TCDN - Chính sách liên doanh trong ngành ôtô Trung Quốc là một con dao hai lưỡi. Nhược điểm của nó là là các công ty sẽ không cảm thấy hứng thú với việc xây dựng và phát triển hệ thống công nghệ và sản phẩm riêng.

Kỳ 1: Lý do khiên ngành ô tô Trung Quốc hụt hơi trước đối thủ ngoại

Suốt nhiều năm qua, các nhà sản xuất ô tô nước ngoài phải hợp tác với các doanh nghiệp quốc doanh để sản xuất ôtô tại Trung Quốc với giới hạn sở hữu 50%. Quy định về tỷ lệ sở hữu thay đổi vào năm 2018, khi chính phủ bắt đầu cho phép các công ty nước ngoài sở hữu hơn 50% cổ phần công ty liên doanh.

Tận dụng thời cơ, các hãng xe ngoại ồ ạt nâng tỷ lệ sở hữu trong liên doanh. Hãng Volkswagen nâng cổ phần trong liên doanh JAC Volkswagen lên 75%, trong khi BMW mua lại cổ phần từ đối tác Brilliance China Automotive để tăng tỷ lệ sở hữu tại BMW Brilliance lên đến 75%.

Stephen Dyer, Giám đốc AlixPartners (Thượng Hải) và là cựu giám đốc Ford Trung Quốc, cảnh báo chính sách liên doanh trong ngành ô tô Trung Quốc là một con dao hai lưỡi. Ông nói với Nikkei rằng một mặt, liên doanh mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp nhà nước, bởi họ sẽ thu lợi nhuận lớn để phát triển thương hiệu.

Nhược điểm của phương thức liên doanh, theo Stephen, là các công ty sẽ không cảm thấy tính cấp thiết để xây dựng và phát triển hệ thống công nghệ và sản phẩm riêng như các doanh nghiệp không có đối tác liên doanh nước ngoài khác.

Yếu tố ấy, về lâu dài, sẽ làm giảm tính bản địa của họ. Ngoài ra, trong năm tới các doanh nghiệp ngoại sẽ có thể mua và toàn quyền kiểm soát liên doanh theo quy định mới.

Nikkei đánh giá tăng trưởng trong doanh số ô tô Trung Quốc trong thập kỷ qua chủ yếu đến từ các doanh nghiệp không thuộc khối sở hữu nhà nước, như Geely Automobile và Great Wall Motor. Rachel Miu, chuyên gia phân tích ôtô tại Ngân hàng DBS (Hong Kong), nhận định các doanh nghiệp ôtô nhà nước Trung Quốc không có động lực cạnh tranh trên thị trường.

"Vì hưởng khoản lợi nhuận khổng lồ từ hoạt động liên doanh, những doanh nghiệp nhà nước trở nên thờ ơ với mục tiêu phát triển xe nội địa", bà nói. Trong bối cảnh các thương hiệu xe quốc tế mang lại lợi ích lớn hàng năm, giới doanh nghiệp nhà nước không còn hào hứng với mục tiêu phát triển các thương hiệu độc quyền trong nước nữa.

Bà Claire Yuan, giám đốc S&P Global Ratings, từng nhận định trong một báo cáo gần đây rằng các hãng xe độc quyền Trung Quốc là đối tượng dễ chịu ảnh hưởng nhất bởi sự suy thoái của ngành ô tô.

Nguyên nhân của thực trạng ấy, theo Yuan, là công nghệ sản phẩm và trải nghiệm người dùng của những loại xe nội địa kém hấp dẫn hơn hẳn so với những hãng xe ngoại. Bà nói thêm rằng các thương hiệu của Đức và Nhật Bản sẽ tiếp tục giữ vững vị thế do sở hữu công nghệ tiên tiến và giá trị còn lại sau khi sử dụng cũng cao hơn.

Nhiều thương hiệu liên doanh liên tục tung ra các mẫu xe cấp thấp với mức giá cạnh tranh hơn trong những năm gần đây khi thị trường ôtô Trung Quốc thu hẹp dần sau đỉnh hồi năm 2017. Giá xe ngoại giảm dần cũng tạo lợi thế cho các thương hiệu độc quyền Trung Quốc.

Đương nhiên các nhà sản xuất ô tô nhà nước Trung Quốc cũng ráo riết hành động. Guangzhou Automobile tuyên bố công ty đã thành lập ủy ban quản lý nhằm chỉ đạo sự phát triển của ô tô trong nước và nâng cao khả năng cạnh tranh của thương hiệu độc quyền nội địa.

Chính quyền Trung Quốc và các công ty sản xuất ôtô kỳ vọng trong tương lai, công nghệ ôtô điện của Trung Quốc sẽ có khả năng thay đổi vị thế của ô tô nội địa trong mắt người dùng. Đầu tháng 11, Bắc Kinh thông báo Trung Quốc sẽ thúc đẩy mạnh mẽ các phương tiện năng lượng mới như xe điện, xe hybrid plug-in và pin nhiên liệu.

Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu doanh số những loại xe thế hệ mới sẽ chiếm hơn 50% thị trường xe hơi nói chung vào năm 2035. Dù vậy, vấn đề nhu cầu thị trường vẫn là câu hỏi chưa có đáp án khi người dân Trung Quốc vẫn chưa thật sự ủng hộ ngành công nghệ ô tô nước nhà.

Giới sản xuất trong nước vẫn không thể chắc chắn liệu sự hoài nghi của khách hàng Trung Quốc đối với các hãng ô tô nội địa sẽ thay đổi theo chiều hướng tích cực hơn trong tương lai hay không.

Du Guozhong, Trợ lý Tổng giám đốc BYD, thừa nhận một số lượng lớn khách hàng nội địa không hiểu rõ, dẫn đến thiếu ủng hộ và yêu thích các thương hiệu ôtô Trung Quốc.

BYD là hãng xe tư nhân đang nhận sự hậu thuẫn của phù thủy đầu tư Warren Buffett. Giới chuyên môn coi BYD là nhà sản xuất xe điện độc quyền hàng đầu đất nước.

"Giới sản xuất ôtô Trung Quốc nên chấp nhận thực tế rằng người tiêu dùng có ấn tượng và nhận thức tiêu cực về các thương hiệu ô tô nội địa", ông Du nhấn mạnh.