật độ và sinh lượng cũng giảm. Nguyên nhân chính là do xói lở và bồi tụ diễn ra liên tục, xen kẽ tại các vùng ven biển; Hơn nữa, đặc điểm của nghề nghêu là nghề mở và quá trình sinh trưởng của nghêu phụ thuộc hoàn toàn vào các yếu tố tự nhiên nên dễ chịu các tác động thay đổi bên ngoài. Bên cạnh đó, từ năm 2018 đến nay, nghêu liên tục bị chết ở hầu hết ở các tỉnh thành ven biển nuôi nghêu, điển hình như ở vùng nuôi nghêu huyện Gò Công Đông (tỉnh Tiền Giang), trong các tháng 10-12/2018, tỷ lệ nghêu chết lên tới 70-90% đúng thời điểm đang chuẩn bị thu hoạch. Tháng 1/2020, hiện tượng nghêu chết hàng loạt lại xảy ra tại hai tỉnh Bến Tre và Tiền Giang (tỷ lệ chết 80-90%); Thiệt hại ước tính hơn 70 tỷ đồng.

Trước những thách thức và khó khăn mà nghề nuôi nhuyễn thể nói chung và đặc biệt là nghề nuôi nghêu nói riêng đang phải đối mặt, các giải pháp công nghệ trong sản xuất nghêu giống được các nhà khoa học, các doanh nghiệp sản xuất nghêu xuất khẩu đặt ra như: Thoái hóa giống trong sản xuất nghêu nhân tạo và các công nghệ áp dụng sản xuất nghêu thương phẩm thành công ở một số nước; ứng dụng công nghệ nuôi nghêu của Đài  Loan; bảo tồn và phát triển nguồn lợi nghêu bố mẹ và nghêu giống tự nhiên; tiềm năng thị trường sản phẩm nghêu Việt; nghiên cứu hiện tượng nghêu chết hàng loạt và các giải pháp hạn chế thiệt hại; mô hình nghêu thương phẩm và nghêu giống Hợp tác xã ĐồngTiến, Bạc Liêu…

Theo ông Trần Đình Luân - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, cơ hội nuôi nghêu tại Việt Nam là rất lớn, ngành Thủy sản Việt Nam cần khai thác tiềm năng, lợi thế một cách hiệu quả, cần xác định những việc cần làm; Liên kết từ đầu vào tới đầu ra; Hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm ở tất cả các khâu, từ sản xuất giống, sản xuất nghêu thương phẩm đến thu mua, tiêu thụ.

Thị trường trong nước và thị trường thế giới luôn rộng mở, trong khi đó, 28 tỉnh ven biển Việt Nam lại có nhiều bãi trống (có thể nuôi được nghêu). Do thời tiết diễn biến phức tạp, khó đoán (hạn hán, xâm nhập mặn và những tác động xấu mà người nuôi không thể lường hết) nên người nuôi cần tuân thủ nghiêm các hướng dẫn kỹ thuật và chỉ đạo của cơ quan quản lý (để đảm bảo tỷ lệ nghêu sống cao).

Bên cạnh đó, trong quá trình tổ chức sản xuất, Chứng nhận quốc tế (MSC) và vấn đề truy xuất nguồn gốc cũng cần được các hợp tác xã địa phương chú ý; Đồng thời, chủ động hợp tác với các nhà máy để kiểm soát đầu ra. Ngược lại, các doanh nghiệp nghêu muốn phát triển phải gắn bó chặt chẽ với vùng nuôi.

Đối với thông tin quan trắc, cảnh báo môi trường phải sát, khi khuyến cáo truyền tải phải rõ ràng. Tổng cục Thủy sản và các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương sẽ luôn sát cánh, đồng hành, góp phần cho sự phát triển ngành hàng Nghêu, giúp ngành hàng Nghêu vươn cao, vươn xa và bền vững.