TCDN - Trong vòng một thập kỷ qua, giới doanh nghiệp Trung Quốc đã mua, thuê gần 6,5 triệu hecta đất, động thái đang khiến nhiều chính phủ lo ngại.

Nikkei đưa tin Giới doanh nghiệp Trung Quốc đang mua đất ở châu Á và châu Phi. Tổng diện tích đất mà họ mua hoặc thuê trong thập kỷ qua bằng tổng diện tích đất của Sri Lanka hoặc Lithuania, và lớn hơn nhiều so với diện tích đất mà giới doanh nghiệp các nước khác mua, thuê.

Land Matrix, một tổ chức giám sát đất đai châu Âu, ước tính các công ty Trung Quốc đã giành quyền kiểm soát 6,48 triệu ha đất dành cho nông nghiệp, lâm nghiệp và khai thác mỏ trên khắp thế giới từ năm 2011 đến năm 2020 - cao hơn rất nhiều so với tổng diện tích đất mà các công ty Anh, Mỹ và Nhật Bản nắm, với quy mô lần lượt là 1,56 triệu, 860.000 và 420.000 ha.

Doanh nghiệp Trung Quốc đang nhanh chóng mua đất ở nước ngoài để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng trong nước do sự phát triển của kinh tế. Chiến lược ấy giúp họ ổn định với các nguồn tài nguyên thiên nhiên khi nguồn cung trên thế giới giảm dần.

Ví dụ, tại bang Kachin, miền bắc Myanmar, chuối đang được các doanh nghiệp Trung Quốc trồng quy mô lớn. Những cây chuối cao khoảng 3 m, mọc dày và tỏa bóng sâu trong khu vực rừng trồng. Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, xuất khẩu chuối từ Myanmar đã tăng gấp 250 lần, từ 1,5 triệu USD năm 2013 lên 370 triệu USD năm 2020. Hầu hết sản phẩm được xuất sang Trung Quốc.

Ở Cộng hòa Dân chủ Congo, một quốc gia Trung Phi với rừng chiếm đa số diện tích, giá gỗ đang tăng. Trong bối cảnh ấy, Wan Peng, một doanh nghiệp Trung Quốc đã vận chuyển số lượng lớn gỗ từ nước này sang Trung Quốc.

Các công ty Trung Quốc cũng đang ráo riết mua mỏ. China Minmetals đã đầu tư 280 triệu USD vào Tanzania, ở miền nam châu Phi năm 2019. Công ty khai thác kim loại màu Trung Quốc đã rót 730 triệu USD vào hoạt động khai khoáng ở Guinea năm 2020, theo Viện nghiên cứu chính sách công của Mỹ. Các khoản đầu tư được cho là nhằm đạt được quyền tiếp cận khoáng sản để sử dụng sản xuất nhiều sản phẩm, bao gồm pin cho xe điện.

Theo một số chuyên gia, các quốc gia lớn khác không nên chủ quan trước phong trào mua đất của giới doanh nghiệp Trung Quốc. "Các quy định cần nghiêm ngặt hơn nữa để ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp thâu tóm đất đai", Hideki Hirano, giáo sư tại Đại học Himeji, người nghiên cứu về việc mua lại đất của các nhà đầu tư nước ngoài, nhận định.

Một số quốc gia đã bắt đầu triển khai những biện pháp đối phó chiến lược gom đất của doanh nghiệp Trung Quốc. Vào tháng 6, Quốc hội Nhật Bản đã ban hành một đạo luật mới nhằm thắt chặt các quy định về thu hồi và sử dụng đất ở những nơi quan trọng đối với an ninh quốc gia.

Luật mới của Nhật Bản nhằm vào Trung Quốc, với mục tiêu ngăn chặn các giao dịch đất đáng ngờ của các doanh nghiệp nước ngoài. Giới chức từng phát hiện các tổ chức nước ngoài sở hữu đất gần căn cứ của Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản ở Chitose, Hokkaido.

Nhiều loại đất khác - như rừng sử dụng chung - vẫn chưa thuộc phạm vi điều chỉnh của các quy định mới. Các tổ chức nước ngoài đã mua 46 ha đất nông nghiệp và 7.560 ha đất rừng, theo Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản.

"Ngoài ra, nhiều trường hợp đất thuộc sở hữu danh nghĩa của công dân Nhật Bản, nhưng được hỗ trợ bởi các tổ chức, cá nhân Trung Quốc", một người có liên hệ với Cơ quan Tình báo An ninh Công cộng, tiết lộ.