TCDN - Môi trường thể chế tốt sẽ thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp, có tính lan tỏa và gia tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế... Tuy nhiên, vẫn còn những rào cản, quy định bất hợp lý và gây ảnh hưởng đến quá trình gia nhập thị trường. Trong đó, doanh nghiệp phải chịu một số chi phí với mức độ tăng thêm.

Đội thêm 5 loại chi phí cho doanh nghiệp

Theo ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), môi trường thể chế tốt sẽ giúp giảm các chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp và giảm thiểu các rủi ro trong quá trình hoạt động. Ngược lại nếu thể chế kinh doanh không tốt sẽ đội thêm 5 loại chi phí cho doanh nghiệp. 

Theo đó, nếu giảm được 1 giờ cho doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hành chính có nghĩa là doanh nghiệp cả nước sẽ tiết kiệm được rất nhiều, bởi cả nước có hơn 700 nghìn doanh nghiệp. Đơn cử, đó là những quy định như: doanh nghiệp phải có một số lượng bình gas là bao nhiêu để được phân phối gas, trong khi cơ quản lý không tính đến điều đó có phù hợp hay không, nhu cầu thị trường ở từng khu vực, địa phương là bao nhiêu...? Hay quy định xe tải trọng lớn, xe đầu kéo phải mang phù hiệu khi lưu thông... đã phải mất nhiều tranh luận, thời gian để có thể gỡ bỏ những điều kiện như vậy.

Đại diện CIEM cho biết thêm, mỗi doanh nghiệp khi gia nhập thị trường hoạt động phải gồng gánh hàng loạt khoản chi phí phi chính thức như chi cho cơ quan, cán bộ trong quá trình thực hiện các thủ tục về mặt pháp lý; các chi phí cơ hội; các khoản phí, lệ phí… Điều này sẽ khiến doanh nghiệp mất cơ hội kinh doanh, do thời gian thủ tục kéo dài hoặc chậm thủ tục hoặc không đúng hẹn, bởi việc thực hiện thủ tục hành chính cần có thời gian và phải tuân theo các quy định của pháp luật.

Bênh cạnh đó, quy định các thủ tục thành lập doanh nghiệp được thực hiện trong khoảng thời gian nhất định đã trở thành những rào cản cho khởi sự kinh doanh. Cụ thể, trong 16 ngày doanh nghiệp, phải chuẩn bị cơ sở vật chất, phải có máy móc, thiết bị cho hoạt động kinh doanh. Nếu không có tiền phải vay vốn, và nếu cứ chậm một ngày trong việc làm thủ tục đăng ký kinh doanh, doanh nghiệp phải tự bỏ chi phí để vận hành. Chính các thủ tục đăng ký kinh doanh khiến cho doanh nghiệp bị suy giảm động lực khi phải đi lại nhiều lần, đến nhiều cơ quan, làm nhiều thủ tục khác nhau. Việc này cũng góp phần giảm năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cải cách 4/9 thủ tục

Để tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, nhóm nghiên cứu của CIEM kiến nghị cải cách 4/9 thủ tục để thực hiện khởi sự kinh doanh, bao gồm trao quyền tự quyết về con dấu cho doanh nghiệp, đồng thời bãi bỏ thủ tục thông báo mẫu dấu. Điều này không cần thiết và có thể gây ra hiểu nhầm thậm chí là tranh chấp pháp lý không đáng có cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, nhóm chuyên gia cũng kiến nghị sửa đổi bãi bỏ thủ tục khai trình sử dụng lao động khi đăng ký thành lập doanh nghiệp. Theo phân tích, với thời gian 30 ngày kể từ khi bắt đầu hoạt động, tình trạng sử dụng lao động thường không ổn định, vì vậy thông tin báo cáo sẽ không phản ánh đúng được thực trạng của doanh nghiệp.

Ngoài ra, doanh nghiệp mới thành lập chỉ cần quy định thời hạn khai, nộp lệ phí môn bài vào ngày 30/1 của năm kế tiếp, đồng thời giám sát việc thực thi quy định đối với thủ tục in hóa đơn và thông báo phát hành cần đảm bảo đúng thời hạn 4 ngày theo quy định hoặc thủ tục mua hóa đơn đảm bảo giải quyết ngay trong ngày.

Bà Nguyễn Thị Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, để cải thiện chỉ số khởi sự kinh doanh, phương pháp tiếp cận là bám sát thông lệ quốc tế. Cụ thể là nội dung khởi sự kinh doanh trong báo cáo Môi trường kinh doanh (Doing Business) hàng năm của Ngân hàng Thế giới; từ đó đề ra giải pháp để cải thiện chỉ số.

Để tinh gọn khâu thủ tục mua hóa đơn và tự in hóa đơn VAT, phương án đưa ra là Bộ Tài chính sẽ tích hợp thủ tục xin mua hóa đơn và in hóa đơn vào mẫu đề nghị đăng ký thành lập doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký thành lập cho đầu mối cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh, Hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia sẽ gửi thông tin đó đến cơ quan thuế. Sau khi cơ quan thuế gửi mã số thuế doanh nghiệp, đồng thời gửi trả kết quả thông báo sử dụng hóa đơn cho doanh nghiệp. Với giải pháp liên thông này, sẽ cắt giảm được thủ tục doanh nghiệp phải gửi cho cơ quan thuế và tiết kiệm được thời gian và chi phí cho khâu thành lập doanh nghiệp. Nếu giải pháp trên được thực hiện, khâu thực hiện mua hoặc tự in hóa đơn VAT sẽ được rút ngắn còn 3 ngày, thay vì 10 ngày như hiện nay.

Đối với thủ tục khai trình sử dụng lao động, giải pháp được Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội là doanh nghiệp không cần đến cơ quan quản lý nhà nước về lao động để nộp tờ khai sử dụng lao động. Thay vào đó, cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh sau khi cấp chứng nhận đăng ký kinh doanh cho doanh nghiệp sẽ đồng thời chia sẻ dữ liệu về giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp và số lao động mà doanh nghiệp đó khai báo. Theo phương án này, doanh nghiệp không cần phải khai trình lao động trong thời hạn 30 ngày kể từ khi bắt đầu hoạt động. Như vậy, sẽ cắt giảm được thủ tục hành chính này cũng như tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.

Ông Phan Đức Hiếu đánh giá, những đề xuất trên là thông tin tích cực cho môi trường kinh doanh năm nay. Các quy định thủ tục được tích hợp, hài hòa hóa sẽ giúp cắt giảm nhiều chi phí giao dịch mà doanh nghiệp phải đi lại các cơ quan khác nhau để giải quyết. Làm chính sách cần có những thay đổi nhất định. Thường chúng ta hay thảo luận 3 ngày có đủ thời gian cho cơ quan quản lý nhà nước giải quyết các thủ tục thành lập doanh nghiệp không? Có lẽ đến lúc phải tư duy ngược lại, công chức phải xác định mất bao lâu để xử lý các thủ tục thành lập doanh nghiệp và nhìn nhận được việc tiết kiệm 1 ngày cho doanh nghiệp là tốt cho doanh nghiệp, tốt cho xã hội.

Bộ Tài chính sẽ tích hợp thủ tục xin mua hóa đơn và in hóa đơn vào mẫu đề nghị đăng ký thành lập doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký thành lập cho đầu mối cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh, Hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia sẽ gửi thông tin đó đến cơ quan thuế. Sau khi cơ quan thuế gửi mã số thuế doanh nghiệp, đồng thời gửi trả kết quả thông báo sử dụng hóa đơn cho doanh nghiệp. Với giải pháp liên thông này, sẽ cắt giảm được thủ tục doanh nghiệp phải gửi cho cơ quan thuế và tiết kiệm được thời gian và chi phí cho khâu thành lập doanh nghiệp. Nếu giải pháp trên được thực hiện, khâu thực hiện mua hoặc tự in hóa đơn VAT sẽ được rút ngắn còn 3 ngày, thay vì 10 ngày như hiện nay.

Huyền Nguyễn