TCDN - Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa trao tặng máy thu hoạch nghêu cho 06 hợp tác xã (HTX) nuôi nghêu tại Duyên Hải, Trà Vinh. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Dự án Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị nghêu tre tại Việt Nam - SCBV.

Dự án được tài trợ bởi Liên minh châu Âu, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam hợp tác với Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác Thủy sản bền vững (ICAFIS), Trung tâm Nghiên cứu Lâm sản ngoài gỗ (NTFPRC), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) triển khai trong giai đoạn 2018 - 2022. Dự án sẽ tập trung ở 5 tỉnh: Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh (chuỗi giá trị nghêu) và Thanh Hóa & Nghệ An (chuỗi giá trị tre).

Tính đến tháng 12/2019 toàn tỉnh Trà Vinh có 06 hợp tác xã, các HTX phân bố chủ yếu ở các xã gồm: xã Long Hòa huyện Châu Thành; xã Mỹ Long Nam huyện Cầu Ngang; xã Hiệp Thạnh, xã Trường Long Hòa thị xã Duyên Hải. Tổng số thành viên tham gia HTX năm 2019 là 1.109 thành viên, trong đó có 328 thành viên là hộ nghèo, cận nghèo chiếm 29,5%.

Số liệu khảo sát năm 2019 cho thấy, các HTX trên địa bàn toàn tỉnh được nhà nước thuê đất hoặc tạm giao với tổng diện tích 1.177ha. Diện tích thực nuôi của các HTX là 410ha, chiếm 34,8% tổng diện tích được giao. Nếu tính trung bình thì mỗi HTX ở Trà Vinh diện tích 196ha/HTX; Diện tích thả nuôi 68ha/HTX.

Tuy nhiên, theo nghiên cứu của SCBV, các HTX không sử dụng hết diện tích đất được giao khai thác quản lý. Việc thu hoạch nghêu thương phẩm tại Trà Vinh hoàn toàn bằng thủ công và phụ thuộc vào lao động ngoài tỉnh. Mỗi đợt thu hoạch nghêu HTX huy động từ 30-80 lao động tham gia; cao điểm có thể lên đến 80-100 lao động. Năng suất khai thác trung bình của một lao động khoảng 30-40kg nghêu/giờ.

Chi phí để trả công cho lao động khai thác nghêu thường tính trên (kg) nghêu khai thác được, tùy theo mật độ nghêu thưa, dày để định mức chi trả và thường dao động trong khoản từ 2.000 đồng – 5.000 đồng/kg.  Chi phí cho thu hoạch nghêu trung bình chiếm 24,5% trong tổng chi phí sản xuất; Một số HTX thuê mướn lao động khai thác nghêu ngoài tỉnh như: HTX Ba Vinh, Thành Đạt có chi phí khai thác lần lượt là 34,8% và 33,2%. 

Một vấn đề khác, điều kiện bãi nuôi ở các hợp tác xã có nền hạ không đều nhau nên thời gian thu hoạch/ngày cũng có sự khác nhau. Các HTX nằm sâu trong vùng cửa sông như HTX Tiến Thành, HTX Thành Công nên có nền hạ bãi nuôi cao hơn các HTX khác, thời gian cạn nước để có thể thu hoạch được thường kéo dài từ  04-06 giờ cho mỗi ngày khai thác. Các HTX còn lại có nền hạ thấp hơn và gần biển nên thời gian cạn nước để có thể thu hoạch được thường chỉ từ 2,5-3,5 giờ/ngày.

Ngoài ra, do tác động của thủy triều nên mỗi tháng HTX chỉ có thể thu hoạch nghêu được từ 10-15 ngày; các ngày còn lại do thủy triều dâng cao nên không thể khai thác được. Từ điều kiện bãi nuôi như thế nên thời gian thu hoạch nghêu của các hợp tác xã ở Trà Vinh thường kéo dài từ 3-4 tháng mới thu hoạch xong vụ nuôi.

Các chuyên gia SCBV cho biết thêm, trong vụ nuôi 2018 -2019, một số thương lái đã mang một số máy khai thác nghêu đến địa phương và khai thác thí điểm, công suất của máy khai thác với sản lượng khá cao, trung bình đạt 2-3,5 tấn/giờ với 05 lao động vận hành 01 máy. Như vậy nếu ứng dụng vào HTX thì 01 ngày HTX chỉ cần 05 lao động có thể khai thác  được 9 tấn nghêu chỉ với chi phí khoản 1,3 triệu đồng/ tấn thấp hơn nhiều lần so với thu hoạch thủ công.

Trên cơ sở nghiên cứu thực tế thu hoạch nghêu tại các HTX nuôi nghêu tỉnh Trà Vinh, VCCI đã trao tặng máy thu hoạch nghêu cho 06 HTX nuôi nghêu tại Duyên Hải, Trà Vinh. Theo tính toán của các chuyên gia, việc ứng dụng máy móc vào khai thác nghêu vụ nuôi 2018-2019 đã tiết kiệm chi phí rất lớn. Cụ thể nếu khai thác thủ công HTX Ba Vinh phải tốn 1,620 tỷ, như nếu khai thác máy chỉ tốn 526,5 triệu đồng; HTX Tiến Thành nếu khai thác thủ công 700 triệu đồng, nếu khai thác máy chỉ tốn 260 triệu đồng. Việc tiết kiệm chi phí sẽ giúp HTX hạ giá thành sản phẩm và tăng lợi nhận qua đó thành viên được chia lãi nhiều hơn.

Bên cạnh đó, ưu điểm của việc ứng dụng máy móc vào khai thác nghêu là không cần triều cường cạn bãi vẫn thu hoạch được, qua đó giúp rút ngắn thời gian khai thác, hạn chế được rủi ro về môi trường, rủi ro về giá bán.

Thông qua hoạt động trao tặng máy thu hoạch, VCCI góp phần nâng cao năng lực của những người sản xuất quy mô nhỏ áp dụng các kỹ thuật sản xuất phù hợp và thực hành các tiêu chuẩn bền vững; Giúp nông dân cải tiến phương thức sản xuất, nâng cao chất lượng, phát triển bền vững hơn cho các thị trường và đồng thời tăng hiệu quả kinh doanh, áp dụng thành công các cải tiến khác.