TCDN - Thời gian hoàn vốn kéo dài, không khả thi tài chính là lý do chính khiến Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (CMSC) chưa muốn Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) triển khai dự án mở rộng cảng hàng không Điện Biên.

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản truyền đạt kết luận của Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng tại cuộc họp về triển khai nâng cấp, mở rộng cảng hàng không Điện Biên.

Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải khẩn trương làm rõ các ý kiến của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; trong đó có luận cứ về cơ sở pháp lý của việc giao Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) đầu tư khu bay tại sân bay Điện Biên.

Theo đó, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng Điện Biên là vùng đất lịch sử, giàu truyền thống văn hóa, có ý nghĩa quan trọng về quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên hệ thống hạ tầng giao thông kết nối Điện Biên với các vùng trong cả nước còn hạn chế, nhất là đường bộ và hàng không.

Cảng hàng không Điện Biên được quy hoạch đến năm 2030 với quy mô cấp 3C, công suất 2 triệu hành khách/năm.

Tuy nhiên, những năm gần đây lượng hành khách giảm dần. Một trong những nguyên nhân do kết cấu hạ tầng Cảng hàng không Điện Biên chưa được đầu tư đúng mức; hiện trạng đường cất hạ cánh ngắn nên chỉ khai thác được tàu bay ATR-72 và tương đương.

Do đó, Phó thủ tướng cho rằng việc đầu tư nâng cấp cảng hàng không Điện Biên là rất cần thiết để đáp ứng yêu cầu đảm bảo quốc phòng - an ninh, khai thác tiềm năng, lợi thế của Điện Biên về đất đai, phát triển du lịch và sản xuất, chế biến công nghiệp, nông, lâm sản...

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Giao thông vận tải chủ trì, phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên và Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp có văn bản trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định giao Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) triển khai đầu tư; trong đó, làm rõ thuận lợi, khó khăn và phương án triển khai.

Do đó, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải khẩn trương làm rõ các ý kiến của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; trong đó, luận cứ cơ sở pháp lý của việc giao ACV đầu tư khu bay (ví dụ như việc đầu tư mới đường cất hạ cánh không ảnh hưởng đến tài sản công thuộc khu bay hiện hữu; pháp luật hiện hành không cấm doanh nghiệp đầu tư mới khu bay...).

Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng yêu cầu cần tính toán hiệu quả đầu tư, khai thác toàn hệ thống các cảng hàng không do ACV đang quản lý. Yêu cầu ACV tính toán, có ý kiến chính thức gửi Bộ Giao thông vận tải và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp về năng lực đầu tư Cảng hàng không Điện Biên.

Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải thực hiện nhiệm vụ nêu trên, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 15/8/2020.

"Sau khi Bộ Giao thông vận tải có ý kiến về các nội dung nêu trên, Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan liên quan thực hiện trình tự lập, thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư dự án theo quy định của pháp luật", Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng chỉ đạo.

Phân vân về năng lực của ACV

Trước đó, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước Nhà nước tại doanh nghiệp (CMSC) có công văn gửi người đại diện phần vốn Nhà nước tại Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam – Công ty Cổ phần (ACV) về việc triển khai dự án đầu tư xây dựng mở rộng cảng hàng không Điện Biên (Dự án).

Theo đó, CMSC đề nghị ACV tổng hợp, báo cáo Bộ Giao thông vận tải (GTVT) quan điểm của SMSC đối với dự án, trong đó đề nghị Bộ GTVT làm rõ khả năng cân đối vốn đầu tư khu bay của cảng hàng không Điện Biên Đối với phần đầu tư nhà ga theo quy mô mới phải nêu rõ theo tính toán hiện nay sẽ không sử dụng hết công suất; việc đầu tư dự án không hiệu quả về tài chính.

Trường hợp Thủ tướng Chính phủ quyết định giao ACV đầu tư cảng hàng không Điện Biên, Bộ GTVT cần làm rõ căn cứ, cơ sở pháp lý đối với việc giao Công ty Cổ phần ACV thực hiện nhiệm vụ chính trị của Chính phủ đầu tư khu bay.

Trong đó nêu rõ việc đầu tư dự án không hiệu quả về tài chính của doanh nghiệp; không phù hợp với quy định của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp về việc đầu tư bảo toàn vốn và phát triển nguồn vốn.

CMSC đề nghị Bộ GTVT nghiên cứu, xem xét phương án báo cáo cấp có thẩm quyền sử dụng vốn ngân sách nhà nước đầu tư khu bay trước.

Sau đó, trên cơ sở thực tế khai thác mới xem xét đánh giá và đề xuất thời điểm phù hợp để cải tạo, nâng cấp hoặc xây dựng mới nhà ga theo quy hoạch như đã áp dụng mô hình tại cảng hàng không Cát Bi, cảng hàng không Cam Ranh.

Theo CMSC, đến thời điểm hiện tại, các khu bay của 21 cảng hàng không đang giao cho ACV quản lý (trong đó có cảng hàng không Điện Biên) chưa được cấp có thẩm quyền quyết định chuyển thành tài sản của ACV.

Việc đầu tư các hạng mục khu bay thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT. Vì vậy, CMSC cho rằng, việc ACV đề nghị sử dụng nguồn vốn doanh nghiệp để đầu tư khu bay tại cảng hàng không Điện Biên là chưa phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.

Liên quan đến quy mô đầu tư nhà ga cảng hàng không Điện Biên, CMSC cho biết, công suất nhà ga hiện hữu là 300.000 hành khách/năm, số hành khách hàng năm cao nhất là 81.804 hành khách vào năm 2014 và đang có xu hướng giảm dần, trong đó năm 2019 chỉ còn 57.339 hành khách (tương đương 20% công suất).

Vì vậy, CMSC đánh giá việc ACV đề xuất công suất nhà ga 2 triệu hành khách/năm, gấp 7 lần công suất hiện tại và gấp 35 lần sản lượng khai thác thực tế của năm 2019 chưa thực sự phù hợp, đặc biệt chưa rõ khả năng cân đối vốn đầu tư khu bay thuộc tài sản công do Bộ GTVT quản lý, chưa đảm bảo việc đầu tư đồng bộ.

Điều đáng quan ngại nhất, theo CMSC là hiệu quả tài chính của dự án với các chỉ số IRR đạt 6%, NPV là – 321 triệu đồng, thời gian hoàn vốn hơn 50 năm cho thấy công trình không có hiệu quả tài chính.

Theo đề xuất sơ bộ của ACV gửi tới các cơ quan chức năng vào cuối năm 2019, sân bay Điện Biên sẽ được xây dựng mới đường cất hạ cánh kích thước 2.400 mm x 45 m, 2 đường lăn kết nối có khả năng đón được tàu bay A320/A321 hoặc tương đương.

Một nhà ga hành khách mới với 2 cao trình đáp ứng 2 triệu hành khách/năm và các hạng mục phụ trợ; xây dựng sân đỗ với 6 vị trí đỗ tàu bay A320/A321 hoặc tương đương; đài kiểm soát không lưu kết hợp với trung tâm điều hành chỉ huy bay; đài dẫn đường VOR/DME.

Khái toán tổng mức đầu tư dự án Điện Biên là 4.787 tỷ đồng, trong đó các hạng mục khu bay là 1.400 tỷ đồng; các hạng mục hàng không dân dụng 1.700 tỷ đồng; các hạng mục công trình đảm bảo điều hành bay dự kiến 155 tỷ đồng; chi phí giải phóng mặt bằng 1.532 tỷ đồng do UBND tỉnh Điện Biên thực hiện.

ACV cho biết là đang phối hợp với đơn vị tư vấn nghiên cứu các phương án triển khai thực hiện nhằm so sánh, lựa chọn phương án tối ưu để hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.

Cụ thể, trong phương án 1, ACV đề xuất sẽ dùng vốn doanh nghiệp để đầu tư các công trình khu hàng không dân dụng và công trình khu bay; các công trình đảm bảo điều hành bay sẽ do Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) đầu tư bằng vốn doanh nghiệp nhà nước.

Kinh phí giải phóng mặt bằng sẽ do UBND tỉnh Điện Biên đảm nhận bằng vốn ngân sách địa phương. Tiến độ triển khai dự án là 36 tháng sau khi được các cơ quan có thẩm quyền phê duyệt chủ trương dự án.

ACV cho rằng, phương án 1 có khá nhiều điểm thuận lợi như bản thân ACV là doanh nghiệp cảng hàng không được Nhà nước giao nhiệm vụ đầu tư, quản lý, khai thác, cung cấp dịch vụ tại các cảng hàng không trên cả nước có kinh nghiệm và năng lực tài chính; không tạo áp lực lên ngân sách nhà nước.

Với phương án 2, ACV đề xuất các công trình khu bay sẽ do Nhà nước triển khai (Bộ GTVT hoặc UBND tỉnh Điện Biên làm chủ đầu tư) bằng vốn ngân sách nhà nước; các công trình khu hàng không dân dụng sẽ do ACV đầu tư; VATM sẽ đầu tư các công trình đảm bảo điều hành bay.

“Phương án này ngoài việc kéo dài thời gian đầu tư (40 tháng) còn tạo áp lực lớn lên ngân sách Trung ương và địa phương”, ông Lại Xuân Thanh, Chủ tịch HĐQT ACV đánh giá.

Được biết, hiện cơ sở hạ tầng sân bay Điện Biên chỉ đạt cấp 3C, đáp ứng yêu cầu khai thác tàu bay ATR72 và tương đương trở xuống.

Do vậy, sân bay Điện Biên chỉ có khai thác các chặng bay ngắn như Hà Nội – Điện Biên, Hải Phòng – Điện Biên, không thể mở các đường bay tầm trung trở lên như Đà Nẵng – Điện Biên, TP. HCM – Điện Biên.

Bên cạnh đó, kế hoạch phát triển đội tàu bay hiện tại của các hãng hàng không như Vietnam Airlines, Vietjet, Jestar Pacific từ nay đến năm 2030 tập trung vào các loại tàu bay A320 trở lên và kết cấu hạ tầng cảng hàng không Điện Biên hiện tại sẽ không đáp ứng được nhu cầu khai thác của các hãng hàng không trong những năm tới.