TCDN - Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, Bộ Tài chính cần có nhận thức tiết kiệm tài chính không đơn thuần như cái kéo để cắt xén chi tiêu, mà theo tinh thần của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí với quan điểm 1 tỷ cần thiết chi ngay nhưng 1 đồng không cần thiết cũng không chi.

Tiết kiệm hơn 6.000 tỷ đồng lập, thẩm định phê duyệt dự toán

Ngày 23/8, Đoàn giám sát của Quốc hội làm việc với Bộ Tài chính để chuẩn bị cho giám sát chuyên đề về việc thực hiện chính sách pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021.

Báo cáo với Đoàn Giám sát về việc thực hiện chính sách pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại Bộ Tài chính, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, giai đoạn 2016-2021, Bộ đã trình cấp có thẩm quyền ban hành 1.206 văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực tài chính, ngân sách, nhiều văn bản ban hành đã giúp tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và từng bước cơ cấu lại ngân sách nhà nước (NSNN).

Bộ Tài chính đã thực hiện nghiêm kỷ luật tài chính - NSNN, tăng cường kiểm tra, giám sát và công khai, minh bạch việc sử dụng NSNN. Triệt để tiết kiệm chi thường xuyên để tạo nguồn cải cách tiền lương. Từ năm 2016-2021, các đơn vị thuộc Bộ Tài chính đã tiết kiệm được hơn 6.087 tỷ đồng trong công tác lập, thẩm định, phê duyệt dự toán, quyết toán, quản lý, sử dụng kinh phí NSNN.

Trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, giai đoạn 2016-2021 đã cắt giảm 100% các dự án không nằm trong quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt; cắt giảm, tạm dừng các hạng mục công trình chưa thực sự cần thiết hoặc hiệu quả đầu tư thấp; Cắt giảm 100% việc tổ chức lễ động thổ, lễ khởi công, khánh thành các công trình xây dựng cơ bản…

Bộ Tài chính chủ động tổ chức, sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc thẩm quyền của Bộ, theo đó đã giảm từ 36 đơn vị xuống còn 26 đơn vị, tương đương giảm khoảng 28% số lượng đơn vị sự nghiệp.

Về việc thực hiện tiết kiệm trong quá trình lập dự toán chi NSNN, Bộ trưởng cho biết, giai đoạn 2016-2021, Bộ Tài chính đã tính giảm cho NSNN khoảng hơn 22.300 tỷ đồng. Bộ cũng đã có văn bản đề nghị các địa phương cắt giảm kinh phí hội nghị, công tác trong và ngoài nước, tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên. Đối với công tác quản lý, sử dụng tài sản công, đã có 28 bộ, ngành và 60 địa phương thực hiện rà soát danh mục tài sản mua sắm tập trung…

Về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trên phạm vi toàn quốc trong giai đoạn 2016 - 2021, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Chính phủ đã trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua 104 luật, pháp lệnh, nghị quyết. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành ở trung ương đã ban hành theo thẩm quyền 5.978 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó có 5 văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Đối với quản lý, điều hành ngân sách nhà nước và quản lý đầu tư công, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc khẳng định, cơ cấu chi giai đoạn 2016 - 2021 tiếp tục chuyển dịch tích cực, đạt mục tiêu đề ra, tăng tỷ lệ chi đầu tư phát triển bình quân giai đoạn lên trên 28%, vượt mục tiêu Quốc hội đề ra. Lũy kế vốn đầu tư giải ngân qua Kho bạc Nhà nước giai đoạn 2016 - 2021 đạt 80,23% kế hoạch. Công tác quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành được chú trọng, góp phần hạn chế thất thoát, lãng phí…

Báo cáo với Đoàn giám sát, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nêu một số tồn tại, hạn chế như: còn hiện tượng chưa tuân thủ nghiêm quy định về ban hành, thời hạn lập, gửi chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; chất lượng lập, phân bổ kế hoạch và công tác chuẩn bị dự án đầu tư công một số nơi còn nhiều bất cập, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp; công tác chống thất thu thuế, chống buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển giá, trốn thuế, xử lý thu hồi nợ đọng chưa đạt kết quả như mong muốn…

Sắp xếp các cơ sở nhà đất sau sắp xếp bộ máy còn chậm

Báo cáo rà soát kết quả bước đầu việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại Bộ Tài chính, do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Thị Phú Hà, Tổ trưởng Tổ công tác (Đoàn giám sát) trình bày đã khẳng định, giai đoạn 2016-2021, việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại Bộ Tài chính đạt được nhiều kiết quả đáng ghi nhận.

Tổ công tác đề nghị Bộ Tài chính chia sẻ kinh nghiệm, cách thức tiết kiệm trong lập, thẩm định, phê duyệt dự toán, quản lý, sử dụng kinh phí. Tuy nhiên, Bộ là cơ quan chuyên môn tham mưu cao nhất của Chính phủ trong lập, thẩm định, phê duyệt, giao kế hoạch việc thu, chi ngân sách hàng năm nhưng quá trình thực hiện còn nhiều sai sót đã được cơ quan kiểm tra, kiểm toán phát hiện, kiến nghị xử lý; đề nghị Bộ Tài chính thực hiện nghiêm và làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan về vấn đề này.

Đối với việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Tổ công tác khẳng định, vẫn còn một số văn bản thuộc chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền của Bộ Tài chính chưa hoàn thành đúng tiến độ, một số văn bản chi tiết chậm ban hành hoặc ban hành chậm hơn so với thời điểm có hiệu lực của Luật.

Báo cáo của Bộ Tài chính với Đoàn giám sát khẳng định không có dự án kém hiệu quả, vượt tiêu chuẩn, định mức, tuy nhiên qua giám sát, Tổ công tác nhận thấy vẫn còn công trình, dự án đầu tư vượt tiêu chuẩn, định mức, vừa kết thúc đầu tư có nhu cầu chuyển sang nhiệm vụ khác.

Về kinh phí khoa học công nghệ, quyết toán chi khoa học công nghệ giai đoạn 2016-2021 chỉ đạt 64,1%; vẫn còn nhiều đề tài chưa hoàn thành nghiệm thu, quyết toán; việc bố trí dự toán các khoản kinh phí này chưa sát yêu cầu.

Tổ công tác cũng nêu thực tế việc sắp xếp các cơ sở nhà, đất của Bộ còn chậm, vẫn còn 435 cơ sở nhà, đất thuộc trụ sở làm việc chưa được phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất. Ngoài ra, việc sắp xếp các cơ sở nhà đất sau sắp xếp bộ máy còn chậm, dẫn đến nhiều cơ sở nhà, đất, trụ sở làm việc sử dụng chưa bảo đảm đúng quy định, vượt định mức... gây lãng phí trong việc quản lý, sử dụng các tài sản này.

Về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của cả nước thuộc lĩnh vực phân công quản lý của Bộ Tài chính, Tổ công tác nhận định, bên cạnh kết quả đạt được, công tác lập, thẩm định, chấp hành dự toán NSNN của cả nước do Bộ Tài chính chủ trì, tham mưu thực hiện còn nhiều tồn tại, bất cập. Việc thẩm định công tác lập dự toán cả thu và chi của các bộ, ngành, địa phương cơ bản không sát với thực tế, khả năng thu, chi NSNN dẫn tới hậu quả các cân đối bị động, chuyển nguồn, hủy dự toán lớn, huy động bội chi vượt quá nhu cầu cần thiết chi trong năm.

Bộ Tài chính chưa làm rõ số thất thoát, lãng phí, cũng như vi phạm trong quản lý các Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách theo yêu cầu của Đoàn giám sát; Tổ công tác đề nghị Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan bổ sung đánh giá đầy đủ các nội dung theo yêu cầu của Đoàn giám sát và đề xuất các cơ chế, chính sách, giải pháp khắc phục các tồn tại, hạn chế.

Bên cạnh đó, Tổ công tác cũng cho rằng, việc quản lý, sử dụng các khoản nợ công chưa thật sự hiệu quả, giải ngân nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ rất chậm, thời gian triển khai dự án kéo dài, phải gia hạn thực hiện, không hoàn thành, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn vay…

Cho ý kiến tại buổi làm việc, ông Bùi Đức Thụ, đại biểu Quốc hội khóa XIII, thành viên Đoàn giám sát đánh giá, thời gian gần đây, kết quả quản lý tài chính ngân sách có chuyển biến tích cực, có sự chỉ đạo quyết liệt sát sao, kịp thời, đem lại kết quả đáng ghi nhận, đặc biệt là thu ngân sách nhà nước tăng khá, cơ cấu thu có sự chuyển biến tích cực, thu nội địa đạt hơn 85%, giảm bớt phụ thuộc vào xuất nhập khẩu, tài nguyên, đất đai. Bộ Tài chính tích cực tham mưu giúp Chính phủ quản lý tài chính công, tài sản công; gương mẫu, nghiêm khắc trong quản lý tài chính công, tài sản công thuộc lĩnh vực được phân công phụ trách.

Đối với trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Tài chính, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai đề nghị Bộ đánh giá cụ thể về việc thực hiện chính sách thu ngay từ khâu xây dựng chính sách để tránh lãng phí. Ngoài ra, công tác thu đối với hoạt động giao dịch trên nền tảng số cũng cần được bổ sung trong báo cáo, bởi đây là vấn đề nhức nhối toàn cầu trong khi đó, Việt Nam có mức tăng trưởng đứng đầu trong khu vực châu Á.

Rà soát lộ trình cải cách chính sách về thuế

Một số thành viên Đoàn giám sát cũng phản ánh kiến nghị của địa phương về một số định mức, tiêu chuẩn đã lạc hậu và tạo ra nhiều hệ lụy trong quản lý ngân sách; đồng thời đề nghị đẩy mạnh quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra, trong đó xác định rõ tiêu chí, đánh giá kết quả thực hiện. Bộ Tài chính cũng cần có giải pháp thực hiện hiệu quả quản trị vốn ngân sách linh hoạt trong bối cảnh thu chi khó khăn không đảm bảo bền vững. Số vượt thu ngân sách hiện nay chủ yếu là thu ngân sách địa phương và thu từ nhà đất, trong khi thu ngân sách trung ương gặp khó khăn, áp lực chi thường xuyên lớn.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi giám sát, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao Báo cáo của Bộ Tài chính và báo cáo rà soát bước đầu của Tổ công tác (Đoàn giám sát); nhấn mạnh thời gian từ nay đến thời điểm trình Ủy ban Thường vụ cho ý kiến tại Phiên họp tháng 9 của không còn nhiều. Vì vậy, quá trình giám sát cần kiến nghị những chính sách lớn để có sản phẩm cuối cùng là Nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này.

Chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý với Đoàn Giám sát nghiên cứu kiến nghị Chính phủ cải tiến và đổi mới việc ban hành và thực hiện Chương trình hành động hàng năm về thực hành tiết kiệm chống lãng phí, bởi qua giám sát cho thấy có sự trùng lặp, giống nhau. Việc đổi mới Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nên tập trung vào lĩnh vực trọng tâm trọng điểm, đặt mục tiêu cụ thể tạo sự chuyển biến rõ rệt trong từng lĩnh vực; khi ban hành cần tổ chức triển khai, đôn đốc thực hiện và tiến hành tổng kết.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh, sau hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội nên đề xuất cuộc vận động hay phong trào thi đua thực hành tiết kiệm chống lãng phí, phạm vi áp dụng cả trong sản xuất và tiêu dùng; khu vực công và khu vực tư; nhân lực và tài lực, trong đó có tiêu chí, tiêu chuẩn, văn bản cụ thể.

Bên cạnh đó, nên có chính sách quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí, gắn với cuộc thi đua về thực hành tiết kiệm chống lãng phí. Nếu Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội thông qua sẽ tạo được hiệu quả lớn.

Tại buổi làm việc, Chủ tịch Quốc hội cũng có ý kiến chỉ đạo cụ thể đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đối với lĩnh vực thuộc chức năng quản lý của Bộ Tài chính.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, Bộ Tài chính là cơ quan thay mặt quản lý nhà nước về tài chính công, tài sản công, cần có nhận thức tiết kiệm tài chính không đơn thuần như cái kéo để cắt xén chi tiêu, mà theo tinh thần của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí: với nhiệm vụ công việc được giao, tiêu tốn chi phí ít hơn; với nguồn lực nhất định, tạo ra nhiều giá trị gia tăng hơn; với quan điểm 1 tỷ cần thiết chi ngay nhưng 1 đồng không cần thiết cũng không chi.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Bộ Tài chính tiến hành rà soát các văn bản đang gây ách tắc, kiến nghị để xuất sửa đổi thể chế, chính sách kiến tạo phát triển để tạo nhiều giá trị gia tăng, đặc biệt trong lĩnh vực tài sản công, dịch vụ sự nghiệp công, dịch vụ sản phẩm công ích.

Đồng thời, Bộ Tài chính tiếp tục rà soát việc ban hành các định mức về phân bổ chi thường xuyên, chi tiêu công; đánh giá lại việc khoán xe công; việc phát hành trái phiếu Chính phủ; rà soát tổng nguồn phục vụ cải cách tiền lương; vấn đề thu hồi các khoản cho vay tạm ứng; rà soát lộ trình cải cách chính sách về thuế; tăng cường chống chuyển giá trong doanh nghiệp FDI đảm bảo quyền lợi nhà đầu tư nhưng đảm bảo môi trường kinh doanh; tình trạng giải ngân vốn ODA chậm do cơ chế chính sách hay do việc triển khai thực hiện?...