TCDN - Việc tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân tiếp cận đất đai là một phần quan trọng trong chính sách phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam. Tuy nhiên, hiện phần lớn doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận và đảm bảo quyền sử dụng đất đai ổn định cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tại Tọa đàm “Các giải pháp đột phá tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển khu vực kinh tế tư nhân" GS.TS Nguyễn Thành Hiếu - Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh, so với kỳ vọng trở thành trụ cột phát triển kinh tế quốc gia, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều bất cập. Hiện nay, đây là khu vực có hiệu quả kinh doanh, trình độ khoa học công nghệ, năng suất lao động và thu nhập người lao động thấp nhất trong các thành phần kinh tế. Đồng thời, khu vực này đang có dấu hiệu “hụt hơi” trong quá trình phát triển. Nguyên nhân bắt nguồn từ nhiều “nút thắt”, trong đó có sự hạn chế về năng lực nội tại và khả năng tiếp thu nguồn lực phát triển.

Làm rõ thêm nguyên nhân gây hạn chế phát triển khu vực kinh tế tư nhân, GS.TS Ngô Thắng Lợi – Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, chính sách thiếu bao trùm trong tiếp cận nguồn lực sản xuất. Hiện nhiều doanh nghiệp tư nhân gặp khó khăn trong việc tiếp cận và đảm bảo quyền sử dụng đất đai ổn định cho hoạt động sản xuất kinh doanh, các thủ tục giải phóng mặt bằng, thu hồi đất thường mất nhiều thời gian, phương pháp tính giá đất, thủ tục cấp phép, thông tin quy hoạch còn gây nhiều bức xúc, cản trở tốc độ thu hồi và bàn giao đất sạch cho các nhà đầu tư. Giá thuê đất cao đang là một rào cản quan trọng đối với sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam.

Chia sẻ thực trạng tiếp cận đất trong các Cụm công nghiệp (CCN) TS. Trần Xuân Lượng Phó Viện trưởng – Viện Nghiên cứu Đánh giá Thị trường BĐS Việt Nam cho biết, việc tiếp cận đất của DNNVV trong các CCN tại Việt Nam đang tồn tại nhiều khó khăn mang tính hệ thống, đặc biệt ở các CCN quy mô lớn. Cụ thể, chỉ 18–20% DNNVV có nhu cầu thuê đất trong CCN được tiếp cận thành công, chủ yếu ở các CCN quy mô nhỏ (dưới 10 ha) do UBND tỉnh/huyện trực tiếp quản lý và cho thuê. Ở các CCN trên 20 ha, tỷ lệ này giảm xuống còn dưới 10%, phần lớn diện tích thuộc quyền khai thác của 1–2 chủ đầu tư hạ tầng.

Bên cạnh đó, giá thuê đất cao vượt khả năng chi trả. Giá thuê qua chủ đầu tư hạ tầng thường cao hơn 15–25% so với giá Nhà nước cho thuê trực tiếp, do cộng thêm chi phí hạ tầng, quản lý và lợi nhuận. Ví dụ: Tại một CCN ở miền Bắc, giá Nhà nước cho thuê trực tiếp là 1,2–1,4 triệu đồng/m²/chu kỳ thuê, nhưng qua chủ đầu tư hạ tầng giá tăng lên 1,6–1,8 triệu đồng/m². Ngoài tiền thuê, DNNVV phải trả thêm phí dịch vụ, bảo trì hạ tầng (ước tính 50.000– 80.000 đồng/m²/năm) và tiền đặt cọc ban đầu tương đương 30–50% tổng giá trị hợp đồng.

Để tháo gỡ nút thắt, nhóm nghiên cứu Đại học Kinh tế quốc dân đề xuất, cần hoàn thiện chính sách tạo bình đẳng cho các doanh nghiệp tư nhân so với các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI, nhất là trong việc tiếp cận các cơ hội kinh doanh và các nguồn lực kinh doanh. Theo đó, cần mở rộng sự tham gia của các doanh nghiệp này vào dự thầu các dự án đầu tư có vốn nhà nước, bảo đảm công khai, minh bạch trong tổ chức đấu thầu; thu hẹp danh mục các ngành, nghề, các lĩnh vực thuộc độc quyền Nhà nước, thu hẹp danh mục các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi thời kỳ. Đối với việc tiếp cận đất đai, cần xóa bỏ các thủ tục hành chính phức tạp và phiền hà trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất và cấp chứng nhận quyền sử dụng đất.