TCDN - Với những lợi thế của rau quả, lúa gạo, hạt điều… và thực hiện tốt quy định Hiệp định An toàn thực phẩm và An toàn bệnh dịch động, thực vật (SPS), dự tính xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tháng 12 của Việt Nam sẽ đem về hơn 5 tỷ USD và cả năm sẽ đạt trên 53 tỷ USD.

6 mặt hàng có giá trị xuất khẩu trên 3 tỷ USD

Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, trong 11 tháng qua, xuất khẩu của toàn ngành nông, lâm, ngư nghiệp đạt 47,84 tỷ USD, vẫn giảm 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, tháng 11/2023, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 4,8 tỷ USD, tăng 13% so với tháng 11/2022. Thặng dư thương mại ngành đạt 10,55 tỷ USD, tăng 33,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Thứ trưởng chia sẻ, năm nay rất khó khăn trong xuất khẩu, nhưng ngành nông nghiệp vẫn bám đuổi mục tiêu 54 tỷ USD. Trong tháng 12, nhu cầu tiêu dùng nông sản thế giới tăng lên để đáp ứng các đợt lễ giáng sinh và năm mới, do đó xuất khẩu nông sản sẽ tăng. Các thị trường đang ấm dần, cộng với nguồn vay 15.000 tỷ đồng được giải ngân thì thủy sản và lâm sản cũng sẽ vươn lên trong thời gian còn lại của năm. 

Với những lợi thế của rau quả, lúa gạo, hạt điều… và sự ổn định trở lại trong xuất khẩu lâm sản, thủy sản, dự tính xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tháng 12 sẽ đem về hơn 5 tỷ USD, như vậy cả năm sẽ trên 53 tỷ USD, tiệm cận với con số 53,2 tỷ USD của năm 2022.

Dự báo xuất khẩu gạo năm 2023 sẽ lập kỷ lục cả về khối lượng và kim ngạch với 8,3-8,4 triệu tấn và 4,7- 4,8 tỷ USD. Nếu đạt được con số này, xuất khẩu gạo của Việt Nam sẽ vượt qua được Thái Lan về giá trị.

Thứ trưởng cho biết thêm, đến thời điểm này, ngành nông nghiệp đã có 6 mặt hàng có giá trị xuất khẩu đạt trên 3 tỷ USD, gồm: cà phê, gạo, rau quả, hạt điều, tôm, gỗ và sản phẩm gỗ. Năm nay, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản có sự phân hóa mạnh giữa các nhóm ngành, sản phẩm. Trong đó, điểm sáng lớn nhất là xuất khẩu gạo và rau quả liên tục tăng vọt trong nhiều tháng, bên cạnh một số ngành hàng xuất khẩu chủ lực giảm sâu. Có thể ví von, gạo và rau quả đang là hai con “át chủ bài” của ngành nông nghiệp trong năm 2023.

Đối với lúa gạo, trong 11 tháng của năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu 7,75 triệu tấn gạo, giá trị 4,41 tỷ USD, tăng 36,3% so với năm ngoái. Đây là con số kỷ lục cao nhất từ trước tới nay. Việt Nam đã có 85% giống lúa mới, 89% gạo chất lượng cao, đây chính là ưu thế. Việt Nam đã và đang xây dựng chuỗi lúa gạo. Vừa rồi, gạo Việt Nam được Hội nghị Thượng đỉnh lúa gạo toàn cầu công nhận là gạo ngon nhất thế giới, một lần nữa khẳng định giá trị, thương hiệu gạo Việt Nam trên trường quốc tế.

Thông tin về cơ cấu thị trường xuất khẩu nông sản, Thứ trưởng cho hay, cơ cấu thị trường xuất khẩu năm 2023 có sự thay đổi. Chẳng hạn thị trường Trung Quốc dẫn đầu trong tổng giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản Việt Nam, với khoảng 11,5 tỷ USD trong 11 tháng, chiếm tỷ trọng 23,2%. Năm 2022, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của nông, lâm, thủy sản, với kim ngạch đến thị trường này 13,3 tỷ USD, chiếm 25% thị phần. Thế nhưng trong 11 tháng của năm nay, Mỹ đã bị đẩy xuống vị trí thứ hai trong xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam, chỉ còn chiếm 20,5% thị phần xuất khẩu của toàn ngành, với 9,84 tỷ USD. Nhật Bản vẫn giữ được vị trí thứ ba trong thị phần xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của nước ta.

Sở dĩ xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang Trung Quốc tăng trưởng mạnh trong năm nay, với mức tăng trưởng 17% là nhờ nhiều Nghị định thư giữa Việt Nam và Trung Quốc đã được ký kết trong năm 2022, giúp nhiều loại nông sản đã được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường này.

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã ký kết với Quảng Tây (Trung Quốc) về hợp tác nông nghiệp. Theo đó, hai bên sẽ xây dựng vùng an toàn dịch bệnh khu vực biên giới để tăng cường xuất khẩu động vật và sản phẩm động vật thời gian tới. Đây là cơ hội để Việt Nam mở rộng và tăng cường xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Dự kiến từ nay đến cuối năm, chúng ta sẽ có cơ hội ký 4 Nghị định thư với Trung Quốc, để sẽ có thêm 4 sản phẩm được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc là dược liệu, dừa, hoa quả đông lạnh và dưa hấu chuyển. Nếu triển khai được các nghị định thư này sẽ có cơ hội đóng góp thêm vào xuất khẩu nông sản cho năm 2023 và đặc biệt những tháng đầu năm 2024.

Có thể xem xét giảm các quy định, thủ tục

Về vấn đề cảnh báo SPS từ các thị trường xuất khẩu Thứ trưởng nhấn mạnh, thời gian qua, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn nhận được những cảnh báo SPS (Hiệp định An toàn thực phẩm và An toàn bệnh dịch động, thực vật) từ các thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, phải nhìn nhận rằng nhờ thực hiện tốt quy định SPS, tỷ lệ hàng nông sản, thực phẩm Việt Nam nhập khẩu vào EU bị cảnh báo ở mức thấp trong tổng số cảnh báo của EU.

Đơn cử, trong 10 tháng đầu năm 2023, EU đưa ra 3.865 cảnh báo về an toàn thực phẩm đối với hàng nông sản, thực phẩm nhập khẩu trên toàn thế giới. Trong đó, chỉ có 55 cảnh báo đối với nông sản, thực phẩm từ Việt Nam nhập khẩu vào EU, chiếm 1,4%. Như vậy, tỷ lệ bị cảnh báo của Việt Nam ở mức thấp. Rau quả là nhóm hàng bị cảnh báo nhiều nhất với 23 trường hợp, tiếp đó là sản phẩm thủy sản (19) và bánh kẹo và các sản phẩm chế biến khác (13). Vi phạm do dư lượng hóa chất chiếm 58%, vi phạm do độc tố nấm mốc chiếm 9% và vi phạm khác chiếm 33%.

Trong các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới mà Việt Nam đang tham gia, đều có một nội dung bắt buộc phải thực hiện là SPS. Với Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), đến nay về cơ bản, chúng ta đã thực thi rất tốt các quy định về an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh. Tuy nhiên, các biện pháp kiểm soát an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh luôn được EU cập nhật thường xuyên.

Theo đó, cứ 6 tháng một lần, EU sẽ rà soát tất cả các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào thị trường này. Nếu chúng ta vẫn luôn thực thi, chấp hành tốt các quy định trong EVFTA, EU có thể xem xét giảm tần suất kiểm tra, giảm các quy định, thủ tục đối với nông sản, thực phẩm Việt Nam nhập khẩu vào EU. Ngược lại, nếu làm không tốt, hàng nông sản, thực phẩm Việt Nam nhập khẩu vào EU sẽ bị tăng tần suất kiểm tra.