TCDN - Với chủ trương ưu tiên truyền thống và sự ổn định hơn lợi nhuận và tăng trưởng, công ty bánh nướng Ichiwa đã tồn tại qua nhiều cuộc chiến tranh, thiên tai.

Bà Naomi Hasegawa (60 tuổi) cùng những người thân điều hành một công ty bánh nướng. Họ bán bánh mochi nướng trong một cửa hàng nhỏ bằng gỗ gần một ngôi đền cổ tại Kyoto. Tổ tiên của họ mở cửa hàng bánh nướng từ năm 1000, để phục vụ người dân trên khắp Nhật Bản đến đây cầu nguyện đại dịch chóng kết thúc. Họ đặt tên công ty là Ichiwa.

Giờ đây, sau hơn 1.000 năm, đại dịch mới lại đang tàn phá kinh tế Kyoto khi nguồn khách du lịch trọng yếu biến mất. Dù vậy, nhà Hasegawa không lo ngại về tài chính của họ.

Cũng như nhiều doanh nghiệp khác tại Nhật Bản, công ty bánh nướng Ichiwa có tầm nhìn dài hạn. Với chủ trương ưu tiên truyền thống và sự ổn định hơn lợi nhuận và tăng trưởng, Ichiwa đã tồn tại qua nhiều cuộc chiến tranh, thiên tai, thảm họa tự nhiên và sự thăng trầm của các triều đại. Trải qua cả nghìn năm, món bánh mochi nướng của họ vẫn không thay đổi.

Có thể những doanh nghiệp giống như tiệm bánh của Naomi Hasegawa không năng động như doanh nghiệp ở nhiều nước khác, song sự tồn tại của họ là bài học quý với công ty tại các quốc gia như Mỹ - nơi đại dịch đã buộc hàng chục nghìn doanh nghiệp phá sản.

"Các cuốn giáo trình kinh tế dạy chủ doanh nghiệp tối đa hóa lợi nhuận, tăng quy mô, thị phần và tốc độ tăng trưởng. Tuy nhiên, nguyên tắc hoạt động của các công ty đã tồn tại hàng trăm năm  hoàn toàn khác", Kenji Matsuoka - Giáo sư tại Đại học Ryukoku tại Kyoto, phát biểu. Theo ông, ưu tiên số một của họ là có thể tiếp tục hoạt động. Mỗi thế hệ giống như một tuyển thủ trong cuộc chạy tiếp sức. Sứ mệnh quan trọng nhất là phải chuyền gậy cho người sau".

Nhật Bản là cái nôi của hàng vạn doanh nghiệp lâu đời. Hơn 33.000 công ty ở đây đã tồn tại từ 100 năm trở lên, chiếm 40% số doanh nghiệp lâu đời trên thế giới. Hơn 3.100 doanh nghiệp đã tồn tại ít nhất 200 năm. Khoảng 140 doanh nghiệp đã hoạt động hơn 500 năm và ít nhất 19 doanh nghiệp khẳng định họ đã tồn tại qua 1.000 năm.

Mọi người gọi các công ty lâu đời là "shinise" trong tiếng Nhật và chúng là niềm tự hào của quốc gia. Chính quyền địa phương quảng bá sản phẩm của họ. Sách quản trị lý giải bí quyết thành công của họ. Hướng dẫn viên du lịch cũng nhiệt tình với các công ty lâu đời.

Đa số doanh nghiệp lâu đời như Ichiwa là công ty gia đình nhỏ, cung cấp các sản phẩm và dịch vụ truyền thống. Tuy nhiên, một số công ty lại khá nổi tiếng, như Nintendo - bắt đầu với sản xuất lá bài cách đây 131 năm, hay hãng nước tương Kikkoman đã hoạt động từ năm 1917.

Hasegawa nói rằng để tồn tại hàng nghìn năm, công ty bánh nướng của bà không thể chỉ theo đuổi lợi nhuận. Họ cần có mục đích cao hơn. Với Ichiwa, đó là tín ngưỡng. Họ phục vụ những người hành hương đến đến thờ.

Những giá trị cốt lõi mang tên "kakun". Chúng giúp các công ty ra quyết định kinh doanh suốt nhiều thế hệ. Họ quan tâm đến nhân viên, hỗ trợ cộng đồng và hướng đến sản phẩm khơi lên sự tự hào.

Ichiwa chủ trương họ chỉ kinh doanh một thứ và làm thật tốt. Đây là cách tiếp cận của rất nhiều doanh nghiệp Nhật Bản.

Công ty đã từ chối rất nhiều cơ hội mở rộng. Mới đây, họ khước từ đề nghị của Uber Eats về việc giao hàng trực tuyến. Đến nay Mochi vẫn là sản phẩm duy nhất trong thực đơn của họ. Nếu khách muốn thêm đồ uống, họ có thể chọn trà xanh.

Suốt 1.020 năm qua, phụ nữ trong gia đình Hasegawa làm bánh với công thức gần như không đổi. Dĩ nhiên, họ vẫn hiện đại hóa một số thứ. Chẳng hạn, giới chức y tế địa phương đã cấm dùng nước giếng, và Ichiwa đã mua máy nghiền gạo để tiết kiệm vài giờ lao động mỗi sáng. Bên cạnh đó, sau khi để khách tự giác trả tiền trong nhiều thế kỷ, sau Thế chiến thứ hai, công ty đã niêm yết giá cố định cho mỗi đĩa vì họ bắt đầu quan tâm hơn đến tài chính.

Phòng ngừa rủi ro là thói quen của các doanh nghiệp Nhật tồn tại lâu đời. Thói quen ấy định hình sau các cuộc khủng hoảng trước. Họ cũng chuộng tích trữ tiền mặt. Hai truyền thống đó giúp Nhật Bản không phải chứng kiến tỷ lệ doanh nghiệp phá sản cao như Mỹ trong đại dịch.

"Kể cả khi có lợi nhuận, họ cũng không tăng chi tiêu", Tomohiro Ota - nhà phân tích tại Goldman Sachs, nhận định.

Các doanh nghiệp lớn thường giữ rất nhiều tiền mặt để đảm bảo họ có thể tiếp tục trả lương và đáp ứng các nghĩa vụ tài chính trong trường hợp kinh tế sa sút.

"Tuy nhiên, ngay cả các doanh nghiệp nhỏ cũng có mức nợ thấp và dự trữ trung bình 1-2 tháng chi phí hoạt động, Ota nói.

Khi họ cần hỗ trợ, nguồn tài chính lại khá rẻ và dễ tiếp cận. Lãi suất tại Nhật Bản rất thấp trong nhiều thập kỷ. Các gói hỗ trợ của chính phủ trong đại dịch càng giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận vốn với lãi suất gần như bằng 0.

Không chỉ có cơ sở riêng, các shinise nhỏ thường sử dụng thành viên trong gia đình để giảm chi phí lương. Vì thế, họ để dành khoản tiền mặt lớn. Khi Toshio Goto - Giáo sư tại Đại học Kinh tế Nhật Bản khảo sát để viết sách về các doanh nghiệp có tuổi đời ít nhất 100, hơn một phần tư doanh nghiệp khẳng định họ có đủ quỹ để hoạt động trong 2 năm trở lên.