TCDN - Bộ Tài chính đề xuất 7 chỉ tiêu đánh giá doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, trong đó bỏ chỉ tiêu về tình hình chấp hành chính sách pháp luật về thuế trong đánh giá do đây là hành động sai phạm mang tính chất cá nhân của người quản lý doanh nghiệp.

Tại Dự thảo Nghị định về giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại, báo cáo và công khai thông tin trong quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi các chỉ tiêu đánh giá doanh nghiệp.

Tại Nghị định số 87/2015/NĐ-CP quy định về giám sát đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp, giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả hoạt động và công khai thông tin tài chính của doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước có 5 tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp: doanh thu; lợi nhuận sau thuế và tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu; nợ phải trả quá hạn, khả năng thanh toán nợ đến hạn; chấp hành pháp luật về đầu tư, quản lý và sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp, pháp luật về thuế và các khoản thu nộp ngân sách khác, quy định về chế độ báo cáo tài chính và báo cáo để thực hiện giám sát tài chính; tình hình thực hiện sản phẩm, dịch vụ công ích.

Tuy nhiên, tới dự thảo mới, Bộ Tài chính đề xuất đánh giá doanh nghiệp nắm giữ 100% vốn điều lệ theo 7 chỉ tiêu.

Chỉ tiêu 1: Tổng doanh thu, sản lượng (bảo đảm giao chỉ tiêu tổng doanh thu; hoặc tổng doanh thu và sản lượng).

Chỉ tiêu 2: Lợi nhuận sau thuế

Chỉ tiêu 3: Tỷ suất lợi nhuận (Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên Vốn chủ sở hữu (ROE), tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản (ROA).

Chỉ tiêu 4: Nợ phải trả (Khả năng thanh toán nợ đến hạn (Tài sản ngắn hạn/Nợ ngắn hạn) lớn hơn hoặc bằng 1).

Chỉ tiêu 5: Thực hiện nhiệm vụ được giao

Chỉ tiêu 6: Thực hiện hoạt động đầu tư của doanh nghiệp

Chỉ tiêu 7: Thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước (Nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước theo kế hoạch, quy định pháp luật). Dự thảo Nghị định đưa ra chỉ tiêu về nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước theo kế hoạch, quy định pháp luật do việc thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách của doanh nghiệp nhà nước cũng giúp tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, đảm bảo tính minh bạch, công khai trong hoạt động của doanh nghiệp; gắn sản xuất kinh doanh với nghĩa vụ với ngân sách nhà nước.

Đối với doanh nghiệp, nâng cao trách nhiệm của Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty, Người đại diện phần vốn trong việc bám sát tình hình sản xuất kinh doanh/ dự báo xu hướng phát triển/ biến động thị trường

Bộ Tài chính cũng cho hay, ngoài ra, để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc tại Nghị định số 87/2015/NĐ-CP, dự thảo Nghị định không đưa ra Chỉ tiêu về tình hình chấp hành chính sách pháp luật về thuế do đây là hành động sai phạm mang tính chất cá nhân của người quản lý doanh nghiệp; trong khi việc đánh giá, xếp loại lại ảnh hưởng đến quyền lợi của toàn thể người lao động trong doanh nghiệp và việc xử phạm đã có quy định tại pháp luật về thuế. Theo đó, dự thảo Nghị định chỉ quy định việc đánh giá tính chấp hành quy định pháp luật được áp dụng khi đánh giá cá nhân người đại diện phần vốn trực tiếp, người đại diện phần vốn nhà nước.

Lý giải về việc bổ sung thêm chỉ tiêu ROA, Bộ Tài chính cho hay, chỉ số ROE cho biết cứ mỗi đồng vốn chủ sở hữu đầu tư vào doanh nghiệp thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Như vậy đối với doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, chỉ số ROE giúp đánh giá hiệu quả của mỗi đồng vốn chủ sở hữu nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, thể hiện rõ mức độ phát triển vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tiễn quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, do ảnh hưởng của đại dịch Covid hoặc các nguyên nhân khách quan, nguyên nhân bất khả kháng khác, hoạt động kinh doanh không có lãi trong một giai đoạn dẫn đến tình trạng âm vốn chủ sở hữu, khi đó việc đánh giá chỉ số ROE không khả dụng.

Do đó, dự thảo Nghị định kế thừa chỉ tiêu ROE tại Nghị định số 87/2015/NĐ-CP và bổ sung các chỉ số ROA trong trường hợp này để đảm bảo Chỉ tiêu 3 áp dụng với toàn bộ doanh nghiệp. ROA giúp phản ánh, đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản tạo ra lợi nhuận của doanh nghiệp. Đây là chỉ tiêu phản ánh mức độ hiệu quả trong việc sử dụng toàn bộ nguồn lực (tài sản) mà doanh nghiệp đang quản lý, bao gồm cả vốn vay, vốn nhà nước và vốn tích luỹ; Phù hợp với yêu cầu giám sát hiệu quả sử dụng vốn và tài sản nhà nước đầu tư.

Đồng thời, để có cái nhìn toàn diện, ROE cũng như ROA cần được sử dụng, phân tích kết hợp trong công tác đánh giá hiệu quả hoạt động doanh nghiệp. Việc bổ sung ROA vào khung đánh giá doanh nghiệp là có căn cứ, cần thiết và hợp lý, nhằm: Đảm bảo tính toàn diện, linh hoạt và công bằng trong đánh giá hiệu quả; bổ sung cho ROE trong trường hợp không khả dụng hoặc không phản ánh đúng thực tế; góp phần tiệm cận thông lệ quốc tế, chuẩn hóa đánh giá tài chính doanh nghiệp nhà nước theo hướng hiện đại.